Traszka zwyczajna i traszka grzebieniasta – podobieństwa i różnice

Systematyka

Obydwa gatunki: traszka zwyczajna (Truturus vulgaris) oraz traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) należą do płazów ogoniastych (Urodela), do rodziny salamandrowatych (Salamandridae). W ich budowie środowisku życia, miejscu występowania, trybie życia i rozmnażania można doszukać się wielu podobieństw, ale i różnic.

Podgatunki

Wśród traszek grzebieniastych można wyróżnić cztery podgatunki takie jak: traszkę grzebieniastą alpejską, naddunajską, turecką oraz podgatunek nominotypowy, które różnią się między sobą miejscem występowania. Alpejska (Triturus cristatus carnifex), występuje na terenie Włoch, austriackiej części Alp, oraz zwyczajnych północnej Jugosławii, naddunajska (Triturus cristatus dobrogicus) zasiedla obszary od Krems po Rumunię, turecka (Triturus cristatus karelinii) jest dość rozpowszechniona i można ją spotkać w Azji Mniejszej, a w europie w takich krajach jak: Bułgaria, Grecja, Albania, oraz podobnie, jak traszkę alpejską w Jugosławii, ale w jej południowej części. U traszek zwyczajnych również powstało wiele podgatunków, które są jednakże trudne do rozróżnienia, a że na ogół występują na sąsiadujących ze sobą terenach, doszło do powstania wielu mieszańców. Czasami wyróżnia się taki podgatunki jak: Triturus vulgaris vulgaris, Triturus vulgaris graecus, Triturus vulgaris ampelensis oraz Triturus vulgaris meridionalis. Pierwsza z nich zasiedla znaczną część kontynentu europejskiego, druga występuje w Rumunii, trzecią można spotkać między innymi w Grecji i Bułgarii, natomiast ostatnia bytuje w Szwajcarii, Austrii, Włoszech. Systematyka w obrębie gatunku traszki zwyczajnej nie jest jeszcze obecnie dokładnie zbadana i ustalona.

Występowanie

Zarówno traszka zwyczajna, jak i grzebieniasta występują na znacznej części kontynentu europejskiego, obejmując swoim zasięgiem teren od środkowej Francji po Azję. Traszki grzebieniastej nie można spotkać w Irlandii, gdzie występuje natomiast traszka zwyczajna. Ta ostatnia występuje jedynie w północnych i środkowych Włoszech, podczas gdy traszka grzebieniasta na terytorium całego kraju, a na półwyspie skandynawskim bytuje znacznie na dalszych obszarach północnych, niż traszka zwyczajna.

Środowisko życia

Obydwa gatunki traszek występują i na obszarach nizinnych i na wyżynnych, przy czym traszka grzebieniasta żyje na wysokości 1 000 m. n. p. m., nawet do 2 000 m. n. p. m., ale znacznie rzadziej się ją tam spotyka. Traszka zwyczajna rzadko występuje na 1 000 m. n. p. m., ale w pewnych regionach bytuje nawet na wysokości 2 500m.n.p.m. (w Karyntii).

Podczas gdy traszka grzebieniasta występuje w różnych siedliskach, ale zawsze w pobliżu wody i preferuje tereny, na których znajduje się naturalna roślinność, najlepiej bujnie rosnąca, oraz (choć w znacznie mniejszym stopniu) tereny gospodarcze, o tyle traszka zwyczajna występuje na obszarach o wiele uboższych jak: parki, łąki, lasy liściaste, stanowiska skalne. Jeżeli spotkamy traszkę w pobliżu jakiegoś osiedla to możemy być pewni, że jest to traszka zwyczajna. Podczas okresu godowego zadowala się sadzawkami, zarośniętymi stawami, kamieniołomami, które zalano, a nawet kanałami wodnymi. Ważne, aby zbiorniki te były płytkie, niezbyt zimne, i w miarę nasłonecznione. Jeśli traszka zwyczajna nie może znaleźć innego miejsc do rozrodu to zasiedli również zalane zagłębienia ziemne, bądź studnie. W przeciwieństwie do traszki grzebieniastej, przetrwa w wodzie zasolonej, (ale lekko!).

