Na świecie żyje ponad 30 tysięcy gatunków pająków. W systematyce umieszcza się je w gromadzie pajęczaków (Arachnida). Wśród nich można spotkać bardzo różnorodne okazy, zarówno pod względem rozmiarów, morfologii, jak i trybu oraz środowiska życia.

Jednak są cechy charakterystyczne w budowie ciała, pozwalające sklasyfikować te pajęczaki jako jedną grupę - pająki. Ogólnie ciało pająka składa się z dwóch, połączonych ze sobą części - głowotułowia i odwłoka. Głowotułów jest specyficzny. Zawiera zarówno aparat gębowy, oczy, a także odnóża kroczne (cztery pary). Natomiast na odwłoku nie ma odnóży, a jego wnętrze wypełnione jest narządami rozrodczymi i układem pokarmowym. Na odwłoku występują ponadto specjalne narządy służące do wytwarzania nici - tzw. Kądziołki przędne.

Każdy pająk na głowotułowiu posiada jedną parę tzw. nogogłaszczek. Odnóża te nie pełnią jednak funkcji lokomotorycznych. Na nich skupione są komórki zmysłowe odpowiedzialne za orientację pająka w przestrzeni oraz są pomocne przy pobieraniu pokarmu. U samców odgrywają także istotną rolę w magazynowaniu nasienia potrzebnego do kopulacji w czasie godów.

Na samym przedzie, obok otworu gębowego występuje jeszcze jedna para odnóży - zwanych szczękoczułkami. Odnóża te także nie są odnóżami krocznymi, ale pełnią funkcje związane z odżywianiem. Pazurki zlokalizowane na ich końcach służą do wbijania się w ofiarę (potem w to miejsce mogą zostać wpuszczone soki trawienne). Ponadto niekiedy są używane w walce z innymi drapieżnikami.

Wszystkie pająki są mięsożerne. Aby móc coś zjeść, muszą polować. Najczęściej ich łupem padają owady, ale także inne niewielkie zwierzęta. Najbardziej niebezpieczne są w stanie upolować i zjeść kręgowce, takie jak myszy, ryby czy ptaki. Zdarzają się ponadto kanibale - polujące na inne pająki.

Pająki mają kilka metod służących im do zabijania ofiar i pobierania pokarmu. Najczęściej zabijają używając do celu jadu, który wpuszczają do ciała ofiary za pomocą szczękoczułek. Niekiedy także robią to inaczej - poprzez zgniatanie. Trawienie pokarmu odbywa się na zewnątrz ciała przy pomocy soków zawierających enzymy trawienne. Pająki wpuszczają je do ciała ofiary. Gdy pokarm jest już strawiony - wtedy go bez problemu wysysają.

Charakterystyczną umiejętnością pająków jest snucie nici. Pełni ona wiele istotnych funkcji. Po pierwsze, za jej pomocą pająki budują misterne sieci, służące do łapania owadów. Jest to zapewne najbardziej znany przykład zastosowania tych nici. Jednak nić może być przydatna także w sytuacji, gdy pająk przez przypadek spadnie z rośliny - wtedy wypuszcza on nić i dzięki temu unika upadku. Ponadto nici są używane do robienia kokonów (w nich pająki trzymają swoje jaja) oraz budowania domków, w których pająki przesypiają zimę.

Nici wysnuwane przez pająki mogą różnić się między sobą. Jest to związane z ich przeznaczeniem. Nić na pajęczyny powinna być lepka, aby przelatujące ofiary nie mogły się z niej wydostać. Dlatego też jest pokrywana specjalną wydzieliną. Z kolei lepka nić nie nadawałaby się do lokomocji (ta pozostaje więc sucha). Natomiast do nici używanej do budowy kokonów dodawane są zupełnie inne substancje. Warto zauważyć, że nić produkowana przez pająki jest niewiarygodnie mocna. Jej sprężystość i elastyczność powodują, że bez żadnych uszkodzeń może zostać naciągnięta nawet do 130 % swej pierwotnej długości.

Oczywiście lepkie nici mogłyby powodować również przyklejenie się samego pająka. Jednakże stosuje on tutaj jedną sztuczkę. Produkuje pewną wydzieliną, którą następnie smaruje swoje odnóża kroczne. Jest to środek uniemożliwiający lepienie się do sieci. Ponadto snuje w sieci także pewną liczbę nielepkich nici, po których się porusza.

Także kształt i struktura pajęczyn jest zmienna i zależy od gatunku. Najpospolitsza jest pajęczyna mająca kształt zbliżony do koła ze szprychami (tzw. kolista). Dodatkowo oprócz tego dookoła przebiega wiele lepkich nici. Najlepiej jest widoczna z rana, gdy jest jeszcze rosa. Aczkolwiek można ją zobaczyć również w dzień, najczęściej na zakrzewionych terenach, także w sąsiedztwie ludzkich osad. W naszym klimacie pajęczyny te są niewielkie, jednakże w krajach o gorącym i wilgotnym klimacie mogą mierzyć nawet 3 m średnicy. Wtedy usnute są pomiędzy drzewami, a pająki je budujące z łatwością są w stanie upolować nawet ptaka.

