Oto najczęściej występujące pasożyty układu pokarmowego i związane z nimi choroby:

  • OWSIKI

Owsiki (Oxyuridae) należą do obleńców i są pasożytami układu pokarmowego, zarówno człowieka, jak i innych zwierząt. Wywołuje chorobę zwaną owsicą. Miejscem jego pasożytowania jest najczęściej esica i odbytnica, ale również może przebywać w jelicie grubym. Zakażenie odbywa się poprzez układ pokarmowy - drogą ustną. Dorosły pasożyt zamieszkuje jelito grube. Do składania jaj dochodzi najczęściej nocą, gdy gospodarz pasożyta śpi. Samice wydostają się na zewnątrz i tam składają jaja. W czasie poruszania się samicy, gospodarz najczęściej odczuwa dyskomfort w postaci swędzenia.

Jest to przyczyną drapania się w intymnych miejscach oraz problemów ze snem (wywołanych nerwowością). Dzieci bardzo często zakażają się wtórnie, gdyż biorą do buzi palce. Tego typu zakażenie jest niegroźne, ale może powodować bezsenność i znaczną nerwowość, zwłaszcza wśród dzieci. Oprócz powyższych objawów niekiedy dochodzi do niewielkich stanów alergicznych, ujawniających się w badaniu morfologicznym krwi. Następuje wtedy wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych (odpowiedzialnych za reakcje alergiczne).

Owsikiem występującym u ludzi jest owsik ludzki (Enterobius vermicularis). Długość ciała samic może dochodzić do 1,5 cm, a samców do 0,5 cm

Najczęściej występująca glista ludzka (Ascaris lumbricoides) również należy do obleńców. W przeciwieństwie do owsików, glisty pasożytują w jelicie cienkim u ludzi. Samice osiągają ok. 25 cm dł., natomiast samce ok. 20 cm. W ciągu doby samica jest w stanie złożyć nawet 200 tysięcy jaj.

Zakażenie glistnicą zachodzi poprzez zjedzenie pokarmów zawierających jaja glist. Samica składa jaja, które następnie człowiek wydala. Ich rozwój następuje tylko w korzystnych dla nich warunkach. Z jaj wylęgają się larwy, które następnie linieją i przybierają formę inwazyjną. Gdy zostaną zjedzone jaja - larwy wylęgają się bezpośrednio w jelicie człowieka - tym samym go zakażając. Takie larwy następnie przechodzą cykl rozwojowy wędrując po ciele człowieka. Najpierw przenikają one do krwi, z którą udają się do wątroby, serca i płuc. Z układu oddechowego poprzez tchawicę dostają się do jamy ustnej, gdzie wraz z pokarmem zostają ponownie połknięte. W jelicie się dalej rozwijają i po ok. 2 miesiącach osiągają postać dorosłą. W momencie osiągnięcia pełnej dojrzałości samice zaczynają składanie jaj. I cykl zaczyna się od początku.

Zakażenie glistnicą może postać niezauważone, gdyż może nie dawać żadnych konkretnych objawów. Niekiedy może występować brak apetytu i wszelkie objawy związane z układem pokarmowym, takie jak: wymioty, ból brzucha, biegunki, zaparcia. Podobnie jak w zakażeniu owsicą, również i tu występują czasami stany alergiczne (wysypka, kaszel itp.). w ciężkich przypadkach może dojść do niedrożności jelit i zatkania przewodów żółciowych.

Dzieci reagują podobnie, jak w zakażeniu innymi pasożytami - stają się drażliwe, mają kłopoty ze snem, często budzą się w środku nocy, mają problemy z koncentracją. Podstawowymi czynnościami zapobiegającymi zakażeniu są: higiena osobista i jedzenia.

  • WŁOŚNIE

Włośnie (Trichinella spiralis) należą, podobnie jak glisty, do obleńców. Pasożytują głównie na ssakach (świniach, psach, kotach, czy szczurach). Nie są duże - samice dochodzą do 0,5 cm dł., a samce do 1,5 mm. Samice rodzą larwy. Te poprzez krew przemieszczają się do mięśni prążkowanych. Tam tworzą z tkanki łącznej żywiciela torbiel, w której dojrzewają.

