Szkoły wyższe to uczelnie mające prawo nadawania stopni naukowych, łączą w sobie funkcje naukowe
z dydaktyczno-wychowawczymi. W Polsce do szkół wyższych należą: uniwersytety, politechniki, akademie medyczne, rolnicze, teologiczne, ekonomiczne, muzyczne, sztuk pięknych, wychowania fizycznego oraz wyższe szkoły pedagogiczne, inżynierskie, morskie, oficerskie.
Dziś, kiedy trudno zdobyć pracę nawet po skończeniu studiów, młodzi ludzie chcą zdobyć jak najlepsze wykształcenie, na renomowanych uczelniach wyższych. Od paru lat "Rzeczpospolita", "Perspektywy"
i tygodnik "Wprost" przeprowadzają rankingi szkół wyższych, do 50 najlepszych nalezą: (Lista opublikowana na stronach ""Rzeczpospolitej" i "Perspektyw")
1. Uniwersytet Warszawski,
2. Uniwersytet Jagielloński,
3. Politechnika Warszawska,
4. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza,
5. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,
6. Politechnika Wrocławska,
7. Akademia Górniczo- Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie,
8. Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,
9. Uniwersytet Wrocławski,
10. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
11. Uniwersytet Mikołaja Kopernika,
12. Uniwersytet Gdański,
13. Politechnika Śląska w Gliwicach,
14. Akademia Medyczna w Warszawie,
15. Śląska Akademia Medyczna w Katowicach,
16. Politechnika Poznańska,
17. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki,
18. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu,
19. Uniwersytet Śląski w Katowicach,
20. Uniwersytet Warmińsko- Mazurski w Olsztynie,
21. Politechnika Gdańska,
22. Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu,
23. Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie,
24. Uniwersytet Łódzki,
25. Akademia Medyczna w Gdańsku,
26. Akademia Rolnicza we Wrocławiu,
27. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,
28. Akademia Medyczna w Łodzi,
29. Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie,
30. Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie,
31. Akademia Ekonomiczna w Krakowie,
32. Akademia Medyczna w Białymstoku,
33. Katolicki Uniwersytet Lubelski,
34. Akademia Medyczna w Lublinie,
35. Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja,
36. Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamickiego w Krakowie,
37. Politechnika Łódzka,
38. Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu,
39. Akademia Medyczna im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy,
40. Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie,
41. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńkiego w Warszawie,
42. Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu,
43. Akademia Rolnicza w Szczecinie,
44. Politechnika Szczecińska,
45. Akademia Rolnicza w Lublinie,
46. Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach,
47. Akademia Wychowania Fizycznego im Józefa Piłsudskiego w Warszawie,
48. Uniwersytet Szczeciński,
49. Wojskowa Akademia Medyczna im. Gen. Dyw. Bolesława Szarackiego w Łodzi,
50. Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.
Pięćdziesiąt uczelni wyższych, znajdujących się na tej liście jest uznawanych za najbardziej prestiżowe
i najlepsze Szkoły Wyższe w Polsce, wśród najlepszych w większość są uniwersytety, których w Polsce jest 17, znajdują się prawie w każdym mieście wojewódzkim. W województwach mazowieckim i lubelskim, znajdują się dwa uniwersytety, województwo świętokrzyskie nie posiada żadnej uczelni uniwersyteckiej, w pozostałych województwach funkcjonuje jeden uniwersytet.
Charakterystyka wybranych Szkół Wyższych
Uniwersytet Warszawski
Uniwersytet powstał w 1816 roku, od początku swojej działalności kieruje się podstawowymi zasadami wskazanymi przez założycieli uniwersytetu, krzewi wśród młodych ludzi pasję do nauki dba również o rozwój intelektualny, kulturalny każdego studenta.
"Uniwersytet ma nie tylko utrzymywać w narodzie nauki i umiejętności w takim stopniu, na jakim już w świecie uczonym stanęły, ale nadto doskonalić je, rozkrzewiać i teorię ich do użytku społeczności zastosowywać."
Cele, które wyznaczył sobie uniwersytet są realizowane przez uczonych, studentów i innych pracowników uczelni. Od czasu założenie uniwersytetu, odgrywał on ważną rolę w szkolnictwie polskim i historii, tutaj kształciło się i pracowało wielu znakomitych naukowców. Uniwersytet stworzył swoje własne szkoły naukowe.
W okresie okupacji, uniwersytet nie mógł otwarcie działać, zorganizowano tajne nauczanie, prowadzono działalność przeciwko przemocy i agresji wobec Polski. Studenci i absolwenci uniwersytetu zasłużyli się dla Polski i świata, zasługi te są długotrwałym zobowiązaniem. Nie należy również zapominać o przykrych
i niechlubnych wydarzeniach, o posłuszeństwie wobec władz i wywieranej przez nich presji, usuwanie studentów i uczniów z powodu pozycji społecznej czy wyznania, wszystkie te wydarzenia stały się lekcją na przyszłość.
Uniwersytet Warszawski podobnie jak inne uniwersytety, kieruje się podstawowymi zasadami, pełni funkcję naukową oraz dydaktyczno-wychowawczą. Nazwa uniwersytetu jest ściśle związana z miastem - stolicą polski, Warszawą. Uniwersytet stanął naprzeciwko wymaganiom, jakie niesie ze sobą przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, nowa pozycja kraju na arenie międzynarodowej, zapotrzebowanie na wykształcone społeczeństwo.
Misja, jakiej podjął się Uniwersytet Warszawski opata jest na:
- fundamencie, jaki stanowią nauka i jej nauczanie,
Na uniwersytecie rozwijają się różnorodne dziedziny nauki, przeprowadza się szereg badań i eksperymentów naukowych. Studenci mają możliwość bezpośredniej współpracy z wykładowcami, dzięki temu rozwija się ich wrażliwość naukowa i umiejętność współpracy. Uniwersytet dzięki współczesnym technikom komunikacyjnym, udostępnia i upowszechnia społeczeństwu zdobytą wiedzę, nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Na uniwersytecie można odbyć studia wyższe, doktoranckie, podyplomowe. Prowadzone są w lecie tzw. szkoły letnie. Organizuje się kursy zawodowe, powstają kierunki interdyscyplinarne. Wdraża się nowe techniki nauczania. O wysokiej pozycji uniwersytetu oraz o jego prestiżu decyduje wysoki poziom nauczania, badań naukowych. Różnorodność i atrakcyjność technik nauczania oferowanych studentom. Dzięki temu uniwersytet jest znany nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie, podejmuje współpracę z naukowcami z całego świata.
- dostąp do wiedzy i swobodne nabywanie umiejętności, dla wszystkich, którzy mają do tego prawo,
W dzisiejszych czasach, wykształcenie decyduje o jakości i poziomie życia ludzi na całym świecie. Uniwersytet umożliwia zdobycie odpowiedniej wiedzy, dzięki której można poznać i zrozumieć dzisiejszy świat, daje wykształcenie, które pozwala na prawidłowe i właściwe pełnienie funkcji publicznych i społecznych.
- wykształcenie obywateli kierujących się zasadami imperio rationis a nie ratione imperii,
Na uniwersytecie odbywa się wymiana poglądów, wiedzy, umiejętności praktycznych. Prowadzony jest wspólny dialog, wymiana argumentów, idei. Nieodłącznie związane jest to z poszanowaniem poglądów innych, tolerancją a także akceptacją odmiennych poglądów politycznych, wyznaniowych i ideowych. Wśród studentów, kształtuje się postawy obywatelskie, wyrabia się w nich osobowość i godność.
