Gleba jest to powierzchniowa warstwa litosfery, utworzona ze skały macierzystej w wyniku procesu glebotwórczego. Stanowi ona źródło wody i składników pokarmowych dla roślin. W skład gleby wchodzą: próchnica, materiał nieorganiczny, powietrze, woda i organizmy żywe.
Ze względu na czas działania czynników glebotwórczych wyróżnia się:
- gleby młode (niewykształcone),
- gleby stare (wykształcone).
Na pochodzenie oraz stopień wykształcenia gleby wskazuje profil glebowy. Jest to pionowy przekrój przez glebę, obrazujący ułożenie poziomów kolejno od powierzchni gleby po skałę macierzystą. Istnieje kilka poziomów glebowych:
- pierwszy - poziom próchniczy - jest to poziom najwyższy, a stanowią go mniej lub bardziej rozłożone szczątki organizmów zwierzęcych lub roślinnych,
- drugi - poziom wymywania - zachodzi w nim proces wymywania łatwo rozpuszczalnych związków mineralnych do warstwy położonej poniżej,
- trzeci - poziom wmywania - powstaje w wyniku osadzania składników, wymywanych z warstwy wyższej,
- czwarty poziom - stanowi go skała macierzysta. Nie zachodzą w niej procesy glebotwórcze, wyraźne są natomiast skutki wietrzenia.
Ze względu na miejsce występowania wyróżnia się dwa rodzaje gleb:
- gleby strefowe - charakterystyczne dla danych stref klimatyczno-roślinnych (czarnoziemy, bielicowe, brunatne, tundrowe, kasztanowe, czerwonoziemy, buroziemy, żółtoziemy, szaroziemy),
- gleby astrefowe - występujące niezależnie od szerokości geograficznej (mady, górskie, bagienne, rędziny).