Chorobę spowodowaną zakażeniem włośniem nazywamy włośnicą. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez spożywanie mięsa z larwami. Larwy z układu pokarmowego przenoszą się do naczyń limfatycznych, a następnie do mięśni.

Główne objawy zakażenia to: biegunki, wymioty itp. Po ok. tygodniu zakażony dostaje wysokiej gorączki, bólu mięśni. Krew zawiera wtedy o wiele za dużo leukocytów. Należy dodać, że jest to choroba śmiertelna (do 30% śmiertelności).

  • TASIEMIEC

Tasiemce (Cestodes) to kolejne pasożyty przewodu pokarmowego. Należą one do płazińców (wszystkie gatunki są pasożytami). Ich ciała mogą dochodzić nawet do 40 m dł. Mają postać taśmy, inaczej strobili (stąd nazwa) zakończonej główką. Na niej znajdują się różne narządy czepne - np. haczyki, przyssawki, czy bruzdy. Mogą też występować ryjki (w liczbie nawet kilku), które za pomocą haczyków przyczepiają się do ścian jelita gospodarza. Tuż za głową znajduje się szyjka - tu powstają w szybkim tempie nowe segmenty taśmy. Każdy kolejny segment przesuwany jest do tyłu i tam się jeszcze powiększa. U tasiemców występuje metameria. W każdym metamerze znajduje się para narządów rozrodczych obu płci (tasiemce są obojnakami) oraz para protonefrydiów. Gdy wyprodukowane przez układ jaja zapełnią cały segment, człon zostaje oderwany i wydalony przez gospodarza. Takich członów może być nawet kilkanaście tysięcy. Do zapłodnienia dochodzi w każdym segmencie. W wyniku przesuwania się segmentów - dojrzewania, zanikają organy płciowe, a wnętrze zajmują już później tylko jaja. Jest ich ogromna ilość. Jeden tasiemiec jest w stanie wyprodukować prawie 600 milionów jaj w ciągu jednego roku. Tasiemiec do pełnego rozwoju potrzebuje co najmniej dwóch żywicieli. W ciągu całego cyklu pojawia się wiele larw, z których najważniejsze to: onkosfera, procerkoid i wągier.

U tasiemców następuje bardzo rygorystyczne dostosowanie budowy organizmu do warunków życia. Nastąpiła tu prawie całkowita redukcja wielu układów - brak jest układu pokarmowego, oddechowego, czy krwionośnego. Wchłanianie odbywa się na zasadzie osmozy poprzez powierzchnię całego ciała (okrytego oskórkiem). W układzie nerwowym występują tylko dwa pnie nerwowe, które połączone są w każdym segmencie za pomocą tzw. spoideł poprzecznych. Pnie nerwowe wychodzą z parzystego zwoju nerwowego.

Tasiemce dzielimy na:

  • tasiemce nieczłonowane (Cestodaria) - mają tylko jedną parę organów rozrodczych; ich żywicielami są przede wszystkim ryby chrzęstnoszkieletowe;

Np. amfilina (Amphilina foliacea)

  • tasiemce właściwe (Eucestoda) - w cyklu występują co najmniej dwaj gospodarze - pośredni (w nim zachodzi rozwój larwalny aż do stadium wągra) oraz ostateczny - człowiek ( w nim rozwój z larwy do osobnika dorosłego)

Np. tasiemiec uzbrojony (Taenia solium), bruzdogłowiec szeroki (Diphyllobothrium latum), tasiemiec nieuzbrojony (Taenia saginata)

Zakażenie tasiemcem nazywamy tasiemczycą. W początkowej fazie choroby nie ma żadnych objawów. W miarę rozwoju tasiemca dochodzi do biegunek, napadów głodu. W zaawansowanej fazie nieleczona tasiemczyca może doprowadzić do wychudzenia organizmu.