- kształtowanie wśród studentów wartości podstawowych, uniwersalnych oraz lokalnych,
Uniwersytet łączy w sobie szacunek do tożsamości historycznej i kulturalnej poszczególnych regionów i krajów z wiedzą i nowoczesnymi metodami komunikacji. Szczególnie dziś jest to ważne przy rosnącym konflikcie pomiędzy globalizacją a regionalizacją. Na uniwersytecie rozwijają się zarówno nauki humanistyczne jak i matematyczno-przyrodnicze i społeczno-humanistyczne, wszystkie te dziedziny współpracują ze sobą
i uzupełniają się. Ważnym elementem dialogu jest prowadzona integracja z najbliższymi sąsiadami ze wschodniej i zachodniej Europy.
Uniwersytet Jagielloński
Założony w 1364 roku z inicjatywy króla Kazimierza III Wielkiego, jest to najstarszy uniwersytet w Polsce. Wzorowany na ówczesnych uniwersytetach, przede wszystkim na uniwersytecie Bolońskim. Istniały na nich trzy wydziały: prawny, fizyczny (medyczny) oraz sztuk wyzwolonych. W latach 1397-1400, został odnowiony z inicjatywy i ze środków Królowej Jadwigi i Króla Władysława II Jagiełły.
Uniwersytet Jagielloński do połowy XV wieku, zdobył prestiż i uznanie w całej Europie, głównie dzięki dokonaniom w dziedzinie filozofii, prawa a także astronomii, matematyki, geografii. Studentami Uniwersytetu byli między innymi w latach 1491-1495 - Mikołaj Kopernik, jeden z najsłynniejszych astronomów na świecie, w latach 1938-1939 oraz 1942-1946, Karol Wojtyła, przyszły papież - Jan Paweł II, uniwersytet wykształcił wielu znanych i cenionych na całym świecie naukowców.
Obecnie na Uniwersytecie Jagiellońskim funkcjonują wydziały:
1. Wydział Prawa i Administracji,
2. Wydział Filozoficzny,
3. Wydział Historyczny,
4. Wydział Filologiczny,
5. Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki,
6. Wydział Chemii,
7. Wydział Biologii i Nauk o Ziemi,
8. Wydział Lekarski,
9. Wydział Farmacji,
10. Wydział Ochrony Zdrowia,
11. Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej,
12. Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych.
Politechnika Warszawska
Politechnika Warszawska powstała na miejscu utworzonej z inicjatywy Stanisława Staszica w 1826 roku, Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego. Obecną nazwę otrzymała w 1915 roku, swoje tradycje opiera również na tradycjach Szkoły Budowy Maszyn i elektroniki im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda powstałej w 1895 roku. Przez wiele lat Politechnika Warszawska wykształciła wielu znanych inżynierów i naukowców, zyskując prestiż i renomę w kraju i na świecie.
Historia Politechniki związana jest z sukcesami odniesionymi w badaniach naukowych oraz kształceniu kadry naukowej. Na politechnice od czasu jej powstania ważne było wychowanie oraz kształtowanie osobowości studentów. Studenci politechniki zawsze stawali po stronie niezależności Polski, bronili praw i wolności osobistej obywateli, podtrzymywali tradycję oraz wartości duchowe przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Politechnika Warszawska poprzez krzewienie takich postaw niejednokrotnie poddana była licznym represjom, jej działalność była nie raz zawieszona, zawsze jednak Politechnika Warszawska odradzała się, podtrzymując swoją niezależność i tradycję. Obecnie Politechnika Warszawska nadal kształtuje wśród studentów zasady patriotyzmu, solidarności i tolerancji. Studenci poznają historię politechniki i jej najlepsze tradycje, dbając
o wyłączność swojego naukowego dorobku oraz niezależność i bezstronność polityczną. Politechnika dba o zachowanie swojej tożsamości a także o jak największą dostępność do nauki.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
W Polsce Północnej, największą uczelnia jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika, z siedzibą w Toruniu. Posiada najliczniejszą kadrę naukową, liczbę studentów, absolwentów oraz największy potencjał naukowy. Na uniwersytecie funkcjonuje jedenaście wydziałów.
1. Wydział Biologii i Nauk o Ziemi,
2. Wydział Chemii,
3. Wydział Filologiczny,
4. Wydział Fizyki i Astronomii,
5. Wydział Humanistyczny,
6. Wydział Matematyki i Informatyki,
7. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania,
8. Wydział Nauk Historycznych,
9. Wydział Prawa i Administracji,
10. Wydział Sztuk Pięknych oraz
11. Wydział Teologiczny.
Historia powstania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika - powstał na mocy dekretu wydanego przez Radę Ministrów, 24 sierpnia 1945 roku. Dekret został podpisany i zatwierdzony 11 września 1945, przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Zakończył on okres 550-letnich starań, obywateli ziem pomorskich, o szkołę wyższą. Myśl o budowie szkoły wyższej na ziemiach Polski Północnej była wielokrotnie podejmowana między innymi w okresie międzywojennym, jednak realizacja projektu stała się możliwa po zakończeniu II wojny światowej. Idea powstania w Toruniu uczelni wyższej narodziła się w lutym 1945 roku, po zakończeniu działań wojennych i odzyskaniu przez miasto wolności. Wyszła ona z inicjatywy dr Henryka Świątkowskiego, pełniącego funkcję delegata rządu a potem wojewody pomorskiego. Bardzo szybko znalazła poparcie wśród społeczeństwa. Wśród argumentów, które opowiadały się za powstaniem uczelni były przede wszystkim rosnące potrzeby ożywienia nauki i kultury na terenach Polski Północnej, ze względu na prowadzoną na tych ziemiach germanizację konieczne było wsparcie prowadzonej na tych ziemiach repolonizacji. Z powodu rozwijającej się gospodarki oraz rosnących potrzeb kulturalnych rosło zapotrzebowanie na wykształconą kadrę, której po II wojnie światowej zaczęło brakować. Aby zagospodarować po wojnie kulturalnie i pod względem oświatowym, Ziemie Północne konieczna była odpowiednio wykształcona kadra. Bardzo ważnym argumentem, opowiadającym się za powstaniem uniwersytetu, było wyrównanie strat w kulturze polskiej, które powstały
w wyniku zamknięcia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie oraz Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Powstanie uniwersytetu umożliwiłoby pracę dla wykładowców pochodzących z zlikwidowanych uczelni. Znani profesorowie wileńscy, którzy zostali repatriowani do Łodzi, oraz członkowie Polskiego Towarzystwa Historycznego, którego przedstawicielem był prof. Ludwik Kolankowski, wystosowali na przełomie marca
i kwietnia 1945 roku do władz centralnych, wnioski i podania, w których domagali się powołania na Ziemiach Północnych, wyższej uczelni. Od kwietnia 1945 roku w mieście Mikołaja Kopernika, rozpoczęto prace przygotowawcze pod budowę uniwersytetu, powołano w tym celu specjalny komitet, któremu przewodniczył
H. Świątkowskiego. Wśród członków Komisji Wykonawczej byli: dr Stefan Burhardt, który przyjechał z Wilna, był ostatnim dyrektorem Państwowej Biblioteki im. Wróblewskich w Wilnie, był również znanym pośrednikiem między Toruniem a środowiskiem Uniwersytetu Stefana Batorego, Emil Ogłoza będący dyrektorem toruńskiego Oddziału Polskiego Związku Zachodniego, Józef Mossakowski, historyk, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego. Kom
Komitet przygotowawczy rozpoczął intensywne starania w Warszawie u władz centralnych, komitet posiadał poparcie repatriowanych profesorów Uniwersytetu Stefana Batorego np. prof. Konrada Górskiego, prof. Tymon Niesiołowskiego, którzy już na w maju przybyli do Torunia. Na przełomie maja i czerwca uzyskano od władz pierwszą akceptacje projektu utworzenia uniwersytetu. Ogromnym wsparciem dla idei powstania uniwersytetu byli przybyli w lipcu profesorowie, asystenci, pracownicy administracyjny, bibliotekarze byłego Uniwersytetu Stefana Batorego. Ówczesne władze Ministerstwa Oświaty wysłały do Torunia prof. Jana Wilczyńskiego, znanego biologa pracującego przez wiele lat na Uniwersytecie Wileńskim, miał on być jednym z głównych organizatorów uniwersytetu w Toruniu, jego obowiązki objął po miesiącu prof. L. Kolankowskiemu, historykowi, który tworzył w 1919 roku uniwersytet wileński, w maju 1945 roku objął stanowiska prorektora
i tworzył wraz z prof. T. Kotarbińskiemu, Uniwersytet Łódzki. Prof. L. Kolankowski, po powstaniu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika został jego pierwszym rektorem, w najtrudniejszym dla uniwersytetu czasie, kierował nim i budował od podstaw jego organizację.
