Gospodarka to powiązania produkcyjne, finansowe, handlowe i technologiczne w przestrzeni. Jeśli powiązania te rozpatrujemy w układzie państwowym to jest to gospodarka krajowa. Powiązania te jednak nie znają granic państwowych i tworzą się na różnych płaszczyznach także międzynarodowych. Gospodarka jest podzielona na sektory według wytwarzanych produktów i usług. Za najważniejsze uważa się przemysł z racji wartości wytworzonego produktu i rolnictwo ze względu na udział powierzchniowy.

Przemysł to zorganizowana w sposób masowy, przy pomocy urządzeń, produkcja wyrobów gotowych i półproduktów z surowców wcześniej wydobytych i przetworzonych. Przemysł wykazuje tendencje do skupiania się lub do lokalizacji w określonych miejscach. Wpływ na to maja czynniki lokalizacyjne w postaci:

  • Lokalizacji surowców
  • Warunków klimatycznych
  • Topografia terenu
  • Budowa geologiczna i inne właściwości środowiska
  • Dostęp do energii
  • Zasoby siły roboczej
  • Bliskość rynków zbytu
  • Zagrożenie dla środowiska - to nowy czynnik, który odgrywa coraz ważniejszą rolę
  • Sytuacja polityczna, stabilność rynku wewnętrznego i pieniądza
  • Zachęcanie inwestorów przy pomocy ulg i zwolnień
  • Aktywność samorządu lokalnego
  • Siła i wielkość związków zawodowych, prawo pracy

Początkowo w pierwszym etapie rewolucji przemysłowej najważniejszymi czynnikami była bliskość surowca i dostęp do energii czy to w postaci energii wodnej czy ze spalania drewna i węgla. Węgiel kamienny był najważniejszym surowcem rewolucji przemysłowej a jego znaczenie nie maleje do dzisiaj, na co wskazują rosnące jego ceny na rynkach światowych. Na świecie węgiel występuje na wszystkich kontynentach ale jego największymi wydobywcami są: Chiny, które wydobywają około 1,3 miliarda ton rocznie co stawia je na pozycji lidera od początku lat 90. Chiny wydobywają aż 35% całej światowej produkcji. Na drugim miejscu są Stany Zjednoczone ze swoimi 917 milionami ton czyli 24% światowego wydobycia. Inni wielcy dostawcy węgla kamiennego to: Indie, Australia, RPA, Rosja, Polska , Indonezja. Polska obecnie wydobywa około 10o milionów ton rocznie co stanowi 2,7% światowego wydobycia. W Europie oprócz Polski i Rosji węgiel jest wydobywany w większych ilościach w Niemczech, Ukrainie, Wielkiej Brytanii, Francji, Hiszpanii.

Drugim surowcem o ogromnym znaczeniu dla przemysłu jest ropa naftowa. Jej zastosowanie da celów przemysłowych dostrzegł już Łukaszewicz konstruując lampę naftową i destylując ropę naftową. Jeszcze w roku 1900 wydobywano jej tylko 20 milionów ton na całym świecie. Dzisiaj jest to 3,3 miliarda ton ropy naftowej rocznie. Ropa naftowa skupiona jest w ogromnych ilościach w niewielu wybranych rejonach co daje państwom tam położonym ogromne atuty. Do największych dostawco ropy należą: Arabia Saudyjska wydobywająca ponad 380 milionów ton rocznie czyli 11% światowego wydobycia. Na kolejnych miejscach znajdują się: Rosja, USA, Iran, Chiny, Meksyk, Norwegia, Wenezuela, Wielka Brytania i Kanada. W Polsce wydobycie jest niewielkie, około 800 tysięcy ton rocznie.

Gaz ziemny to surowiec, który ostatnio uzyskał silną pozycje na rynku energetyki i w innych działach gospodarki. Jego wydobycie w chwili obecnej przekracza 2,7 miliarda metrów sześciennych i stale rośnie. Często to warzysz ropie naftowej dlatego jego główni dostawcy na rynki światowe to: Rosja (23% wydobycia), USA, Kanada, Wielka Brytania, Algieria, Holandia i Uzbekistan. Polska pozyskuje ze swoich złóż 5,2 miliarda metrów sześciennych rocznie.

