Bezpośrednie przyczyny wzrostu popularności faszyzmu we Włoszech

Włochy jest to państwo, które jako jedyne po zakończonej I wojnie światowej mimo, iż należało do obozu zwycięzców paradoksalnie czuło się przegrane. Z pewnością mogło się tak czuć gdyż nie osiągnęło żadnych zdobyczy terytorialnych, które były powodem przystąpienia tego kraju do wojny. Mowa tu o terenach położonych nad  Adriatykiem i posiadłościach afrykańskich. Politycy włoscy często grali na nucie niezadowolenia społeczeństwa mówiąc o „ukradzionym zwycięstwie”.

Powojenne państwo włoskie było niestabilne politycznie i społecznie. Szerzyły się niepokoje a nawet rozruchy społeczne. Pomimo wielokrotnych prób nie udało się powołać silnego rządu, który mógłby zapanować nad sytuacją. Co więcej zmiany na stanowiskach ministerialnych były tak częste, że trudno było się zorientować w bieżącej sytuacji politycznej. Parlament doznawał silnego rozdrobnienia gdzie małe populistyczne partie wywoływały spory i całkowicie blokowały jego pracę. Włochy borykały się również z silnym kryzysem gospodarczym. Kulał zarówno przemysł przestawiony z produkcji wojennej na pokojową i rolnictwo, które straciło dużą cześć konsumentów w wyniku zaprzestania działań wojennych. Robotnicy w Północnych Włoszech zachęcania przez czynniki komunistyczne próbowali nawet przejmować fabryki, co zazwyczaj kończyło się krwawymi starciami z siłami porządkowymi. Rząd nie umiał również uporać się z problemem tysięcy kombatantów wojennych, którzy po demobilizacji nie mogli odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Była to najbardziej zradykalizowana grupa społeczeństwa. Jednym z najważniejszych wydarzeń tamtego okresu był marsz około dwóch tysięcy byłych żołnierzy pod dowództwem znanego ówcześnie poety na miasto Fiume i zajęcie go siłą, co wywołało oburzenie społeczności międzynarodowej. Kombatanci postulowali rządy silnej ręki, jednak rządzący nie zwracali uwagi na tą grupę społeczną.

W 1919 roku były żołnierz i publicysta Benito Mussolini założył pierwszy związek skupiający weteranów I wojny światowej (od niego pochodzi nazwa faszyzm, „fasci” po włosku znaczy związek). Status założycielski związku przewidywał konsekwentne budowanie wielkich Włoch na wzór Cesarstwa Rzymskiego z silną władza wykonawczą. Mówił również o reformie systemu podatkowego, więcej do skarbu państwa mieli wpłacać bogaci a mniej biedni. Przewidywał również konfiskatę dóbr kościelnych, jednak w późniejszym czasie ten punkt zmieniono. Obok organizacji Mussoliniego zaczęły powstawać brutalne bojówki, dzięki którym stał się on niesławny. Czarne koszule, czyli milicja faszystowska często prowadziła krwawe bójki z młodzieżówka komunistyczną, która z kolei nosiła czerwone koszule. Czarni byli jednak o wiele lepiej zorganizowani, w i skład bardzo często wchodzili byli żołnierze a w pewnym okresie dowodził nawet jeden generał.

sytuacja ta nie sprzyjała stabilizacji kraju a jedynie potęgowała wrażenie wszechwładnego bałaganu i brak organizacji, a również słabość rządu. Wówczas to faszyzm zaczął przybierać formę, która potem występowała silniej lub słabiej we wszystkich jego odmianach. Jego oryginalność polegała na tym, że każda warstwa społeczna widziała w nim cos dobrego dla siebie. Był jakby zlepką innych ideologii, sam nic nie tworzył a jedynie zlepiał fragmenty innych kierunków. Pracodawcy widzieli w faszyzmie obrońcę swoich interesów, gdyż zabraniał on strajków i postulował procę społeczną na rzecz państwa. Dodatkowo chronił przed antykapitalistyczną retoryką ugrupowań lewicowych i zwalczał związki zawodowe, blokujące produkcje. Pracownikom z kolei obiecywał poprawę warunków pracy i skrócenie godzin jakie mieliby spędzić w fabrykach. Dodatkowo całe społeczeństwo wierzyło, że faszyzm jest jedyną dobrą alternatywą dla rosnącego w siłę ruchu komunistycznego. To właśnie w faszyzmie widziano czynnik, który pozwoli zaspokoić potrzeby i aspiracje narodowe i umocni Włochy na arenie międzynarodowej. Pierwszym punktem zwrotnym w dziejach ruchu faszystowskiego było utworzenie Włoskiej Narodowej Partii Faszystowskiej w 1921 roku.