Powstała na mocy wydanego dekretu, uczelnia składała się z dwóch wydziałów: humanistycznego w skład, którego wchodziła Sekcja Sztuk Pięknych oraz wydział matematyczno-przyrodniczy. Inicjatorzy i organizatorzy uniwersytetu mieli w planach utworzenie uczelni wielo wydziałowej, która miała być wzorowana na uczelniach przed wojennych, posiadałaby wydział lekarski i rolny, utworzony uniwersytet odbiegał, więc daleko od ich koncepcji. Po wielu staraniach władz uczelni, doszło do powołania 5.XI.1945 roku Wydziału Prawno-Ekonomicznego, przekształcono również 24.I.1946 roku istniejącą Sekcję Sztuk Pięknych w Wydział Sztuk Pięknych. Było to możliwe, ponieważ kadra uniwersytetu została zasilona przez przybyłych z Krakowa
i Poznania profesorów. Pierwsze zapisy na Uniwersytet Mikołaja Kopernika, mimo wielu trudności rozpoczęły się 3 października 1945 roku, pierwszy wykład przeprowadzili 24 listopada 1945 roku profesorowie Tadeusz Czezowski i Stefan Srebrny. Uroczyste rozpoczęcie roku akademickiego, odbyło się 5 stycznia 1946 roku,
w tym czasie na uniwersytecie działało 76 katedr, w których prace podjęło 60 samodzielnych oraz 69 pomocniczych pracowników naukowych. W poczet studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika wpisano około 1600 studentów.
- lata 1945 - 1948
Od czasu powstania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, napotykała on na swej drodze wiele trudności
i przeszkód, były one przede wszystkim związane z wydarzeniami politycznymi (działania państwowych funkcjonariuszy) i gospodarczymi, jakie miały miejsce w kraju. Trudności wynikały również z faktu, że uniwersytet budowano od podstaw. Przez pięćdziesiąt lat funkcjonowania uniwersytetu, w jego sytuacji organizacyjnej, finansowej, rozwoju dydaktycznym i naukowym można wyróżnić kilka okresów, które ściśle związane były z wydarzeniami politycznymi, gospodarczymi oraz prowadzoną polityką naukową w kraju. Lata od 1945 do 1948, to pierwszy wyróżniany w historii uniwersytetu okres. W latach tych prowadzone były intensywne działania, których celem było osiągnięcie takich warunków, w których uczelnia działałaby swobodnie i jak najlepiej, starano się stworzyć jak najlepsze warunki lokalne, finansowe oraz zatrudnić jak najlepszą kadrę naukową i dydaktyczną. Przeprowadzono remont budynków, które uniwersytet otrzymała od miasta, m.in. przy ulicy Sienkiewicza, Collegium Mauis, Collegium Minus. Prace remontowe prowadzone były również w budynku przy ulicy Chopina, w budynek ten przeznaczono pod siedzibę Biblioteki Uniwersyteckiej.
Dla potrzeb katedry chemicznej i fizycznej przeznaczono budynek przy ulicy Grudziądzkiej. W okresie tym powstały również pawilony w Obserwatorium Astronomicznym w Piwnicach. Organizowaniu odpowiedniego zaplecza naukowego uniwersytetu towarzyszyły trudności w pozyskaniu odpowiedniego sprzętu, wyposażeniu sal gabinetów, sal wykładowych, laboratoriów. Trudności maiła również, główna Biblioteka Uniwersytecka, która musiała skompletować i stworzyć odpowiedni księgozbiór. Inicjatorzy powstania uniwersytetu oraz jego głównie organizatorzy chcieli powołać od życia w Toruniu uczelnię wielo wydziałową, która kształciłaby studentów w wielu kierunkach i specjalnościach. Starano się o powołanie wydziału rolnego i lekarskiego, niestety bezskutecznie. Kompletownie i dobieranie odpowiedniej kadry naukowej, również nie odbyło się bez przeszkód. Kadrę naukową uniwersytetu, tworzyła bardzo duża grupa profesorów pracujących kiedyś na uniwersytecie wileńskim, przybyłych do Torunia w 1945 roku, drugą grupę uczonych tworzyli profesorowie lwowscy, również przybyłych pod koniec 1945 roku do Torunia. Uniwersytet pozyskał również naukowców
z Warszawy, Krakowa, Poznania. W 1946 roku niemalże wszystkie działające katedry kierowane były przez profesorów, kilka kierowanych było przez zastępców profesorów, było również kilka nieobsadzonych.
Po pierwszym roku funkcjonowania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, posiadał on 50 profesorów,
z których duża część otrzymała tytuł profesora już na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Był to wielki sukces, pierwszego rektora uniwersytetu prof. L. Kolankowskiego, posiadał on odpowiednie uprawnienia nadane przez rady wydziałów i senatu do nadawania nominacji. Prowadziła intensywną "politykę kadrową" oraz rywalizację
z innymi polskimi uniwersytetami. Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika pracę rozpoczęło wielu znakomitych naukowców, którzy wpłynęli na rangę i prestiż uniwersytetu. Wśród nich byli m.in.:
Nauki humanistyczne i społeczne
Zygmunt Czerny,
Tadeusz Czezowski,
Henryk Elzenberg,
Bronisław Jamont,
Konrad Górski,
Marian Gumowski,
Kazimierz Hartleb,
Eugeniusz Kucharski,
Tadeusz Makowiecki,
Tymon Niesiołowski,
Jerzy Remer,
Eugeniusz Słuszkiewicz,
Kazimierz Sośnicki,
Stefan Srebrny,
Tadeusz Szczurkiewicz,
Witold Taszycki,
Michał Wyszyński
Nauki przyrodnicze i matematyczne
Władysław Dziewulski,
Władysław Gorczyński,
Mieczysław Limanowski,
Edward Passendorfer,
Jan Pruffer,
Juliusz Rudnicki
Grono tych uczonych zasilali uczeni, którzy otrzymali tytułu profesorskie na UMK, otrzymali również w większości kierownictwo w katedrach. Wśród nich byli m.in.:
Nauki humanistyczne i społeczne
Karol Górski,
Wojciech Hejnosz,
Karol Koranyie,
Ryszard Mienicki,
Jerzy Śliwowski,
Bronisław Włodarski
Nauki przyrodnicze i ścisłe
Antoni Basiński,
Rajmund Galon,
Janina Hurynowicz,
Wilhelmina Iwanowska,
Aleksander Jabłoński,
Stanisław Jaśkowski,
Józef Mikulski,
Ernest Pischinger,
Jerzy Rayski,
Henryk Szarski,
Jan Walas,
Jan Zabłocki,
Witold Zacharewicz
Kadrę naukową w późniejszym okresie zasilili również profesorowie: Witold Łukaszewicz, Bronisław Nadolski i Antoni Swinarski.
