Historia miasta
Miasto Bytom należy do jednych z najstarszych na Górnym Śląsku. Historia miasta ma swój początek około XI wieku i jest związana z powstaniem dwóch ważnych osad na tym terenie. Powstał gród obronny, który znajdował się na terenie wzgórz Św. Małgorzaty. Zadaniem grodu była kontrola głównych szlaków handlowych które biegły od Krakowa na Śląsk, z kierunku wschodniego na zachód oraz szlak handlowy z Wielkopolski do Węgier - Moraw, był to kierunek z północy na południe. Drugą osadą była osada targowa. Z czasem gród obrony tracił na znaczeniu, rozwijała się natomiast osada targowa, która dała początek przyszłemu miastu. Centrum osady stanowił targ, znajdował się on w miejscu dzisiejszej ulicy Józefczaka i ulicy Krakowskiej
a także dwie gospody. W 1231 roku w osadzie wybudowano kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Prawa miejskie osada otrzymała w roku 1254 nadał je ówczesny książę opolski Kazimierz. Przypuszczalnie w tym czasie rozpoczął się proces regulacji przestrzennej i przebudowy miasta. Powstał rynek na planie prostokąta oraz szereg uliczek w układzie szachownicowym. Po upadku księstwa opolskiego w 1281 roku Bytom stał się stolicą księstwa bytomskiego. Zbudowano w tym okresie zamek oraz mury obronne wokół miasta. Był to okres bardzo dynamicznego rozwoju miast, dzięki istniejącym na tym terenie bogatym złożom kruszców srebra i ołowiu, rozwijał się handel który dawał wysokie dochody. Końcem XVI wieku nastąpił
w górnictwie kryzys, spowodowany osiągnięciem tzw. poziomu wodnego. Spowodowało to podział miast na dwie części. Obszar księcia cieszyńskiego i obszar księcia oleśnickiego. W 1432 roku miasto zostało opanowane przez husytów. Przez cały XVI wiek przeżywało kryzys którego powodem były zamieszki na tle religijnym
a także liczne pożary. W mieście widoczne również były straty wynikające z trwającej wojny trzydziestoletniej. Bytom w roku 1629 stał się prywatna własnością rodu Hencklów von Donnenrsmarck. Miasto było własnością prywatna do roku 1808, od tego roku Bytom odzyskał dawne prawa miejskie. Dalsze losy Bytomia i jego rozwój był ściśle związany z intensywnie rozwijającym się przemysłem górniczym i hutnictwem.
To dzięki ich rozwojowi Bytom w bardzo szybkim czasie stał się jednym z najważniejszych miast przemysłowych nie tylko na Górnym Śląsku. W XIX wieku zburzono mury obronne, co spowodowało połączenie miast z przedmieściami, przeniesiono do miasta siedzibę powiatu, sądu i prokuratury. Po zburzeniu murów powstały na ich miejscu centra handlowe i administracyjne. Powstał również Plac Kościuszki pełniący głównie funkcje reprezentacyjne. Koniec XIX to okres zmian w istniejącej zabudowie miasta, kamienice przebudowano zwiększając liczbę kondygnacji a także zabudowa podwórzy stała się bardziej zagęszczona. Unowocześnieniu uległa również infrastruktura miasta. W 1860 roku w Bytomiu założono oświetlenie gazowe, w 1899 natomiast elektryczne. Budowa miejskiej kanalizacji została ukończona w roku 1868 a w roku 1984 uruchomiona pierwszą linie tramwajową. W okresie międzywojennym w Bytomiu nie było większych zmian, powstało jedynie kino "Gloria", Muzeum Górnośląskie a także budynek dworca kolejowego.
Gmina Bytom - położenie
Bytom w województwie śląskim jest zaliczany do jednych z najstarszych miast. Bytom znajduje się
w południowo - wschodniej części Wyżyny Śląskiej, w sąsiedztwie Katowic, przez miasto przepływa rzeka Bytomka. Bytom znajduje się w sąsiedztwie Piekar Śląskich, Chorzowa, Rudy Śląskiej, Radzionkowa, Zabrza, Świętochłowic, Tarnowskich Gór i Zbrosłowiców. Powierzchnia miasta to 69,32 km2, liczba mieszkańców około 198 tys. Najwyższym punktem na tereni gminy Bytom są obszary w okolicach Suchej Gminy wysokość w tym miejscu dochodzi do 330 m n.p.m. Najniżej znajdują się obszary leżące w dolinie rzeki Bytomki, około 249 m n.p.m. Prowadzona przez wieki eksploatacja surowców na tym terenie powoduje ciągłe obniżanie się poziomu miasta.