Pokarm

Pożywienie obydwu gatunków traszek jest podobne. Przebywając na lądzie traszka grzebieniasta żywi się ślimakami, dżdżownicami, stawonogami, a mniej wybredna traszka zwyczajna dołączy do tego jadłospisu również pajęczaki i owady. Przebywając w środowisku wodnym pokarm traszki grzebieniastej stanowią larwy płazów bezogonowych, ośliczki, rozwielitki i skąposzczety, a traszki zwyczajnej dodatkowo larwy owadów i skorupiaki.

Tryb życia

Traszka zwyczajna dzień spędza, ukrywając się na przykład pod kamieniami, mchami, drewnem, pod blacha, czy w szczelinach muru - jeżeli występuje w pobliżu mieszkalnych osiedli. Lubi miejsca wilgotne i zacienione, ale będąc organizmem bardzo tolerancyjnym na warunki środowiska, nie pogardzi również miejscem, które jest suche i nasłonecznione. Traszki "przyzwyczajają" się do swoich kryjówek, spędzać w jednym miejscu np. w tej samej norze, przez bardzo długi okres czasu. Jeśli chcemy spotkać traszkę zwyczajną w ciągu dnia, to musi to być dzień pochmurny, najlepiej z opadami deszczu. Traszki grzebieniaste swój dzień spędzają w sposób podobny, do traszek zwyczajnych. Te ostatnie podążają w celach rozrodczych do zbiorników wodnych po śnie zimowym na przełomie marca i kwietnia. W tym czasie przez kilka dni pokrywają się skórą, która jest śliska i gładka. U samców pojawia się grzebień nazywany godowym. Wraz z tymi zmianami, aminie ulega również tryb życia traszki grzebieniastej. Do tej pory ociężałe zwierzęta poruszają się niezwykle sprawnie. Nawet przy dziennym wówczas trybie życia, ze względu na swą zwinność są bardzo trudne do zaobserwowania. Traszki zwyczajne budzą się ze snu zimowego nieco wcześniej, bo w lutym. Podczas, gdy traszka grzebieniasta nie przepada za byt zimną wodą, traszki zwyczajne przebywają w wodnych zbiornikach już przy temperaturze nie wiele większej od 0°C. Jednakże pozostając na dnie tych zbiorników lub przebywając wśród roślinności wodnej, nie żerują dopóki woda ni osiągnie temperatury +8°C. Od tego momentu upływa dwa tygodnie, w ciągu, których traszki zwyczajne przybierają nową szatę, przygotowując się w ten sposób do okresu godowego. Podobnie, jak traszki grzebieniaste są w tym czasie bardzo zwinnymi zwierzętami. Można je niekiedy zauważyć w płytkich zbiornikach o czystej wodzie, ale tylko, dlatego że występują tam w bardzo dużych ilościach, ilościach zwłaszcza, kiedy w pobliżu nie ma innych zbiorników wodnych.