Profesorowie pracujący od początku powstania uniwersytetu, nie zdołali już osiągnąć dużej aktywności naukowej, nie wykształcili również swoich następców, młodsi uczeni i profesorowie, przez długie lata pracowali na uniwersytecie i kształcili młodych ludzi, wypracowali swoje własne "szkoły". Pomimo wielu trudności, uniwersytet rozwijał się w bardzo szybkim tempie, w 1948 roku prowadzono zajęcia na 22 kierunkach, z czego 14 prowadzonych było na Wydziale Humanistycznym. Liczba studentów wynosiła ponad 3100, zaczęto organizować konferencje i zjazdy naukowe, odbywały się obrony prac doktorskich i habilitacyjnych, liczne wykłady dla studentów spoza uniwersytetu. Uczelnia aktywnie włączyła się w życie kulturalne Torunia.
- lata 1949 - 1956
Lata 1949-1956 to najtrudniejszy okres w dziejach Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Rozpoczął się proces rozwoju "socjalistycznej idei uniwersytetu", który polegał na wdrażaniu w życie idei i myśli radzieckiego modelu nauczania. Nastąpiła likwidacja samorządności w szkołach wyższych, rozpoczęto proces całkowitej kontroli politycznej, kadra nauk humanistycznych i społecznych została poddana koncentracji w ośrodkach centralnych. Otwarte zostały trzyletnie studia zawodowe, pierwszego stopnia. Prowadzona przez ówczesne władze polityka, doprowadziła do likwidacji w 1953 roku, Wydziału Prawa, od 1951 roku nie przeprowadzano rekrutacji na tym wydziale. Również na Wydziale Humanistycznym ze względu na represje doszło do likwidacji 12 kierunków, funkcjonowały tylko dwa kierunki historia i polonistyka. Na polonistykę rekrutacja została wstrzymana w 1953 roku. Zamknięto również, klika katedr a ich księgozbiory i sprzęt zostały przeniesione na inne uczelnie. Represje dotknęły również kilku profesorów uczelni. Którzy zostali odsunięci od pracy naukowej i dydaktycznej m.in.: prof. Konrad Górski i prof. H. Elzenberg. Z powodu licznych represji wobec profesorów, odsunięcia ich od pracy, odejścia kilku wykładowców, zaczęło brakować na Wydziale Humanistycznym kadry, istnienie wydziału stało pod znakiem zapytania. Podobnie było na Wydziale Sztuk Pięknych, który został utrzymany dzięki interwencji studentów i profesorów. Jego likwidacja została w 1950 roku wstrzymana.
Nauki przyrodnicze i ścisłe znajdowały się w znacznie lepszej sytuacji niż humanistyczne i społeczne. Istniejący od powstania uniwersytetu Wydział Matematyczno-Przyrodniczy został podzielony na Wydział Biologii i Nauk o Ziemi oraz Wydział Matematyki, Fizyki, Chemii. Również kadra tych wydziałów została wzmocniona
o nowych członków m.in. o Jerzego Łosia - matematyka pochodzącego z Wrocławia. Przeniesiono natomiast prof. E. Passendorfa, który został kierownikiem Katedry Geologii na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat pięćdziesiątych powołano do życia poza wydziałowe jednostki: Studium Nauki Języków Obcych i Studium Wychowania Fizycznego, jednostki te działają do dnia dzisiejszego.
Lata 1949-1956, były jednym z najtrudniejszych dla uczelni, mimo wszystkich trudności uczelnia nadal się rozwijała powstawały nowe budynki, zakupiono nowy sprzęt do laboratoriów i obserwatorium w Piwnicach.
W dziesiątą rocznicę założenia uczelni, zostało zatrudnionych 69 profesorów i docentów oraz 169 adiunktów, asystentów. Liczba studentów na działających dziesięciu wydziałach wynosiła 1176, była to najmniejsza liczna studiujących w historii uniwersytetu.
- lata 1957 - 1965
Lata 1957-1965, to okres w dziejach uniwersytetu, w którym nastąpiła odbudowa i rozbudowa struktury organizacyjnej uniwersytetu. Do pracy powrócili profesorowie, którzy ze względów politycznych zostali odsunięci od pracy naukowej i dydaktycznej na uczelni. Zaczęto również odbudowywać strukturę samorządową w szkołach wyższych. Od 1957 roku wróciły częściowo na Uniwersytet, zlikwidowane kierunki Wydziału Humanistycznego m.in.: archeologia, filologia klasyczna, filozofia, pedagogika. W 1958 roku wznowiono Wydział Prawa. Od początku lat 60-tych rozpoczęły się studia w trybie zaocznym i wieczorowym dla pracujących. Na Wydziale Prawa rozpoczęła się po raz pierwszy rekrutacja na studia administracyjne zawodowe, konsultacje prowadzone były m.in. w Gdańsku, Elblągu, Olsztynie i Bydgoszczy. Wznowienie działalności wydziału prawa i kierunków humanistycznych oraz nowe możliwości kształcenia sprawiła, że liczba studentów znacznie wzrosła. W dwudziestą rocznicę powstania uczelni ich liczba wynosiła 4800. Liczba pracowników naukowych również wzrosła w 1965 roku, została zasilona o 83 profesorów i docentów oraz 265 adiunktów, asystentów. W związku z powstaniem nowych kierunków oraz powstawaniem owych form kształcenia, rosło zapotrzebowanie na pracowników naukowych, którzy zostali wyłaniani z grona absolwentów uniwersytetu, zbiegało się to również z procesem odchodzenia starych pracowników, pracujących od powstania uczelni. Taka wymiana pokoleń, była bardzo korzystna dla uczelni, gdyż wielu nowych pracowników wzorowała się na starszych profesorach, niejednokrotnie byli oni ich studentami. Jedynie Katedra Pedagogiki i Filozofii, straciła swój prestiż po odejściu prof. T. Czezowskiego i prof. K Sośnickiego. Okres ten to również rozpoczęcie intensywnej współpracy z uczelniami zagranicznymi, głównie na kierunkach ścisłych. Zaczęto przyznawać pierwsze doktoraty honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika uczonym z zagranicy. Pierwszy taki tytuł otrzymał w czerwcu 1959 roku, profesor Bertil Lindblad, astronom ze Szwecji. Tytuł taki miał również otrzymać
prof. Kolankowski, niestety nie został on zatwierdzony przez Ministerstwo Oświaty. Przez te lata uczelnia znacznie zwiększyła liczbę swoich budynków, powstały dwa domy studenckie oraz dwa domy mieszkalne dla pracowników naukowych. Powstały nowe pawilony w obserwatorium w Piwnicach. Władze miasta oddały dla potrzeb uczelni część budynku znajdującego się na placu Teatralnym, działał tam kierunek historii a później ekonomii. W latach 1963-1965, kiedy rektorem uczelni był prof. A. Swinarskiego, rozpoczęto planowanie budowy miasteczka studenckiego, które miało powstać na Bielanach.