Z Bytomia pochodzi wiele sławnych osób miedzy innymi - Książe Władysław, który w 1254 roku nadał prawa miejskie osadzie, Książe Kazimierz, który zbudował mury obronne wokół miasta, miał w Bytomi swoją rezydencję, Marek Plawgo, słynny biegacz przez płotki na dystansie 400 metrów, Waldemar Legień, dwukrotny zdobywca medali olimpijskich w judo.
Główne zalety wynikające z lokalizacji miasta - Zaletami lokalizacji miasta są przede wszystkim bardzo dobrze funkcjonująca sieć połączeń komunikacyjnych zarówno drogowych jak i kolejowych, bliskie sąsiedztwo autostrady A4 a także drogi krajowej nr 1. Blisko zlokalizowane jest również lotnisko
w Pyrzowicach. Rozwinięta jest sieć komunikacji miejskiej, tramwajowa i autobusowa.
Kolej w Bytomiu i dworce kolejowe - Rok 1846 jest uznawany za początek kolei na Górnym Śląsku, uruchomiono wtedy linie kolejową biegnąca z Wrocławia do Mysłowic. Linia ta niestety ominęła Bytom, przebiegała przez Rudę Śląską i Gliwice. Spowodowane to było obawami przewoźników bytomskich, przed konkurencją jaka pojawi się po uruchomieniu kolei w mieści, miało to bardzo niekorzystny wpływ na późniejszy rozwój miasta. Pierwszą linię kolejową w Bytomi zbudowano z inicjatywy Towarzystwa Kolei Górnośląskiej
(Oberschleisische Eisenbahn A.G.), linia ta posiadała węższy rozstaw szyn, liczył on 785 mm co odpowiadało 30 calom pruskim. W okresie od 1853 do 1857 uruchomiona linie wąskotorowe na trasach: Karbia - Szopienice przez Rozbark i Siemianowice Śląskie, Rozbark - Chebzia przez Chropaczów (dzisiejsze Szombierki), Tarnowskie Góry - Wirka przez Repty, Karb, Bobrek, Orzegów, Chebzie i Nowy Bytom. Te linie kolejowe służyły wyłącznie do przewozów towarowych. Ostatnie dziesięciolecie XX wieku, to okres w który Polskie Koleje Państwowe zlikwidowały liczne linie wąskotorowe na obszarze całego Górnego Śląska. W samym Bytomiu pozostała linia na trasie Rozbark - Tarnowskie Góry, Miasteczko Śląskie przez Suchą Górę. W roku 2002 z inicjatywy członków Stowarzyszenia Miłośników Kolei ta funkcjonująca linia kolejowa stała się jedna
z atrakcji turystycznej.
Gospodarka w Bytomiu - Na rozwój gospodarczy miasta zasadniczy wpływ ma jego lokalizacja, przecinają się tu główne szlaki komunikacje Górnego Śląska oraz drogi biegnące do Czech, Słowacji, Niemiec
i Ukrainy. Innymi czynnikami wpływającymi na rozwój gospodarczy są, znaczny procent ludzi posiadających wykształcenie techniczne, bliskość dużych rynków zbytu, dobrze funkcjonująca komunikacja miejska, intensywny rozwój małych i średnich przedsiębiorstw. W Bytomiu dominującymi gałęziami przemysłu są górnictwo i hutnictwo. W ostatnim czasie następuje rozwój dużych sieci handlowych na terenie gminy Bytom,
a także wielkich koncernów paliwowych i samochodowych. Rozwija się również turystyka i rekreacja, powstanie na obszarze byłego wyrobiska dolomitowego, ośrodka sportowo - rekreacyjnego (Dolomity Sportowa Dolina).
Rekreacja i wypoczynek na terenie gminy - Na terenie całej gminy Bytom istnieje wiele miejsc
w których można odpocząć i spędzić ciekawie czas. Jest wiele ośrodków sportowych i rekreacyjnych.
Do najważniejszych obiektów tego typu należą: kąpieliska, stadiony, lodowiska, korty tenisowe i inne. Adresy niektórych z nich:
Kąpielisko Odkryte nr I
ul. Wrocławska (Park Miejski) tel.: 281-23-69
Kąpielisko Odkryte nr II
Łagiewniki ul. Spacerowa
Kąpielisko Kryte
ul. Parkowa 1 tel.: 281-27-70, 389-01-61
Kąpielisko Odkryte
Szombierki ul. Modrzewskiego 3 tel.: 286-15-44
Kąpielisko Kryte
ul. Chorzowska 28a tel.: 282-22-21
Stadion GKS "Rozbark"
ul. Chorzowska 12 tel.: 283-83-12
Stadion T.S. "Szombierki"
ul. Modrzewskiego 3 tel.: 286-15-44
Stadion GKS "Ruch Radzionków"
ul. Narutowicza 11 tel.: 289-02-42
Stadion SSA "Polonia"
Bytom ul. Kolejowa 6 tel.: 389-64-59
Stadion KS "Silesia"
ul. Dzierżonia 2 tel.: 280-72-21
Sztuczne lodowisko OSIR
ul.Pułaskiego 71 tel.: 282-51-55
Korty tenisowe: Korty Tenisowe KS "Górnik"
ul. Tarnogórska 5 tel.: 281-78-70
Korty Tenisowe KS "Silesia"
ul. Dzierżonia 2 tel.: 280-72-21
Bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się powstała niedawno Dolina Sportowa, w której można uprawiać różnego rodzaju sporty.