Rozród

W obu gatunkach samce rywalizują o względy samic. Samiec traszki grzebieniastej, gdy pojawi się długo wyczekiwana partnerka, podpływa do niej. Przez zetknięcie się ze sobą pyskami traszki rozpoznają swoją płeć. Jeśli samiec rozpozna w drugiej traszce samice, ustawia się do niej w poprzek i wygina w taki sposób, aby dotarły do niej substancje zapachowe, które wysyła. A by samica na pewno poczuła zapachy partnera pomaga on sobie uderzeniami swojej płetwy ogonowej. Jeśli samica nie jest zainteresowana zalotami, to samiec powtarza tą czynność prawie, aż do skutku. Jeśli samica przekona się, co do samca, zwierzęta zbliżają się do siebie. Po dotknięciu przez samicę swoim pyskiem ogona samca, ten składa spermatofor. Samica, aby doszło do zapłodnienia musi na ów spermatofor wejść. Następnie przykleja się on do kloaki samicy i w ten sposób zostaje wciągnięty. Zaloty traszek zwyczajnych są prawie identyczne. Traszka zwyczajna kilka dni po zapłodnieniu zaczyna składać jaja. Wykorzystując do tego celu swoje tylne nogi, samica po złożeniu jaj, zawija je w liście wodnych roślin, dodać należy, że każde jajo składane jest pojedynczo. Czas od złożenia jaj, do wylęgnięcia się z nich larw zajmuje dwa tygodnie. Wyjątek, kiedy zabiera to więcej czasu (nawet do czterech tygodni) stanowi składanie, o ubarwieniu żółto-zielonym jaj w zimnych wodach. Po wylęgnięciu sięgające 10 mm długości larwy, pozostają na ogół na dnie zbiornika wodnego. Larwy w miarę wzrostu ulegają przemianom. Larwy zaopatrzone są w płetwę grzbietową i płetwę ogonową o tępym zakończeniu oraz pierzaste skrzela. Gdy larwy stają się traszkami ich skóra przybiera żółty bądź brązowy matowy kolor. Przez trzy lata żyją wyłącznie w środowisku lądowym. Trzy lata, bo dopiero po tym okresie są gotowe do rozrodu i w tym celu udają się do zbiorników wodnych. U traszki grzebieniastej cały cykl rozrodczy przebiega niezwykle podobnie. Można się dopatrzyć tylko kilku, mało znaczących różnic. Tępo zakończony u larw traszki grzebieniastej ogon, u larw drugiego z opisywanych gatunków traszek schodzi łagodnie, tworząc szpic. Larwy traszki grzebieniastej zazwyczaj w wodzie unoszą się swobodnie, a larwy traszki zwyczajnej pozostają na dnie, bądź są zawieszone na przykład na znajdujących się w zbiorniku wodnym roślinach. Długość larw u traszki grzebieniastej dochodzi do 50 - 70 mm, a u mniejszych traszek zwyczajnych osiąga maksymalnie 40 mm. W przeciwieństwie do traszek zwyczajnych, które wracają do wody dopiero, gdy osiągną płciową dojrzałość, (czyli po trzech latach), młode traszki grzebieniaste, choć niedojrzałe płciowo, to można spotkać w zbiornikach wodnych. Zjawisko terytorializmu, czyli bronienia swojego terytorium można zauważyć w zachowaniu samców traszki grzebieniastej. W okresie godowym, gdy traszki przebywają w zbiornikach wodnych, samce wpuszczają, do wybranej przez siebie części zbiornika jedynie samice, inne samce nie mają prawa "wstępu".