- lata 1966-1976
Okres obejmujący lata 1966-1976, to jeden z najlepszych w dziejach Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, nastąpił dynamiczny rozwój naukowy, dydaktyczny a także w sferze materialnej. Uczelnia zyskała w tym czasie wiele nowych budynków i pomieszczeń, powstała również jedna z największych inwestycji, zatwierdzona w marcu 1967 roku przez rząd, budowa "miasteczka studenckiego" na Bielanach. Rozpoczęcie prac związanych
z powstaniem miasteczka zbiegło się w czasie z obchodami 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika - patrona uczelni. Na terenie miasteczka liczącego 82 hektary, powstać miały akademiki z zapleczem socjalnym, oraz budynki dla potrzeb dydaktycznych i naukowych. Plan budowy miasteczka został zrealizowany tylko częściowo w latach 1967-1973 powstały następne domy studenckie, dwa hotele asystenckie, stołówka, sala gimnastyczna, przychodnia lekarska, nowy budynek Biblioteki Uniwersyteckiej oraz Instytutu Biologii i Chemii, rektorat Studium Języków Obcych oraz aula wykładowa na 930 miejsc. W obserwatorium w Piwnicach powstał ośrodek radioastronomii. Wszystkie inwestycje stały się możliwe dzięki prowadzonym przez ówczesnego rektora prof. Witolda Łukasiewicza, działaniom. Bardzo duży wpływ na kontakt Uniwersytetu Mikołaja Kopernika z nauką polską i światową były obchody 500 rocznicy urodzin patrona uniwersytetu Mikołaja Kopernika. W 1973 roku w Toruniu, dobyło się sympozjum naukowe Międzynarodowej Unii Astronomicznej, w którym udział wzięło wielu uczonych z zagranicy, obecnych na sympozjum 11 badaczy z różnych państw świata, w tym siedmiu astronomów otrzymało tytuły doktorów honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Profesorowie uniwersytetu m.in.: W. Iwanowska, otrzymała tytuł honorowego doktora uniwersytetu w Anglii i Kanadzie, prof. A. Jabłoński tytuł doktora Uniwersytetu Windsor w Kanadzie, prof. W. Łukaszewicz, Uniwersytetu w Rostoku natomiast prof. A. Swinarski, Uniwersytetu w Tuluzie. W roku Mikołaja Kopernika odbywały się liczne naukowe i kulturalne konferencje krajowe i zagraniczne, naukowcy z uniwersytetu wydali liczne publikacje, toruńscy astronomowie uczestniczyli w licznych odczytach zagranicznych (około 40), wygłosili wiele wykładów na temat działalności i odkryć Mikołaja Kopernika. Również w Toruniu odbyły się liczne zjazdy i konferencje naukowe, opublikowano szereg artykułów, odbyło się kilkadziesiąt audycji radiowych i telewizyjnych,
w których intensywnie uczestniczył Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Rocznica urodzin tego wielkiego astronoma obchodzona tak uroczyście przyczyniła się do szerszego zaistnienia uniwersytetu oraz do podjęcia współpracy z Uniwersytetami w Ferrarze, Greifswaldzie i Padwie. Lata 1966-1975 to również okres dynamicznego rozwoju badań naukowych na uniwersytecie. W latach 1971-1975 uniwersytet uczestniczyła
w badaniach, które koordynowane były centralnie, zajmowano się 27 problemami węzłowymi, 8 resortowymi oraz 8 branżowymi. Wiele z tych badań przeprowadzano na potrzeby przemysłu i gospodarki. O wielkiej wiedzy profesorów toruńskiego uniwersytetu świadczyło włączenie ich w szereg naukowców Polskiej Akademii Nauk,
W latach pięćdziesiątych członkami Polskiej Akademii Nauk stali się profesorowie: W. Dziewulski,
W. Iwanowska i A. Jabłoński natomiast w latach sześćdziesiątych członkami PAN stali się profesorowie:
A. Basiński, R. Galon, Konrad Górski i Marian Michniewicz. W okresie tym nastąpiło na Uniwersytecie wiele zmian m.in. powstał 1968 roku Instytut Ekonomiczny, który od 1978 roku przekształcił się w Wydział Nauk Ekonomicznych, rozpoczęło się kształcenie studentów w zakresie nauk ekonomicznych. W roku 1979
z istniejące dotychczas zakłady i katedry przekształcono w 13 instytutów kierunkowych. Na wydziale kierunkowym pozostawiono tylko 6 katedr. Powstały w tym czasie system instytutów i zakładów funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Lata siedemdziesiąte to okres powstania nowych kierunków szczególnie na Wydziale Humanistycznym. Powstały kierunki: filologia germańska w 1972 roku, pedagogika - 1973 r., bibliotekoznawstwo - 1975 r., archeologia Polski - 1976 r. Nastąpiło również powstanie, od 1973 roku szeregu kierunków prowadzonych w systemie studiów zaocznych. Nauczyciele byli kształceni w systemie czteroletnich studiów magisterskich oraz dwuletnich uzupełniających. Studia dzienne zostały skrócone do czterech lat, główną specjalizacja była - nauczycielska. Rozpoczęło się również kształcenie podyplomowe, które było prowadzone od 1975 roku w sześciu specjalnościach. Tak dynamiczny rozwój uniwersytetu, powstanie nowych kierunków
a także form kształcenia doprowadziła od znacznego wzrostu liczby studentów, których na przełomie 1975
a 1976 było około 10 tys., liczba ta została przekroczona dopiero w latach dziewięćdziesiątych. Lata te były również korzystne dla kadry naukowej uniwersytetu, która zasilana była głównie absolwentami toruńskiej uczelni, część z pozostających na uczelni właśnie tam uzyskała tytuły profesorskie. W 1975 roku liczba nauczycieli akademickich wynosiła 805, z czego 48 z tytułem profesora, 99 docenta a także 435 adiunktów oraz asystentów. Zatrudniono o 50% więcej pracowników naukowych, wynikało przede wszystkim z większej liczby studentów a także chęci zdobywania przez nich coraz to wyższych stopni naukowych. W latach tych 450 absolwentów podjęło studia doktoranckie a 95 doktorantów uzyskało habilitację.