2. Kult Hitlera.

Po 1919 roku oficjalna nazwa państwa znajdującego się na wschód od Francji to Republika Weimarska. Na jej powstanie złożyły się trzy główne, równie ważne czynniki a są to: całkowita porażka w I wojnie światowej i ogromne kary nałożone przez mocarstwa sprzymierzone, rozlew krwi ruchu rewolucyjnego lewicy przez milicję sympatyzującą z prawicą oraz pogłębiający się kryzys gospodarczy a co za tym idzie szalejąca inflacja. Geneza niemieckiej odmiany faszyzmu, nazywanego hitleryzmem lub nazizmem była identyczna jak w państwie włoskim. Niemcy powojenne to kraj zniszczony gospodarczo z bardzo niestabilnym i niewydolnym rządem. Powszechne niezadowolenie wzbudzało obarczenie tego kraju cała winą za rozpętanie wojny i nałożenie ogromnych reperacji wojennych (kary pieniężnej nakładanej przez państwa zwycięskie na kraje pokonane, zwłaszcza jeżeli te ostatnie odpowiadają za wywołanie konfliktu). Niemcy nie były w stanie spłacić tak ogromnej sumy a dodatkowo dotknęła je hiperinflacja (papiery wartościowe takie jak banknoty tracą swoją wartość np. za sto złotych można kupić bochenek chleba). Jej punkt szczytowy to rok 1923 w którym banknoty stały się prawie zupełnie bezużyteczne a żywność wydawana była jedynie na kartki. Kurs jednego dolara wynosił około cztery biliony marek. Francja, stwierdzając brak wpłat reparacji dokonała zbrojnego zajęcia zagłębia Ruhry (obszar z największym skupiskiem kopalń wydobywczych). Napięcia społeczne starał się wykorzystać nieznany jeszcze nikomu prawicowy działacz Adlof Hitler, który poprowadził ludzi do puczu w Monachium (próba oddzielenia Bawarii od Niemiec i przejęcie władzy). Pucz został powstrzymany a Hitler trafił do więzienia. Opuścił je dopiero w 1924r. Podczas pobytu za kratkami Adolf Hitler napisał książkę, która nakreślała główne cechy jego ideologii. Nazizm opierał się prawie całkowicie na faszyzmie jednak faszyzmowi włoskiemu nieznana była nienawiść rasowa.

Kryzys ,który w 1929 roku dotknął większość państw kapitalistycznych w Niemczech przybrał najostrzejszą formę, czego skutkiem było ogólne przekonanie, że jest to ustrój zły i należy go zmienić. Hitler wraz ze swoja nowoutworzoną partią-Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partią Robotników (NSDAP), rozpoczął żmudną wspinaczkę po szczeblach władzy. Najbardziej zaskakujące jest to, że jego droga do panowania w Niemczech odbyła się z poszanowaniem prawa i była formalnie legalna. Sama partia skupiała najróżniejszych ludzi. Należeli do niej zarówno finansiści jak i bankierzy, ale jej trzon stanowili ludzie biedni, którzy po wojnie zostali wyrzuceni przez swoich pracodawców na bruk. Partia była miejscem, gdzie można było realizować swoje życiowe cele, wzbogacić się, należeć do jakiejś wspólnoty która dawała poczucie bycia potrzebnym. NSDAP to również miejsce gromadzenia się pospolitych przestępców i rzezimieszków, z których tworzono trzon przyszłej armii Hitlera- S.A., a później SS (z niem: Sztafety Ochronne). Wybory roku 1932 przyniosły nazistom zdecydowana większość w niemieckim Parlamencie. Hitler, będąc przywódcą i kierownikiem partii drogą zwyczaju politycznego objął funkcję kanclerza (1933 r.). Gdy w roku następnym zmarł prezydent Hindenburg, Adolf Hitler ogłosił połączenie urzędu prezydenta i kanclerza Niemiec i w ten sposób uzyskał władzę absolutną w III Rzeszy. Obrał tytuł „wodza i kanclerza Niemiec”. Był to początek wielkiej władzy Hitlera i realizacji jego planu odbudowy wielkiego imperium niemieckiego, którego efektem był najkrwawszy jak dotąd konflikt w historii świata.