Dominacja różnych surowców zmieniała się w czasie. To końca lat 60. najważniejszym surowcem pozostawał węgiel kamienny. Stosowany był powszechnie w energetyce, transporcie, przemyśle ciężkim i hutnictwie. Właściwości ropy naftowej sprawiły, że pozycja węgla stała się zagrożona. Ropę można łatwiej i taniej wydobyć, jest bardziej ekologiczna w wykorzystaniu, szeroka gama zastosowań w przemyśle, głównie w przemyśle chemicznym oraz ma wyższą wartość energetyczną. To wszystko spowodowało, że w latach 60. wydobycie ropy osiągnęło większy poziom niż wydobycie węgla kamiennego. Szybko ropa naftowa i jej pochodne dostarczały połowę światowego zapotrzebowania na energię. Rozwijało się to bardzo gwałtownie aż do roku 1973 czyli pierwszego kryzysu naftowego. Gwałtowne załamanie się rynku wydobycia, względy polityczne miały duże znaczenie, w wyniku czego ceny ropy gwałtownie wzrosły. Państwa zrzeszone w OPEC istniejącym od 1960 roku zmieniły swoją politykę. Zmianie uległy głównie stosunki pomiędzy tymi państwami a wielkimi koncernami naftowymi. Od tego roku to państwa kontrolowały poziom wydobycia ustalając go wspólnie na spotkaniach. Wielki koncerny naftowe mogły nadal zarządzać polami naftowymi ale płaciły podatki z tego tytułu eksport ropy do innych państw nabrał charakteru decyzji politycznej. Od tego roku państwa wysoko rozwinięte zdały sobie sprawę, że nie można rozwijać gospodarki bez liczenia się z jej energochłonnością i z ograniczona zasobnością złóż. Ceny ropy wzrosły a wiele państw rozpoczęło tworzenie rezerw paliw płynnych. Zaczęto rozwijać technologie energooszczędne i materiałochłonne. Wszystkie te działania pozwoliły obniżyć zapotrzebowanie na ropę o 10%. Dzisiaj na rynku energii liczy się pięć surowców: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny i uran. Wciąż pomimo mody na energetykę jądrową w latach 70. najwięcej bo około 60% energii dostarcza energetyka cieplna. W alternatywie stoi energetyka wodna. Hydroelektrownie wytwarzają ponad 18% całej energii elektrycznej. Jedyną barierą w jej rozwoju są odpowiednie warunki hydrologiczne oraz duże koszty budowy zakładów. Kraje najsilniej rozwijające hydroelektrownie na świecie to: Norwegia, Austria, Szwajcaria, Kanada, Chiny, Brazylia i Szwecja. W Polsce ten typ elektrowni wytwarza 2,8% energii elektrycznej. W latach 60. i 70. nastąpił poważny skok technologiczny w energetyce. Rozpoczęła się era atomu w dostawie energii elektrycznej. W elektrowniach atomowych na świecie powstaje 17% energii elektrycznej. Niewiele jednak krajów stać na korzystanie z tego typu elektrowni. Koszty budowy są bardzo duże a okres budowy trwa kilkanaście lat. Energia atomowa odgrywa istotną rolę w energetyce takich krajów jak Francja, USA, Japonia, Korea Południowa, Belgia czy Szwecja. W Polsce coraz głośniej mówi się o budowie siłowni atomowej w niedługim czasie. Coraz większe zapotrzebowanie na energię a co za tym idzie rosnące zużycie surowców i zniszczenie środowiska skłaniają do poszukiwania nowych źródeł energii. Promuje się więc nowe źródła energii odnawialnej. Nazywa się je alternatywnymi ze względu na przeciwstawność wobec konwencjonalnych źródeł. Energia pochodzi tutaj z:

  • Wiatru
  • Energii słonecznej
  • Energii cieplnej wód geotermalnych
  • Energii falowania morskiego
  • Biomasy
  • Termoelektryczna energia

Nie ma ona jednak jeszcze tak dużego znaczenia jak energetyka konwencjonalna. Powodem są znaczne koszty budowy, niewielka energia mocy zainstalowanej w pojedynczej elektrowni czy brak zainteresowania na skutek lobbingu koncernów energetycznych. Technologie z nimi związane wymagają również badań i rozwoju co również hamuje ich popularyzację. Ogółem w 1999 roku wytworzono globalnie 9735 TWh energii elektrycznej. Największy w tym udział miały USA które wytworzyły prawie 1/3 tej sumy. Na kolejnych miejscach znalazły się: Chiny, Japonia, Rosja, Kanada , Niemcy, Francja, Indie i Wielka Brytania. Polska w tym roku wytworzyła 149,9 TWh a na jednego mieszkańca około 3700 kWh.