- lata 1977-1989
Lata te to kolejny etap w dziejach Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, okres ten to lata stabilizacji a także problemów związanych z wprowadzoną w latach 1980-1982 cenzurą. Początek tak siedemdziesiątych to okres wyraźnego zastoju w rozbudowie strefy materialnej, budowa "miasteczka studenckiego" na Bielanach została wstrzymana. Do końca doprowadzono jedynie w 1977roku, budowę radioteleskopu w obserwatorium
w Piwnicach, posiadało ono terminal VLBI typu Mark II-c. Zastój nastąpił również w badaniach naukowych, na które przekazywano coraz mniejsze środki finansowe podobnie było ze sprzętem laboratoryjnym i aparaturą. Sytuacja uległa znacznemu pogorszeniu w latach osiemdziesiątych. Nadal prowadzone były jedynie badania, koordynowane centralnie. W 1987 roku jednostki uczelni realizowały 3 duże tematy, prowadząc współpracę
z innymi jednostkami, przeprowadzając w zasadzie ponad 150 zadań naukowych. Zamówienia przemysłu na przeprowadzanie badań uległy znacznemu zmniejszeniu. Poważny kryzys uczelnia przechodziła w roku 1982,
w czasie trwania stanu wojennego. Z powodów politycznych, ze stanowiska rektora został odwołany profesor prof. Stanisława Dembinskiego i jego kadra. Pomimo wielu trudności uczelnia nadal starała się zachować prestiż i renomę, nadal prowadziła działania mające na celu zwiększenie liczby kierunków, form kształcenia oraz rozbudowę strefy materialnej. W okresie tym powstały nowe pomieszczenia dla Instytutu Polonistyki, a także budynki Wydziału Nauk ekonomicznych powstałe na Bielanach oraz nowy radioteleskop RT-4 w obserwatorium w Piwnicach. Na Wydziale humanistycznym powstały kolejne nowe kierunki w 1985 - rusycystyka, 1987 - anglistyka, 1989 - socjologia. Inne wydziały zostały wzbogacone o nowe specjalności. Liczba studentów
w porównaniu z wcześniejszym dziesięcioleciem znacznie spadła, studiowało około 7000 osób. Stało się to głownie z powodu zmniejszenia liczby miejsc na niektórych kierunkach a także likwidacji niektórych studiów dla nauczycieli. W 1989 roku liczba studentów ponownie wzrosła i przekroczyła 8000 osób. Kadra naukowa rozwijała się jednak w dynamiczny sposób, liczba zatrudnionych nauczycieli akademickich wynosiła około 950 osób. Wzrosła liczba doktorantów i pracowników z habilitacją. W roku 1987 na uczelni pracowało 72 profesorów, 124 docentów i 450 doktorów.
- lata po roku 1989
Po 1989 roku zmieniła się sytuacja polityczna, ekonomiczna i społeczna w kraju. Przemiany te zaszły również w szkolnictwie wyższym, nastąpił znaczny wzrost niezależności szkół wyższych w Polsce. Zmieniły się również zasady przyznawania środków finansowych na badania i potrzeby uczelni. Uczelnie i zespoły badawcze zaczęły rywalizować ze sobą o pozyskanie większych dotacji na badania i potrzeby uczelni. Pojawiła się nieznana dotychczas konkurencja. Przez dziewięć lat, podczas których uczelnia obchodziła swoje pięćdziesięciolecie (1995), można było zaobserwować stopniowe przystosowywanie się uczelni do zaistniałych zmian i nowych warunków, uczelnia w bardzo umiejętny sposób, pomimo wielu przeszkód, dostosowała się do nowych warunków. Rozwijała się bardzo dynamicznie, w strefach naukowych, dydaktycznych oraz materialnych. Świadczą o tym m.in. ciągle powstające nowe budynki uczelni, budynek Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania wraz z pomieszczeniami przeznaczonymi na magazyny biblioteczne, w których znajduje się około 1 mln woluminów. W obserwatorium w Piwnicach z listopadzie 1994 roku został uruchomiony radioteleskop, średnica anteny radioteleskopu 32 metry, jest to trzeci, co do wielkości taki radioteleskop w Europie a największy całej Polsce. Uczelnia w tym okresie zakupiła budynek hotelowy, który został przekształcony w jedenasty dom studencki. Liczba miejsce w akademikach wzrosła do ponad 3300. Na potrzeby Wydziału Sztuk Pięknych utworzono klub "Prząśniczka", również Instytut Pedagogiki i Katedra Logiki zyskały w tym czasie nowe budynki, pomieszczenia otrzymał Wydział Fizyki i Astronomii, do którego dobudowano nowe skrzydło. Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania powiększył się o nowa aulę wykładową, (Aula Mała) na 400 miejsc. Nowe pomieszczenia zyskało Archiwum Uniwersytetu, Katedra Bibliotekoznawstwa, Międzynarodowego Centrum Zarządzania Informacją. Wiele budynków zostało wyremontowanych i przebudowanych m.in. baszta "Koci Łeb", którą uczelnia otrzymała od władza miasta, przeznaczona na potrzeby Instytutu Filozofii. W okresie tym powstała również Uniwersytecka Księgarnia Naukowa, która została odpowiednio wyposażona. Obecnie realizowana jest budowa nowej siedziby Wydziału Prawa i Administracji oraz powiększenia Biblioteki Uniwersyteckiej. Uczelnia poprawiła znacznie jakość wyposażenia sal wykładowych i laboratoriów, zwiększyła się liczba sprzętu i potrzebnych urządzeń, przede wszystkim komputerów. Ważną inwestycją była komputeryzacja Biblioteki Uniwersyteckiej. Utworzono lokalne sieci komputerowe, nastąpiło włączenie całej uczelni do ogólnopolskiej oraz międzynarodowej sieci łączności komputerowej. W Toruniu została uruchomiona miejska światłowodowa sieć komputerowa - Torman. Praca sieci jest koordynowana przez Uniwersyteckie Centrum Technologii Sieciowych. Wielkim wydarzeniem na uczelni a zarazem nowy etapem w rozpoczętym procesie komputeryzacji było zakupienie w 1996 roku, nowoczesnego komputera o mocy obliczeniowej SUN Enterprise 6000, który może funkcjonować nie tylko dla potrzeb uczelni. Obsługą komputera zajmuje się utworzone w 1997 roku Środowiskowe Laboratorium Systemów Wieloprocesorowych.
Po 1989 roku istotne zmiany zaszły w strukturze organizacyjnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Liczba wydziałów została 1 września 1993 roku zwiększona do dziewięciu. Istniejący do tej pory Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii został rozbity na poszczególne Wydziały: Chemii, Fizyki i Astronomii, Matematyki i Informatyki. Z Wydziału Humanistycznego wyodrębniono Wydział Nauk Historycznych. Nastąpił dynamiczny rozwój zespołów naukowych, zwiększyła się liczba indywidualnych pracowników naukowych. Na Wydziale Fizyki i Astronomii powstało w dniu 1 stycznia 1997 roku Centrum Astronomii, które łączyło w sobie dwie istniejące kiedyś instytucje: Instytut Astronomii i Katedrę Radioastronomii. Kierownikiem Centrum Astronomii został prof. Aleksander Wolszczan, który od dwóch lat był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Od września 1999 roku pracę rozpoczął nowy wydział, 10 na uniwersytecie, Wydział: Filologiczny. Powstał, on
z połączenia instytutów i katedr filologicznych istniejących kiedyś na Wydziale Humanistycznym. Na uniwersytecie powstały również liczne jednostki ogólnouczelniane m.in.: centra studiów, interdyscyplinarnych zespołów badawczych itp. jednostek. Pełnia one głównie rolę koordynatora Współpracy miedzy uczelnią
a innymi pozauczelnianymi strukturami, pomagają również realizować nowe cele i wyzwania, jakie stoją przed uczelnią np. Centrum Studiów Europejskich, Biuro Zawodowej Promocji Studentów i Absolwentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Biblioteka Brytyjska UMK, Ośrodek Polskiego Komitetu Współpracy
z Alliance Francaise.