Nauka w Bytomiu - Jednym z głównych celów gminy Bytom jest poprawa jakości szkolnictwa. Zaczęto wiec od procesu oddłużenia szkół, a także zmiana stanu technicznego budynków szkolnych, poprawa wyposażenia wielu szkół. Wiele szkół zostało odremontowanych, zmieniono dachy, zbudowano nowe sale gimnastyczne, ocieplono budynki. Szkoły są stopniowo wyposażane w sprzęt komputerowy. W Bytomiu do szkół posiadających wielkie tradycje należą, mająca sto lat Szkoła Podstawowa Nr 43 w Stolarzowicach a także
I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia, powstałe w roku 1932, będące kontynuacją pierwszego gimnazjum polskiego w Niemczech.
Kultura i jej instytucje - W gminie Bytom do instytucji, które odgrywają najważniejszą rolę
w rozwoju kultury należą: Bytomskie Centrum Kultury, Młodzieżowy Dom Kultury ( MDK ), Muzeum Górnośląskie, Opera Śląska, kino "Gloria" i "Bałtyk", Miejska Biblioteka Publiczna a także liczne galerie: Galeria "Kronika", Galeria "Od nowa", Galeria Sztuki Użytkowej "Stalowe Anioły", Galeria "Platforma", Galeria "Pod czaplą", Galeria "Rotunda", Galeria SPAP "Plastyka", Galeria "Kolor", Galeria "Złota gałąź".
Miejsca i zabytki warte zobaczenia - Na terenie gminy Bytom istnieje bardzo wiele ciekawych miejsc
i osobliwości które warto zobaczyć i które na długo pozostają w pamięci. Do jednych z takich miejsc zalicza się świątynię Świętego Ducha, powstała w pierwszej połowie XVII wieku i jest jedyna świątynią w całym Bytomiu której wnętrze jest utrzymane w stylu barokowym. Świątynia jest również pozostałością po działalności Zakonu Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego. Nazywano ich "Bożogrobcami" prowadzili oni swoja działalność początkowo w Chorzowie, przenieśli się do Bytomia i tak prowadzili szpital który funkcjonował do roku 1810. Związana jest z nimi legenda która mówi, że w roku 1298 powstał kościół, było to w dniu Zielonych Świątek. Do miast w tym czasie przybyli polscy rycerze, którzy prosili pod Bramą Krakowską o wpuszczenie. Nie wpuszczono jednak rycerzy, mieszczanie obdarowali ich jedzeniem i umożliwili im spędzenie nocy pod murami miasta. Legenda mówi, że wśród rycerzy był Władysław Łokietek to on na pamiątką pobytu w tym miejscy ufundował kościół. Rok po tym Łokietek wracając z Rzymu, mijał to miejsce
i zastał szpital prowadzony przez "bożogrobców" oraz kościół Świętego Ducha.
Innym obiektem w Bytomiu wartym zobaczenie jest kościół św. Jacka, znajduje się on w dzielnicy Rozbark. Jest utrzymany w stylu neoromańskim a wzorcem do jego była katedra a Limburgu. Został zbudowany w latach 1908 - 1911, na miejscu w którym jak głosi legenda nauki wygłaszał Jacek Odrowąż. Z miejsca tego wypływało źródełko, legenda mówi, że Odrowążowi, pewnego dnia zerwał się różaniec i paciorki powpadały do źródła. Święty rzekł wtedy "Wypływajcie, dopóki źródło nie wyschnie", mieszkańcy od tej pory znajdywali paciorki różańcowe wypływające z wody w źródełku.
Warto również będąc w Bytomiu zobaczyć: kościół Najświętszej Marii Panny, św. Trójcy, św. Wojciecha, wzgórze św. Małgorzaty, budynki szkoły muzycznej, IV L.O., Opery Śląskiej, Sądu Rejonowego, park miejski, cmentarz Mater Dolorosa i cmentarz Żydowski.