Wygląd

Traszka zwyczajna o smukłej budowie ciała i "wiotkich" kończynach stanowi przeciwieństwo traszki grzebieniastej, która charakteryzuje się krepą budową ciała oraz masywną budową nóg. Traszka zwyczajna posiada skórę drobnoziarnistą, a traszka grzebieniasta gruboziarnistą. Ta ostatnia posiada charakterystyczny poprzeczny fałd na podgardlu, natomiast na głowie traszki zwyczajnej, która jest stosunkowa krótka, znajdują się trzy bruzdy (dwie z nich ciągną się po bokach głowy, dwie, bo odchodzą od każdego oka, jedna biegnie przez środek głowy, ale wszystkie spotykają się w pobliżu nozdrzy). Grzebieniasta między grzebieniem z "ostrymi" wcięciami, a płetwą ogonową posiada znaczącą przerwę, natomiast u zwyczajnej przerwy takiej nie ma, grzebień znajdujący się na jej grzbiecie przechodzi w fałd ogonowy. Ponadto grzebień traszek zwyczajnych jest falisty. Te gatunki traszek zasadniczo różnią się ubarwieniem.. Samiec traszki zwyczajnej ma białawego koloru stronę brzuszną, a strefie środkowej czerwono-pomarańczową z plamami koloru czarnego. Żółtawo - pomarańczowy, chociaż również z czarnymi plamami to ubarwienie podbrzusza traszki grzebieniastej. Na głowie traszki zwyczajnej znajdują się paski, na przemian jasne i ciemne, a boki i grzbiet mogą mieć kolor od czarniawego, przez brązowy do zielono-oliwkowego, oczywiście z widocznymi plamkami. Występująca po bokach ogona pomarańczowa linia, jest charakterystyczna dla podgatunków występujących w południowej części Europy. Głowa i boki traszki grzebieniastej występują białawe plamki, usytuowane bardzo gęsto. Traszka grzebieniasta ma pomarańczową, albo żółtą dolną krawędź ogona, a zwyczajna, albo pomarańczową o jaskrawym odcieniu, albo koloru niebieskiego. U traszki grzebieniastej na pazurach jej tylnych kończyn można zauważyć ciemne płaty skórne. W przypadku traszki grzebieniastej, nie występują u niej parotydy (przyusznych gruczołów jadowych), niestety traszki zwyczajnej, albo ich nie ma, albo są słabo widoczne. Jak to niestety w świecie zwierząt bywa, również u traszek zwyczajnych samiec jest smuklejszy i zazwyczaj ciemniej ubarwiony od traszki płci przeciwnej. Zaznaczyć jednak należy, że jeśli nie jest to okres godowy, to ubarwienie samców i samic, jest na tyle podobne, że trudno ich od siebie odróżnić, a zasadnicze różnice widać wyraźnie dopiero w okresie godowym. Samce traszki grzebieniastej również są mniejsze niż samice, ale ich podobne do siebie ciemne ubarwienie, w czasie przebywania na lądzie, środowisku wodnym jest nieco jaśniejsze. Ponadto w czasie pozostawania na lądzie skóra traszki zwyczajnej jest sucha, a grzebieniastej wilgotna. Znacznie mniejsze traszki zwyczajne osiągają maksymalnie długość 110 mm, a większe traszki grzebieniaste ok. 150 mm (nawet do 180 mm).

Uwagi dodatkowe

• Traszki zwyczajne po ich dotknięciu mogą wydobyć dźwięk w postaci pisku, (jeśli znajdują się w wodzie), bądź nieruchomieją, najczęściej w charakterystycznych dl nich pozycji zwiniętej, (jeśli znajdują się na lądzie),
• Zniszczeni zbiorników wodnych bądź ich skażenie może doprowadzić do znacznej redukcji osobników populacji, pomimo, że mają one wielu naturalnych wrogów, nie stanowią one dla nich takiego zagrożenia, jakie może dokonać człowiek, niszcząc ich środowisko życia. Jeśli w takiej sytuacji, traszka zwyczajna nie znajdzie innych dostępnych zbiorników wodnych, wskutek braku miejsca do rozrodu, populacja może ulec wyginięciu,
• Traszki zwyczajne charakteryzują się również nieregularnym linieniem, czyli zrzucaniem starej skóry; wylinka, (czyli zrzucona skóra) najczęściej ulega spożyciu,
• Ciekawostką jest zdolność traszek do zasypiania; nogi mają specyficznie podwinięte zaczepione o coś, co pozwala na stabilizację, gdyż pozostają one w tym czasie w zupełnym bezruchu, oczy mają wtedy mocno zamknięte,
• U traszek można zaobserwować zjawisko neotenii, które najczęściej, co prawda odnosi się do traszek górskich, ale zdarza ię również w przypadku innych ich gatunków. Neotenia w najprostszym tłumaczeniu to osiąganie dojrzałości płciowej przez organizmy mające jeszcze postać larwalną,
• Traszka grzebieniasta i zwyczajna, znajdują się, tak jak pozostałe płazy ogoniaste w Polsce pod ochroną gatunkową!!!