W II połowie XIX w. lasy tatrzańskie uległy znacznej degradacji, co spowodowało, że zaczęto myśleć o ochronie tych zasobów. W 1884 roku obszar Podhala nawiedziła katastrofalna powódź, którą spowodowało niewątpliwie wycięcie dużych połaci leśnych w Tatrach. To zdarzenie skłoniło członków Sejmu Galicyjskiego do wydania specjalnej ustawy, w ramach której drzewostan tatrzański został objęty ochroną. W 1884 roku Gustaw Lettuer przedstawił projekt zawierający wskazówki dotyczące ochrony zasobów przyrodniczych w Tatrach. Określił on Tatry jako dobro całego naszego narodu, o które wszyscy powinniśmy dbać. Jedną z jego propozycji było wykupywanie obszarów na terenie Tatr, które przeszły w ręce prywatne. W tym celu 1887 roku zostało utworzone Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich. W 1889 roku Bogusław Królikowski przedstawił pomysł utworzenia na terenie Tatr parku narodowego. W tym samym czasie zniszczone tereny w Tatrach zostały wykupione przez Władysława Zamoyskiego, który ponownie je zalesił. W 1924 roku tereny te zostały przekazane przez ich właściciela narodowi "dla celów nauki i kultury". W kolejnych latach odwlekano podjęcie decyzji o utworzeniu na obszarze Tatr strefy ochronnej. Dopiero w 1939 roku zdecydowano się na utworzenie tutaj parku przyrody, ale II wojna światowa uniemożliwiła podjęcie odpowiednich ku temu kroków. Działania wojenne spowodowały duże zniszczenia tatrzańskiego drzewostanu. 30 X 1954 roku na mocy rozporządzenia Rady Ministrów zostaje utworzony Tatrzański Park Narodowy. Funkcję dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego jako pierwszy objął Marek Marchlewski. Ustawa z dnia 16 X 1991 r. uznaje stanowisko dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego za organ administracji specjalnej z zakresu ochrony przyrody na obszarze parku.
Na początku powierzchnia Tatrzańskiego Parku Narodowego wynosiła 21,556 tys. ha. Obecnie park zajmuje obszar 21,164 tys. ha, z których 15,191 tys. ha stanowią lasy, 5,66 tys. ha zajmuje wysokogórska roślinność hal i turni, 169 ha to grunty użytkowane rolniczo natomiast wody powierzchniowe zajmują obszar 209 ha. Ochrona ścisła obejmuje 11,514 tys. ha parku, z których 6,149 tys. ha zajmują zbiorowiska leśne.
Tatrzański Park Narodowy został utworzony na obszarze najmłodszych i najwyższych polskich gór posiadających, jako jedyne w naszym kraju, charakter alpejski. Ważną ich cechą jest urozmaicona rzeźba terenu, której różnice wysokości mogą sięgać nawet 1700 m. W plejstocenie obszar ten zajmowały lodowce górskie, które znacząco wpłynęły na charakter tutejszej rzeźby. Najwyższą wysokością na obszarze Polski odznaczają się Rysy (2499 m n.p.m.), które posiadają bardzo malowniczy krajobraz poprzecinany licznymi dolinami. Na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego doliczono się ok. 650 jaskiń a najdłuższą (18 tys. m) i najgłębszą (814 m) z nich stanowi system jaskiniowy Wielka Śnieżna - Wielka Litworowa. Turyści mogą jednak zwiedzić jedynie 6 ze wszystkich tatrzańskich jaskiń.
Tatrzański Park Narodowy jest również obfity w niewielkie rzeki oraz jeziora (ok. 30), które określa się mianem "stawy". Te elementy środowiska występują głównie w Tatrach Wysokich. Do największych tatrzańskich stawów zaliczamy Morskie Oko (34,9 ha oraz 50,8 m głębokości) i Wielki Staw Polski (34,4 ha oraz 79,3 m głębokości). Większość jezior w Tatrach znajduje się w stadium oligotroficznym, w którym życie biologiczne jeziora jest jeszcze ubogie a je samo cechuje duża przezroczystość wody. Największe potoki tatrzańskie osiągają ponad 20 km. Na obszarze parku występuje również wiele wodospadów (Wodogrzmoty Mickiewicza oraz największy wodospad tatrzański Wielka Siklawa) i wywierzysk.
Świat roślinny na tym obszarze odznacza się pasowym układem zależnym od różnicy wysokości. Szczególnie licznie występują tutaj rośliny naczyniowe, których liczba określana jest na ok. 1 tys. gatunków, z których 85 jest objętych ochroną gatunkową. Licznie występują tutaj również mszaki (600 gatunków), porosty (700 gatunki) oraz glony (900 gatunków). Wile z tych gatunków jest endemitami tatrzańskimi, karpackimi lub gatunkami bardzo rzadko spotykanymi. Do najbardziej cenionych gatunków roślin zaliczamy: limbę, skalnicę tatrzańską, ostróżkę tatrzańską, dębika ośmiopłatkowego, skalnicę gronkową, goryczkę, krokusy oraz szarotkę alpejską uważaną za jeden z symboli Tatr. Interesujący jest również endemiczny zespół wysokogórskich muraw, w skład którego wchodzą sit, skucina i boimka dwurzędowa. Rośliny te w czasie jesieni przyjmują czerwone zabarwienie nadając niektórym terenom górskim charakterystyczną barwę np. "Czerwone Wierchy".
Świat zwierzęcy parku również składa się z wielu endemicznych oraz rzadkich gatunków będących pod ochroną. Najbardziej znanymi osobliwościami faunistycznymi Tatrzańskiego Parku Narodowego są kozice górskie i świstaki , które podlegają ochronie już od połowy XIX w. Do osobliwości należą również niedźwiedzie brunatne, rysie, wilki, wydry oraz oreły przednie, sokoły, pomurniki, płochacze halne, głuszce, cietrzewie oraz jastrzębie. Występują tutaj również pospolicie spotykane w Polsce zwierzęta takie jak jelenie, sarny, dziki czy żbiki.