Po 1989 roku liczba studentów na uniwersytecie zwiększyła się z 8000 (1990) do 30 000 (1998). Studenci studiów dziennych stanowią 12 650. Tak dynamiczny przyrost liczby studentów, wynikła przede wszystkim z zwiększenia limitu miejsc na poszczególne kierunki, rekrutacja na studia zaoczne głównie na kierunku prawa i ekonomii. Nowo powstałe kierunki, specjalizacje oraz formy kształcenia. Na Wydziale humanistycznym powstały: w 1991 - filozofia, 1992 - filologię romańską, międzywydziałowe indywidualne studia humanistyczne - 1997. Na Wydziale Sztuk Pięknych, istniejący kierunek artystyczno-pedagogiczny został zlikwidowany a na jego miejscu w 1996 roku, powstały kierunki: grafika, malarstwo i rzeźba. Na wydziale Biologii i Nauk o Ziemi również powstały nowe kierunki w 1994 - ochrona środowiska, na Wydziale Nauk Ekonomicznych powstał w 1995 roku kierunek ekonomia, na Wydziale Nauk Historycznych, powstał w 1998 roku -kierunek historia sztuki. Rekrutacja na nowe kierunki rozpoczęła się w 1999 roku m.in. na: etnologię, stosunki międzynarodowe (W Nauk Humanistycznych), informatykę (Wydział Matematyki i Informatyki), politologię (Wydział Humanistyczny), oraz na nowo powstałe specjalności neofilologiczne: filologia słowiańska (język bułgarski), italianistyka (Wydział Filologiczny).
Powstały również nowe formy kształcenia, oprócz studiów magisterskich, umożliwiono odbycie studiów trzyletnich zawodowych, których zakończeniem jest licencjat oraz dwuletnich uzupełniających. Nowo powstałe kierunki takie jak biologia, chemia, ochrona środowiska, można odbyć, w dwustopniowym systemie - licencjat i magisterium. Studia podyplomowe znacznie zwiększyły swoją ofertę, do 40 rodzajów, powstały również studia specjalne. Obecnie na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika funkcjonuje 31 kierunków, 80 specjalności. Na siedmiu wydziałach prowadzone są studia doktoranckie. Toruńską uczelnię, po pięćdziesięciu latach działalności ukończyło około 63 000 osób.
Uczeni z toruńskiej uczelni brali aktywnie udział w powstawaniu Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, której przewodniczył prof. Stanisław Chwirot, pełniący jednocześnie funkcję prorektora do spraw nauki i współpracy z zagranicą. W czerwce 1999 roku, kierunkowi archeologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika przyznano certyfikat, wysokiej jakości kształcenia. W 1999 roku został rozpoczęty na uczelni, proces wdrażania systemu punktowego ECTS (European Credit Transfer System).
Uniwersytet prowadzi od 1994 roku aktywną "Promocję Edukacyjną", głównie wśród młodzieży szkół średnich. Omawiany okres charakteryzuje wprowadzenie na uczelni zasad konkurencyjności w przydzielaniu środków finansowych na badania naukowe. Pracownicy naukowi uniwersytetu dość szybko przyjęli nowe zasady i dostosowali się do nich. Indywidualnie lub zespołowa starają się o środki materialne umożliwiające realizacje zadań naukowych. Od 1991 naukowcy z uniwersytetu otrzymują granty Komitetu Badań Naukowych.
Naukowcy z Uniwersytety Mikołaja Kopernika od końca 1998 roku otrzymywali środki finansowe na badania
z Komisji Badań Naukowych, dzięki tym środkom zrealizowano ponad 400 projektów i badań naukowych.
W 1996 roku podjęto 132 granty, na sumę 2,9 mln złotych w 1997 roku 155 grantów na kwotę 3,5 mln złotych, w 1998 roku 160 grantów na sumę 3 mln złotych. Środki na badania i realizację projektów, konferencje naukowe, publikacje, nową aparaturę, sprzęt zaczęto pozyskiwać z innych źródeł nie tylko krajowych,
ale również zagranicznych. Bardzo ważnym wydarzeniem był udział Uniwersytetu w programie TEMPUS. Udział w tym programie, znacznie wzmocnił współpracę Uniwersytetu Mikołaja Kopernika z innymi uczelniami, wspólnie z 70 placówkami z 13 państw europejskich naukowymi realizowano projekty badawcze.
Dzięki tej współpracy uczelnia zyskała środki na nowy sprzęt i aparaturę naukową oraz na organizacje konferencji i zjazdów naukowych. Rozpoczęła się również intensywna wymiana studentów i pracowników.
W 1998 roku Uniwersytet podpisał kontrakt z Komisją Europejską z siedzibą w Brukseli, dzięki której została nawiązana współpraca w ramach międzynarodowego programu SOCRATES/ERASMUS. Na podstawie tego porozumienia około 80 studentów z toruńskiej uczelni mogło kontynuować naukę w innym kraju, na toruńską uczelnię natomiast miała przyjechać około 50 studentów zagranicznych. W ostatnich latach uczelnia współpracuje z 33 uczelniami z 9 państw europejskich. Toruńska uczelnia oprócz udziału w międzynarodowych programach TEMPUS i Sokrates podjęła współpracę z innymi zagranicznymi placówkami, podpisano 40 umów na podstawie, których prowadzone były badania i realizowano wspólnie liczne projekty. Rocznie na toruńską uczelnię pomimo trudności finansowych, przyjeżdżało około 800-1000 zagranicznych gości. W tym samym czasie na innych uczelniach nastąpił gwałtowny spadek liczby zagranicznych gości. Jednym z elementów działalności naukowej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika jest wydawanie międzynarodowych czasopism. Od
25 lat na toruńskiej uczelni wychodzi czasopismo "Reports on Mathematical Physics" - publikowanego wraz
z Pergamon Press, w ostatnim czasie nastąpiło wydawanie czasopism "Open Systems and Information Dynamics in Physics and Life Sciences" wydawanego wspólnie z wydawnictwem Kluwer, "Topological Methods
in Nonlinear Analysis", "Comparative Law Review", "Logie and Logical Philosophy", "Easter European Countryside", "Theoria et Historia Scientiarum". Redaktorami i współredaktorami wielu naukowych czasopism zagranicznych są toruńscy uczeni, pod ich redakcją ukazują się czasopisma ogólnopolskie m.in.: "Ruch Filozoficzny", "Kultura i Edukacja", "Przegląd Artystyczno-Literacki", "Wychowanie, na co dzień".
O prestiżu toruńskiej uczelni decyduje również organizacja wielu konferencji, zjazdów naukowych na szczeblu nie tylko krajowym, ale i międzynarodowym. Liczne zjazdy naukowe na szczeblu ogólnopolskim, miały miejsce w latach 90-tych m.in.: Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, II Zjazd Europejskiego Towarzystwa Astronomicznego, zjazdy międzynarodowe głównie z cyklu Wschód-Zachód.
