- Uprawa pszenicy
Pszenica uprawiana na terenie Polski wymaga kompleksów urodzajnych gleb. W wyniku panujących warunków glebowych jak również klimatycznych, zachodzi sytuacja, że na dużym terenie w północnej i środkowej Polsce, pomijając województwa z terenów środkowej i dolnej Wisły, wielkość upraw pszenicy w ogólnej liczbie zasiewów jest niewielki. Zwłaszcza niewielkim udziałem w charakterze zasiewów, mniej niż 5 %, posiada pszenica na terenie środkowej- i północno-wschodniej Polsce.
Największym udziałem przeznaczonych pod uprawę pszenicy gruntów (więcej niż 20 %) charakteryzuje się Polska południowa i południowo-wschodnia, gdzie spotyka się kompleksy żyznych gleb, wytwarzanych na lessach oraz czarnoziemów. Są to tereny: Niziny Śląskiej, Przedgórza Sudeckiego, Podkarpacia, Wyżyny Lubelskiej ( dawnych województw chełmskiego, zamojskiego, przemyskiego, krośnieńskiego, krakowskiego, wałbrzyskiego, legnickiego, wrocławskiego, opolskiego).
Pszenica stanowi około 16 % ogólnej powierzchni zasiewów, ale charakterystyczną cechą jest niska wartość tego wskaźnika w gospodarce uspołecznionej aniżeli w gospodarce indywidualnej.
- Uprawa żyta
Uprawa żyta nie wymaga specjalnie żyznych gleb oraz dogodnych warunków klimatycznych. Uprawia się je na glebach mało żyznych, przez co uprawa żyta spotykana jest na terenie całego kraju, ale o bardzo dużym zróżnicowaniu natężenia.
Najczęściej żyto zasiewa się na terenie Polski środkowo-wschodniej (na Nizinie Mazowieckiej i Podlaskiej), gdzie występują kompleksy gleb bielicowych (25-45 %). Niewielką ilość żyta wysiewa się na terenie Niziny Śląskiej oraz pasa wyżyn południowych i na obszarze Żuław (jedynie 5 %). Uprawa żyta posiada 16,2 % udział w ogólnym areale zasiewów.
- Uprawa jęczmienia
Areał zasiewu jęczmienia występuje na tych samych obszarach jak uprawa pszenicy, różnicą jest jedynie mniejsza powierzchnia - jedynie. 8 % ogólnej powierzchni zasiewów w Polsce. Uprawia się go najczęściej pod postacią zboża jarego.
Najczęściej jęczmień wysiewa się w Polsce północno - wschodniej. Uprawa odmiany jęczmienia - jęczmienia browarnego powszechna jest na terenie Niziny Południowo-Wielkopolskiej, Równiny Wrocławskiej oraz Legnickiej, na terenie Kujaw i Wyżyny Lubelskiej.
- Uprawa owsa
Uprawa owsa zajmuje około 5 % udział w ogólnym areale upraw. Powszechnie sieje się go na terenie województwa podlaskiego, gdyż związane jest to z powszechną i popularną w tych rejonach hodowlą koni, oraz na terenie dawnych województwa: - nowosądeckiego, bielskiego i jeleniogórskiego, na ubogich glebach górskich, często spotykanych w tych rejonach. Najmniejszą ilość owsa wysiewa się na środkowym terytorium naszego kraju, zwłaszcza na terenie województw: kujawsko - pomorskiego, warmińsko - mazurskiego i dolnośląskiego.
- Uprawa ziemniaków
90 % wszystkich upraw ziemniaków odbywa się na ziemiach uprawnych w gospodarstwach indywidualnych. Do uprawy wykorzystuje się około 13 % ogólnej powierzchni zasiewów. Polska plasuje się na 2. miejscu pod względem wielkości produkcji ziemniaków w świecie po krajach b. ZSRR - które produkowały około 13,1 % całkowitej produkcji globalnej.
Niewielką ilość ziemniaków zasiewa się na terenie województw, które są zdominowane przez sektor uspołeczniony (mniej niż 12 %), znaczna ilość uprawiana jest na obszarze Polski środkowej i Podlasia (21-25 %). Taki układ generowany jest przez chłonne rynki nastawione na konsumpcję w aglomeracjach warszawskiej i łódzkiej oraz konurbacji GOP- u.
- Uprawa buraków cukrowych
Polska struktura zasiewów charakteryzuje się 3% udziałem buraka cukrowego w ogólnej liczbie zasiewów. W uprawie buraków cukrowych wymagane jest istnienie żyznych gleb oraz dogodnego klimatu.
Największą ilość buraków cukrowych sadzi się w pasie województw, ciągnącym się od Żuław Wiślanych do Przedgórza Sudeckiego, na obszarze którego uprawa ta zajmuje około 4 % ogólnego areału. Drugim obszarem o intensywnej uprawie buraka cukrowego to Wyżyna Wschodniomałopolska.
