Najstarszą erą w dziejach Ziemi jest era archaiczna, która trwała od początków Ziemi do 1,5 miliarda lat temu. Wtedy to powstały skały, które budują obecne tarcze kontynentalne i oceaniczne. Początkowo był to obszar nieukształtowany, na którym nieustannie zachodziły procesy górotwórcze, wulkaniczne, trzęsienia ziemi, metamorfizm itd. Najprawdopodobniej nie istniało wtedy życie na naszej planecie.
Kolejną erą był prekambr. Trwał od 1,5 miliarda lat temu do 500 milionów lat temu. Z tego okresu pochodzą skały magmowe i metamorficzne, które budują tarcze kontynentalne. Pojawiły się wtedy pierwsze organizmy, ich szczątki słabo zachowały się w skałach. Najprawdopodobniej żyły wtedy drobne zwierzęta bezkręgowe, a także bakterie, sinice i grzyby.
Era paleozoiczna zaczęła się 500 milionów lat temu a skończyła 185 milionów lat temu. Wyróżnić można okresy: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon i perm. W tym czasie miały miejsce dwie potężne orogenezy, które wywarły duży wpływ na morfologię powierzchni Ziemi. W tym czasie powstały skały osadowe, np. wapienie, pokłady gipsów i soli. Fauna i flora były dobrze rozwinięte, liczne organizmy przetrwały do dziś, wiele jednak wymarło.
Kolejną erą był mezozoik, który rozpoczął się 185 milionów lat temu a skończył 30 milionów lat temu. W tym czasie następowały liczne transgresje morskie, które przyczyniły się do powstania licznych osadów. Bardzo często w tym czasie zmieniały się granice lądów i oceanów. Powstał wtedy Ocean Atlantycki, poszczególne lądy rozpadały się, zaczęła się wędrówka kontynentów. Główny wpływ na kształtowanie powierzchni ziemi odegrała działalność morza, nie było w tym czasie znaczących orogenez. W jurze zaczęły się fałdowania przedalpejskie. Głównymi skałami powstałymi w mezozoiku były wapienie, margle oraz piaskowce. Klimat mezozoiku bardzo różnił się od współczesnego i stosunkowo często się zmieniał. Nastąpił zanik paprotników, coraz większe znaczenie odgrywały w świecie roślinnym nagonasienne, a następnie okrytonasienne. W wodach morskich dobrze rozwijały się koralowce, gąbki i jeżowce, natomiast na lądzie następowała ekspansja kręgowców, zwłaszcza ogromnych gadów, które jednak przed końcem ery wymarły i ustąpiły miejsca pierwszym ssakom. Erę mezozoiczną dzieli się na trzy okresy - trias, jurę, kredę.
Po erze mezozoicznej nastąpiła era kenozoiczna, która trwa do czasów współczesnych. Dzieli się ją na dwa okresy - trzeciorzęd i czwartorzęd. Dużą rolę w kształtowaniu powierzchni Ziemi odegrały wydarzenia w trzeciorzędzie - wtedy to nastąpiła kulminacja orogenezy alpejskiej. Jej skutkiem było sfałdowanie i wypiętrzenie wielu łańcuchów górskich, takich jak: Alpy, Tatry, Himalaje. Te ostatnie były jeszcze raz deformowane w czwartorzędzie. W tym czasie powstało wiele surowców mineralnych, takich jak: węgiel brunatny, pokłady soli i gipsów. W trzeciorzędzie pojawiły się ryby kostnoszkieletowe, a wśród ssaków - małpy człekokształtne.
Pod koniec tego okresu nastąpiło ochładzanie się klimatu, co było związane z nadchodzącymi zlodowaceniami. Epoka lodowcowa związana była ze spadkiem średnich rocznych sum temperatur, zwiększeniem opadów śniegu, powstawaniem lodowców śródgórskich oraz nasunięciem się lądolodu na znaczne obszary. Na obszar Europy nasunął się lodowiec skandynawski.
Era lodowcowa składała się z okresów chłodnych - glacjałów i cieplejszych - interglacjałów, w których następowało cofanie się lodowca.
Jeśli chodzi o obszar Polski , to były tu cztery zlodowacenia - podlaskie, krakowskie, środkowopolskie, i bałtyckie. Największy zasięg miało zlodowacenie krakowskie. Lodowiec wtedy zatrzymał się na granicy Karpat i Sudetów.
Lądolód znacznie przekształcił rzeźbę obszaru Polski, zwłaszcza jej północne obszary. Powstały tam takie formy jak: ozy, kemy, moreny, stożki sandrowe, jeziora polodowcowe, pradoliny. Lodowiec pozostawił liczne skały okruchowe - głazy narzutowe, piaski, gliny.
Po zakończeniu epoki lodowcowej rozpoczął się holocen, czyli era polodowcowa. Klimat ocieplił się i lądolód zmniejszył swój zasięg do obszarów podbiegunowych. Epoka ta trwa do dziś.