Pająki mogą zbytnio polegać na zmyśle wzroku, który nie jest u nich najlepszy. Dlatego podczas polowania bardziej ufają swojemu dotykowi. Dlatego czyhając na ofiarę mają siedzą na pajęczynie lub obok - cały czas zachowując jednak z nią kontakt fizyczny. Gdy jakiś owad zaplącze się w sieć - pająki mogą bardzo szybko zareagować. Rzucają się wtedy na ofiarę i paraliżują jadem i mocno związują przy pomocy nici.

Niektóre pająki preferują inny sposób atakowania i produkują do tego celu trochę inną pajęczynę. Pajęczyna taka ma kształt lejka i jest zawieszona pomiędzy pniami, skałami lub źdźbłami długich traw. Pająk czeka na ofiarę na dnie tej pajęczyny, a gdy jakiś owad przysiądzie na niej - łapie go i zabiera do jej środka.

Niektóre pająki snują, wydawać by się mogło, niepotrzebne pojedyncze nici, które nie są w ogóle lepkie. Ma to na celu głównie zdezorientowanie owadów, które łatwo z niej spadają. Pod spodem jest z kolei już rozłożona specjalna pajęczyna, do której owad ten wlatuje. Takie pułapki na owady przygotowują m.in. pająki domowe.

Inny rodzaj pułapek stosuje pewien gatunek należący do pająków krzyżaków (żyjący w Ameryce Północnej). Używa on swoich nici jak wędek. Na ich końcach zostawia niewielką ilość wydzieliny (lepką), która ma właściwości wabiące ćmy (a w zasadzie tylko samców). Jest to swego rodzaju wabik, bowiem, gdy ofiara zbliży się do pająka, ten łapie ją i owija inną, lepką siecią.

Pająki łapią swoje ofiary nie tylko w sieci produkowane przez kądziołki. Znane są także gatunki, które strzelają w owady specjalną wydzieliną wytwarzaną w szczękoczułkach. Substancja ta również tworzy lepką sieć.

Inny gatunek pająka występujący głównie w Australii najpierw przygotowuje sobie małą sieć ulokowaną nie na gałęziach, ale na własnych odnóżach. Dopiero gdy znajdzie ofiarę - powiększa sieć i chwyta w nią owada. Jest to jeden z nielicznych pająków, który w wyniku przystosowania, odznacza się na tak dobrym wzrokiem. Prowadzi nocny tryb życia.

Bardzo charakterystyczny sposób polowania mają skakuny. Są to pająki prowadzące dzienny tryb życia. Polując, najpierw czają się i cichutko podkradają w kierunki potencjalnej ofiary, a następnie szybkim ruchem na nie skaczą. Potrafią przeskoczyć dwudziestokrotną długość swojego ciała.

Jak powszechnie wiadomo, większość pająków podczas polowania wykorzystuje jad, który produkuje w specjalnych gruczołach. Na szczęście jest niewiele pająków produkujących niebezpieczny dla człowieka jad. Same gruczoły jadowe umieszczone są tuż obok szczękoczułek, z którymi się łączą za pomocą kanalików. Ujścia tych kanalików znajdują się na końcach pazurków.

Różne pająki produkują jad o odmiennej sile działania. Jednak również jad pochodzący od jednego pająka może mieć różny wpływ na różne zwierzęta. Zdarza się, że nie ma to żadnego związku z wielkością ofiary. Nawet dwa zwierzęta reprezentujące ten sam rodzaj, a nawet gatunek mogą różnie znosić działanie jadu od jednego pająka.

Ze względu na swój wpływ jad produkowany przez pająki możemy podzielić na: 

  • Neurotoksyczny - który atakuje system nerwowy (często powoduje śmierć)
  • Hemolityczny - powodujący rozpad krwinek w układzie krwionośnym

Jad neurotoksyczny jest produkowany przez znaną wszystkim czarną wdowę. Jej ukąszenie powoduje u ludzi zazwyczaj takie objawy jak: ból i skurcz mięśni, mogące prowadzić nawet do paraliżu. W niektórych przypadkach ukąszenie takie może być przyczyną śmierci. Należy jednak pamiętać, że obecnie są dostępne antidota, które w znacznym stopniu pomagają. Mimo to, owady - jeśli zostaną sparaliżowane - nie mają żadnych szans, gdyż czarna wdowa zdąży je zjeść zanim neurotoksyna przestanie działać.

Czarne wdowy rzadko jednak same atakują. Bardziej jest prawdopodobne to, że będą udawać nieżywe niż, że ukąszą. Atak może nastąpić najczęściej, gdy nieroztropni ludzie próbują je drażnić.

Z kolei jad hemolityczny może oddziaływać na krew, a co za tym idzie także wygląd skóry. Leczenie po ukąszeniu może trwać niekiedy bardzo długo. Jednak człowiek nauczył się wykorzystywać ten rodzaj jadu jako środek przeciwzakrzepowy. Bywa on stosowany szczególnie w terapii przeciwzawałowej. Z kolei buszmeni używają go do zatruwania strzał.