- Uprawa rzepaku i rzepiku
Uprawy te wymagają istnienia kompleksów żyznych gleb a destrukcyjnie na nie wpływają przymrozki. Największa ilość rzepaku i rzepiku wysiewa się na terenie zachodniej, zachodnio-północnej i zachodnio-południowej części Polski, a szczególnie na terenie Dolnego Śląska, Wielkopolski, Kujaw, Żuław oraz (choć już mniej) Wyżyny Lubelskiej. Uprawa rzepaku i rzepiku posiada 3,5 % udział w ogólnej powierzchni zasiewów.
- Uprawa maku, słonecznika i soji
Uprawa maku, słonecznika i soji popularna jest na terenie Kujaw i Wielkopolski, na południu Polski oraz w województwach Niziny Śląskiej i w województwie podkarpackim i lubelskim
- Uprawa lnu
Uprawa lnu wykorzystuje znaczną ilość wilgoci z gleby i powietrza. Z tego też powodu uprawia się go na terenie Polski północno-wschodniej jak również południowo-zachodniej. Polska zajmuje 2. pozycję na arenie międzynarodowej w produkcji lnu. Areał zasiewu lnu zajmuje 0,2 % ogólnej powierzchni upraw.
- Uprawa konopi
Ten gatunek rośliny wymaga żyznej gleby oraz dogodnych warunków klimatycznych w postaci ciepłej i słonecznej pory letniej. Uprawia się je szczególnie często w gospodarstwach indywidualnych na terenie Wyżyny Lubelskiej.
- Uprawa chmielu
Ten rodzaj uprawy musi mieć zapewnioną żyzną glebę i znaczne nasłonecznienie. Chmiel uprawia się na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Kielecko-Sandomierskiej.
- Uprawa tytoniu
Ta uprawa regulowana jest przez państwo - ono nadaje zezwolenie na jego uprawę, oraz wymaga wyłącznego kupna jego plonów. Główne obszary uprawy tytoniu koncentrują się na terenie okręgów: lubelskiego, rzeszowskiego, krakowskiego, kieleckiego, chełmińsko-kwidzyńskiego i białostocko-suwalskiego.
Hodowla
- Hodowla trzody chlewnej
Na terytorium Polski hodowli poddano około 19,5 min sztuk trzody chlewnej, co daje 2,3 % światowego udziału. Średnia wartość obsady na powierzchni 100 ha użytków rolnych wynosi 104 sztuki trzody.
Największą obsadą charakteryzują się województwa terenów środkowo-zachodnich i zachodnich Polski, szczególnie na terenach dawnych województw: leszczyńskiego, poznańskiego i kaliskiego. Niewielka obsada trzody chlewnej (mniej niż 50 sztuk trzody na powierzchni 100 ha) odznaczają się tereny górskie: Karpat i Sudetów.
- Hodowla bydła
Na terytorium Polski hodowli poddano około 10 min sztuk bydła, co daje 0,8 % światowego. Średnia wartość obsady na powierzchni 100 ha użytków rolnych daje 53,7 sztuk bydła. Największą obsadą bydła (ponad 80 sztuk bydła na powierzchni 100 ha użytków rolnych) charakteryzują się tereny byłych województw: nowosądeckiego, krośnieńskiego, rzeszowskiego, przemyskiego a więc dzisiejsze tereny województw małopolskiego i podkarpackiego. Wiąże się to z wysokim wskaźnikiem gęstości zaludnienia, znacznym rozdrobnieniem gospodarstw rolnych i dużą wewnętrzną konsumpcją mleka.
Drugie miejsce w Polsce pod względem powszechności w hodowli bydła zajmuje pas województw biegnący się od terenu woj. opolskiego po podlaskie. Wskaźnik najmniejszej obsady bydła (mniej niż 50 szt.) występuje na terenach województw północnych i środkowo-wschodnich kraju.
- Hodowla owiec
Wielkość pogłowia owiec na terytorium Polski wynosi około 4 min sztuk, co daje 0,3 % udział na arenie międzynarodowej. Wielkość średniej obsady owiec na powierzchni 100 ha użytków rolnych oscyluje wokół 22,3 sztuk. Największą ilość owiec spotyka się na terenie regionów:
- centralnego - dawnych województw: piotrkowskim, leszczyńskim, poznańskim;
- karpackiego - dawnych województw: bielskim i nowosądeckim;
- sudeckiego.
Niewielkim natężeniem hodowli owiec charakteryzują się rejony: Małopolski i Północnomazowiecki.
- Hodowla koni
Wielkość całkowitego pogłowia koni na terenie naszego kraju wynosi około 941 tys. sztuk i odznacza się z roku na rok tendencja do zmniejszania się. Średnia wielkość obsady w Polsce wynosi 6 sztuk na powierzchni 100 ha użytków rolnych, ale ta struktura różnicuje się w zależności od statusu własnościowego gospodarstw rolnych. W gospodarstwach państwowych obsada koni wynosi około 1 sztuki na 100 ha przy miażdżącym wyniku około 10 sztuk w gospodarstwach indywidualnych. Największa ilość koni spotykana jest na terenie Polski południowo-wschodniej i centralnej zaś najmniejsza na obszarze Polski zachodniej i północnej.