W roku jubileuszowym dla Uniwersytetu - 1995, miała miejsce największa liczba zjazdów i konferencji. W roku tym odbyło się ponad 50 konferencji najważniejsze z nich to: VI Polski Zjazd Filozoficzny, II Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny, 44 Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Geograficznego, XCI Walne Zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Walne Zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Matematycznego, III Międzynarodowy Kongres Naukowy Societas Humboldtiana Polonorum konferencja
z okazji 350 rocznicy powstania Colloquium Charitativum. Wszystkie te wydarzenia zgromadziły w Toruniu uczonych z kraju i całego świata. Toruń został uznany za miasto kongresowe. Dnia 7 czerwca 1999 roku przybył do polski papież Jan Paweł II, spotkała się z przedstawicielami nauki polskiej , Uniwersytet Mikołaja Kopernika był gospodarzem tego wydarzenia.
Innym czynnikiem decydującym o prestiżu i wysokiej randze uniwersytetu jest liczba publikowanych artykułów, wyników badań w czasopismach krajowych i zagranicznych. Ważna rolę odgrywa tutaj działalność wydawnictwa uniwersyteckiego. Po 1989 roku, kiedy zniesiono cenzurę, oraz zwiększył się dostęp do środków materialnych takich jak papier i poligrafia. Wydawnictwo rozpoczęło swoją działalność bardzo intensywnie, rocznie wydaje około 130 tytułów oraz ponad 1400 arkuszy wydawniczych. Wydawnictwo reprezentuje bardzo wysoką jakość edytorską.
Wysoka ranga toruńskiej uczelni wiąże się również z rozwojem kadry naukowej, ilością nadawanych tytułów i stopni naukowych. W latach 90- tych nastąpił dynamiczny wzrost liczby indywidualnych pracowników naukowych oraz badaczy. Rocznie tytuł doktora habilitowanego uzyskuje ponad 20 osób, a tytuł profesora ponad 10 osób. Liczba profesorów w 1990 wynosiła 81 a w 1998 roku już 142 podobnie liczba wzrosła, jeśli chodzi doktorów habilitowanych, których w 1990 roku było 163 a w 1998 już 215. Z roku na rok rośnie również liczba doktorów. Od czasu powstania uczelni jej mury opuściło ponad 1800 doktorów oraz 470 doktorów habilitowanych, co stanowiło znaczny wzrost liczby naukowców i w znacznym stopniu zasiliło szeregi nauki polskiej.
- lata 2000-2001
W okresie tym studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika rozpoczęło ponad 31000 osób, na roku pierwszym łącznie było około 11 000. Uczelnia dysponuje 11 wydziałami, na których łącznie jest 35 kierunków,
88 specjalności, 50 rodzajów studiów podyplomowych, 11 rodzajów doktoranckich. W 2000 roku działalność rozpoczęło Międzywydziałowe Studium Matematyczno-Przyrodnicze, gdzie kształci się ponad 250 studentów, którzy po ukończeniu studium mają możliwość nauki dwóch przedmiotów w gimnazjum. W studium tym pracuje ponad 60 osób z różnych wydziałów. Na uniwersytecie w tym czasie pracowało ponad 2900 osób w tym około 1300 to nauczyciele akademiccy, 400 to samodzielni pracownicy, 319 to profesorzy. Na wszystkich działających wydziałach na uniwersytecie istnieje możliwość zdobycia stopnia naukowego: doktora i doktora habilitowanego, profesora. Doktorat na uczelni można robić z 20 a habilitacje z 15 dyscyplin. Uniwersytet zajmuje czwarte miejsce, co do liczby publikacji i cytowań w czasopismach przypadających na jednego pracownika naukowego. Kierunki takie jak, filologia polska, fizyka, historia, ochrona środowiska, pedagogika
i socjologia otrzymały certyfikat Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, przyznawany za jakość kształcenia na danym kierunku.
Obecnie uniwersytet dysponuje wieloma jednostkami o charakterze międzywydziałowym i ogólnouczelnianym należą do nich:
- Biblioteka Uniwersytecka,
- Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych,
- Studium Wychowania Fizycznego i Sportu,
- Uczelniane Centrum Informatyczne,
- Centrum Studiów Europejskich im. J. Moneta,
- Uniwersyteckie Centrum Badań Nieliniowych im. J. P. Schaudera,
- Interdyscyplinarny Zespół Optycznych Metod Wczesnego Wykrywania Nowotworów,
- Laboratorium Środowiskowe Systemów Wieloprocesorowych,
- Ośrodek Alliance Francaise oraz
- Biblioteka Brytyjska UMK.
Na uczelni od 1993 roku, działa Biuro Zawodowej Promocji Studentów i Absolwentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zwane również Biurem Karier, jedna z pierwszych tego typu jednostek na uczelniach. Biuro karier zajmuje się przede wszystkim pośrednictwem pracy, kursami i pomocą dla absolwentów uczelni. Z roku na rok pracownicy naukowi uzyskują wyższą pomoc finansową, na zorganizowanie konferencji i zjazdów naukowych, podjecie nowych badań i projektów, zakup nowego sprzętu, urządzeń itd. Dużym wsparciem dla uczelni są środki uzyskiwane ze środków Unii Europejskiej. Pracownicy naukowi rocznie podejmują się realizacji około 150 grantów zlecanych przez grantów Komitetu Badań Naukowych.
O wysokiej randze toruńskiej uczelni decyduje duża liczba organizowanych przez nią konferencji na szczeblu międzynarodowym i ogólnokrajowym. W ciągu roku odbywa się ich ponad 50. Liczne badania i projekty realizowane są w kraju a także poza nim m.in.: na Spitsbergenie, na Antarktyce, w Islandii. Badania przeprowadzane są od niedawna (1994) na radioteleskopie znajdującym się w obserwatorium w Piwnicach.
Uniwersytet był jednym z głównych inicjatorów powstania w Toruniu Gimnazjum Akademickiego, które od 1999 roku zostało podporządkowane pod względem organizacyjnym pod uczelnie. Łącznie uniwersytet ma do dyspozycji ponad 60 budynków, posiada 11 domów studenckich, które posiadają miejsca na 3,3 tys. osób,
z czego 40%, to część "miasteczka studenckiego" na Bielanach.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika współpracuje z licznymi uczelniami zarówno krajowymi jak
i zagranicznymi, bierze również udział w licznych programach międzynarodowych m.in.: COST, COPERNICUS, CIPACT, PECO, PHARE-TESSA, TEMPU. Tak intensywna współpraca przyczyniła się do zwiększenia liczby studentów wyjeżdżających w ramach umowy na stypendia i praktyki zagraniczne. Wielu studentów zagranicznych przybywa na toruńską uczelnię by tu odbyć studia. Uniwersytet, co roku podpisuje kontrakt z Komisją Europejską w Brukseli, w ramach, którego nawiązana zostaje współpraca międzynarodowa oraz uczestnictwo w programie, SOCRATES/ERASMUS, program ten umożliwia wyjazd na zachodnie uczelnie ponda 100 studentom i ponad 50 pracownikom. Co rocznie odbywa się ponad 1000 wyjazdów w ramach odbycia staży naukowych, prowadzenia wykładów, uczestnictwa w konferencjach oraz projektach badawczych. Pracownicy toruńskiej uczelni są członkami wielu organizacji i stowarzyszeń naukowych na całym świecie. Rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika bierze udział w Konferencji Rektorów Uniwersytetów Europejskich (CRE).
