Wulkanizm to ogół procesów związanych z wydobywaniem się lawy, gazów oraz materiału piroklastycznego na powierzchnię Ziemi.

Wulkany oraz erupcje pod względem miejsca, z którego wylewa się lawa i inne utwory wulkaniczne dzielimy na:

  • Szczelinowe
  • Kraterowe

Erupcje jak również wulkany możemy podzielić na trzy rodzaje ze względu na wydobywające się materiały:

EKSPLOZYWNE- podczas erupcji wyrzucany jest jedynie materiał piroklastyczny: lapille (materiał gruboziarnisty), popioły i pyły wulkaniczne, bomby wulkaniczne

LAWOWE (efuzywne)- charakteryzują się jedynie wylewem lawy i wypuszczaniem gazów np. na Hawajach i Islandii. Tworzą się wulkany tarczowe (z lawy zasadowej) oraz stożkowe ( z kwaśnej lawy).

MIESZANE ( stratowulkany)- Wylewy lawy występują na przemian lub jednocześnie z wyrzucaniem materiału piroklastycznego. Mają kształt stożków, które budują na przemian warstwy lawy oraz materiał piroklastyczny. Z powodu ogromnej erupcji może dojść do rozerwania wierzchołka wulkanu i powstaje wielka kaldera, czyli zagłębienie w stożku wulkanicznym.

Magma, która wydobędzie się na powierzchnię nazywa się lawą.

Innymi materiałami powstałymi podczas wybuchu wulkanu są:

  • Gazy: fluor, para wodna, tlenek oraz dwutlenek węgla, azot, metan, wodór i siarkowodór
  • Materiał piroklastyczny: Stanowią go unoszące się w powietrzu fragmenty lawy, mogą one zastygnąć już w locie lub okruchy skał pochodzące z uszkodzonego krateru. Największe bryły lawy nazywa się bombami wulkanicznymi, natomiast mniejszy materiał gruboziarnisty (wielkości orzecha włoskiego) nosi nazwę lapilli. Najdrobniejszy materiał to pyłki i piaski wulkaniczne.

Efekty erupcji wulkanicznych:

  • Chmury gorejące
  • Obtapianie śniegów zalegających na wulkanicznych
  • Spływy oraz lawiny błotne
  • Mogą prowadzić zarówno do powstania nowych wysp jak i ich zanikania
  • Mogą wywoływać potężne fale zwane tsunami

Z rejonami o czynnych procesach wulkanicznych wiąże się występowanie gorących źródeł, których najefektywniejszą formą są gejzery. Występują one na przykład w Nowej Zelandii oraz Islandii.

Występowanie wulkanów:

  • W strefach subdukcji, czyli nachodzenia na siebie bądź rozchodzenia się płyt tektonicznych - Indonezja, zachodnie wybrzeże Ameryki, wyspy japońskie, rejon M. Śródziemnego, Wielkie Rowy Afrykańskie
  • "Gorące plamy" - Hawaje

Pod względem aktywności dzielimy wulkany na:

  • Czynne- częste erupcje przerywane okresami spokoju np. Wezuwiusz i Etna
  • Drzemiące- erupcje miały miejsce w czasach historycznych, od dłuższego okresu nie notowano erupcji np. Fuji - jama
  • Wygasłe- nieprzejawiające już żadnej aktywności

Przykłady wulkanów na kontynentach:

EUROPA: Stromboli, Etna, Hekla

AZJA: Fudżi

AFRYKA: Kilimandżaro

AMERYKA PŁD: Cotopaxi

AMERYKA PÓŁ: Rainer

OCEANIA: Mauna Loa

ANTARKTYDA: Erebus