Klimat to zjawiska i procesy atmosferyczne zachodzące wspólnie na danym obszarze.
Dane klimatyczne zbierane są przez wiele lat na podstawie różnego rodzaju obserwacji. Wyniki tych obserwacji pozwalają dokładnie określić warunki klimatyczne terenu na których są prowadzone.
Czynniki klimatyczne
Dzielą się na dwie grupy:
- czynniki meteorologiczne, do których zaliczamy: temperaturę, opady, układy baryczne, nasłonecznienie, rozkład mas powietrza, oraz stopień wilgotności;
- czynniki fizyczno-geograficzne, do których należą: morfologia terenu, położenie i szerokość geograficzna, odległości od dużych zbiorników wodnych oraz ewentualne występowanie prądów morskich.
Rodzaje mas powietrza nad Polską
Polska leży w centralnej części Europy, w związku z tym docierają do niej różne masy powietrzne o różnych porach roku.
Masa powietrzna jest fragmentem troposfery i charakteryzuje się określonymi własnościami fizycznymi, np. temperaturą czy wilgotnością. Masy powietrza nabywają tych właściwości poprzez dłuższe zaleganie nad określonym terenem. Wyróżniamy pięć różnych mas powietrza:
- powietrze polarno-morskie
Ten rodzaj masy kształtuje klimat Polski w największym stopniu. Zalega ona nad obszarem Polski przez około 65% dni w ciągu roku. Dopływa do nas z kierunku północno-zachodniego. W lecie przynosi ochłodzenie, a w zimie przynosi ocieplenie i odwilż. Wraz z tą masą powietrza nad obszar Polski zawsze dociera zachmurzenie oraz duże opady deszczu. Jej źródłem jest stały niż islandzki; - powietrze polarno-kontynentalne
Podobnie jak masa powierza polarno-morskiego, powietrze polarno-kontynentalne również występuje nad Polską przez długi czas w roku i w dużej mierze kształtuje klimat Polski. Występuje u nas przez około 30% dni w ciągu roku, napływa z północnego wschodu. Jest to sucha masa powietrza znad Eurazji. W lecie dzięki tej masie powietrza w Polsce panuje słoneczna i upalna pogoda. W zimie również pod wpływem tej masy powietrza pogoda jest słoneczna, ale temperatury spadają poniżej zera. Opisane zjawisko powstaje w wyniku nagrzewania kontynentu. W lecie następuje szybkie nagrzewanie się ziemi, i równie szybkie oddawanie przez nią ciepła; - powietrze arktyczne
Ten rodzaj powietrza w skali roku ma nieduży wpływ na klimat naszego kraju, ponieważ zalega nad nim tylko przez około 4% dni w ciągu roku. Występuje nad Polską podczas przedwiośnia. Dzięki jej oddziaływaniu późną wiosną występują przymrozki i w związku z tym duże szkody w uprawach. Może przynosić powietrze suche lub wilgotne, zależnie od tego czy napływa z kierunku Syberii czy od strony Oceanu Arktycznego; - powietrze zwrotnikowo-morskie i zwrotnikowo-kontynentalne
Obie masy mają mały udział w kształtowaniu klimatu Polski ponieważ występują tylko przez około 2% dni w ciągu całego roku. Naturalną barierą są dla nich góry. To ciepłe masy. Powietrze zwrotnikowo-morskie napływa nad obszar Polski z wyżu azorskiego, natomiast powietrze zwrotnikowo-kontynentalne z nad Azji Mniejszej. W lecie masy te przynoszą gwałtowne ulewy i silne wyładowania atmosferyczne. Ich napływ zawsze przynosi ocieplenie. Jesienią powietrze zwrotnikowo-kontynentalne przynosi ocieplenie i jest odpowiedzialna za złotą polską jesień ze słoneczną pogodą, charakterystyczną głównie dla Wyżyny Lubelskiej.
Klimat Polski
Określany jest mianem klimatu przejściowego, umiarkowanie ciepłego. Klimat Polski charakteryzuje występowanie pór roku i ich zmienna długość oraz zróżnicowanie stanów pogodowych. Wiatry w Polsce związane są z układem ośrodków niżowych i ogólną cyrkulacją atmosferyczną. Stanowią one około 60% wszystkich wiejących wiatrów w Polsce.