Rolnictwo to drugi ważny dział gospodarki. W czasach dawnych stanowiło o potędze kraju a Polska nazywa na była spichlerzem Europy. Jest to sektor gospodarki wyjątkowo zależny od czynników naturalnych. Strefa klimatyczna wpływa na okres wegetacyjny, gleby, sumę opadów i w końcu na gatunki i odmiany roślin i zwierząt wykorzystywanych w produkcji rolnej. Do rolnictwa oprócz uprawy roślin i hodowli zwierząt włączone jest leśnictwo i gospodarska zasobami morza. Rolnictwo wymaga odpowiednich gleb, ukształtowania terenu, odpowiednich opadów i temperatury. Tylko obszary spełniające te wymagania są korzystne dla uprawy roli. Co prawda w dzisiejszym świecie na skutek rozwoju cywilizacyjnego możliwa jest nawet uprawa pustyni ale odbywa się to ogromnymi kosztami. Na świecie w końcu lat 90. było:

  • 10,4% gruntów ornych i sadów
  • 25,4% łąk i pastwisk
  • 30,1% lasów
  • 34,1% pozostałych gruntów

W Europie gruntów ornych i sadów jest 28,5%. Jest to 3 razy więcej niż średnia światowa co ukazuje wybitnie rolniczy charakter tego kontynentu. Następuje też na naszym kontynencie zmniejszenie powierzchni uprawianej ziemi na skutek przechodzeni od rolnictwa ekstensywnego (gdzie powierzchnia oznaczała potencjał zbiorów) do rolnictwa intensywnego (na skutek odp. zabiegów można zwiększyć plon z jednostki powierzchni). Wśród roślin w rolnictwie światowym największe znaczenie mają zboża. Szczególnie trzy z nich uzyskały światowe znaczenie. Są to: pszenica, kukurydza i ryż.

Pszenica to roczne zbiory na świecie na poziomie 557 milionów ton. Jako roślina uprawna pszenica wymaga ponad 100 dni okresu wegetacji, żyznych gleb najlepiej pylastych lub gliniastych o dużym udziale próchnicy. Udaje się od 60 stopnia szerokości północnej po 50 stopień na półkuli południowej. Uprawia się ja głównie n Niżu Europejskim, na Ukrainie, od Kazachstanu po Bajkał, na Nizinie Chińskiej i Mandżurskiej oraz w Ameryce Północnej i Południowej. Do największym producentów zalicza się: Chiny, Indie, USA, Rosja, Francja, Australia, Ukraina i Kanada. Polska zbiera około 8 milionów ton rocznie.

Ryż to zboże będące podstawą pokarmową wielu krajów azjatyckich. Wyróżnia się ryż górski i nizinny. Wymagają dużej ilości wody i wysokiej temperatury w czasie kwitnienia na poziomie 25-30 stopni. Najlepiej udaje się na glebach gliniastych. W obszarach gorących możliwe są nawet trzykrotny zbiory w ciągu roku. Uprawia się głównie w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej o odmianie monsunowej. Główni producenci ryżu to: Chiny, Indie, Indonezja, Bangladesz, Wietnam i Tajlandia.

Kukurydza zyskała ogromna popularność w krajach Ameryki Północnej i Europy choć swoja karierę rozpoczęła w Ameryce Południowej. Rocznie zbiera się około 640 milionów ton kukurydzy. Uprawia się w wielu strefach klimatycznych dzięki wielości odmian. Największymi producentami są: USA, Chiny, Brazylia, Meksyk, Argentyna, Indie, Francja i Indonezja. W Polsce jest to 1,9 miliona ton a jej popularność rośnie w naszym kraju.

Hodowla zwierząt ma największe znaczenie w krajach o rozległych obszarach stanowiących pastwiska dla zwierząt. Hoduje się bydło mleczne, bydło mięsne, trzodę chlewną, konie, owce i kozy. W produkcji mięsa z uboju przodują Chiny, USA, Brazylia, Francja, Niemcy i Polska. Pogłowie trzody chlewnej jest największe w Chiny, USA, Brazylia, Niemcy. Na świecie są tez rejony o wciąż dużym pogłowiu koni. W europie zatraciły już one swoja funkcję zwierząt pociągowych. Najwięcej koni bo ponad 8 milionów sztuk jest w Chinach, później w Meksyku, Brazylii, USA i Argentynie.