Włosień kręty i włośnica

Włosień kręty (Trichinella spiralis) jest najgroźniejszym pasożytem człowieka. Należy od do nicieni:

Domena: Eukarioty

Królestwo: Zwierzęta

Typ: Nemathelminthes (nicienie)

Gromada: Nematoda

Rząd: Enoplida

Rodzina: Trichinellidae

Gatunek: Włosień kręty (trichinella spiralis)

Włosień jest przyczyną bardzo groźnej choroby - włośnicy (trychinozy). Włosień jest niewielkim nicieniem. Samce mają długość około 1,4 - 1,6 mm, a samica ma od 3 mm do 5 mm.

Włosień przechodzi cały cykl rozwojowy w jednym żywicielu. Do zakażenia dochodzi na skutek zjedzenia mięsa zakażonego włosieniem, najczęściej jest to mięso świni albo dzika. W żołądku otorbione larwy wydostają się z otoczki pod wpływem działania enzymów trawiennych. Larwy przedostają się razem z treścią pokarmową do jelita cienkiego, gdzie dojrzewają przez około 2 do 3 dni. Kiedy osiągną już pełna dojrzałość zaczynają się rozmnażać. W tym procesie samce giną, a samice przechodzą do naczyń limfatycznych, gdzie rodzą się młode larwy. Jedna samica wydaje około 1500 larw. Larwy rodzą się od razu żywe, nie ma składania jajeczek. Włośnie należą do zwierząt jajożyworodnych, a więc w czasie składania jaj młode są już rozwinięte i gotowe do rozpoczęcia samodzielnego życia. Noro narodzone larwy przechodzą do naczyń krwionośnych i z krwi dostają się do mięśni poprzecznie prążkowanych. W tym miejscu przenikają do włókien mięśniowych, gdzie zwijają się w spiralę i ulegają otorbieniu. W takiej postaci mogą zachować zdolność do zakażania kolejnych organizmów nawet przez 50 lat.

Włosień atakuje różne gatunki, nie tylko człowieka. Zarażony osobnik jest w pierwszej kolejności żywicielem ostatecznym, a następnie staje się żywicielem pośrednim. Larwy włośnia mogą osadzać się w różnych partiach mięśni poprzecznie prążkowanych i od tego zależą w głównej mierze objawy i śmiertelność choroby. Włośnica nie jest śmiertelna, o ile skala inwazji była niewielka, a larwy nie zaatakowały ważnych narządów. Według najnowszych badań Wolfgang Amadeusz Mozart umarł na skutek zarażenia włośnicą po zjedzeniu niedogotowanej wieprzowiny.

Człowiek może się zarazić tą chorobą po zjedzeniu surowego lub niedogotowanego mięsa wieprzowego albo dziczyzny. Larwy mogą przetrwać także w wędlinach, które były wędzone w zbyt niskiej temperaturze. Nie jest możliwe zakażenie się od chorego człowieka. Zachorowania są często rodzinne, z powodu wspólnie spożywanych posiłków.

Pierwszy etap zarażenia włosieniem krętym jest najczęściej bezobjawowy. Jedynie u niektórych ludzi zaobserwowano bóle brzucha czy biegunki. Czasami zdarzają się także nudności, czy nawet wymioty. Typowymi objawami włośnicy są bóle mięśni, w czasie zagnieżdżania się larwy w mięśniach występuje wysoka gorączka i dreszcze, możliwe są także biegunki, nudności i wymioty, a także mijający obrzęk twarzy i powiek. Ogólnie chory czuje się osłabiony. Czasami występuje wysypka na skórze, spowodowana wędrówką larw po organizmie, co wywołuje reakcje podobne do alergicznych.

Konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza, jeśli temperatura ciała przekracza 39° C, występuje kaszel i duszności, a także obrzęk wołów kostek.

Włośnica jest nieuleczalną chorobą, ale można z nią żyć, o ile skala inwazji nie jest duża. Śmiertelność waha się od 3% do 30%.

Możliwe są powikłania spowodowane włośnicą. Mogą to być zapalenia oskrzeli i płuc, zapalenie mięśnia serowego, uszkodzenie centralnego układu nerwowego.

Podejmowane leczenie ma na celu wyeliminowanie pasożytów w organizmie albo łagodzenie objawów choroby. Nie ma potrzeby przebywania chorego w szpitalu, o ile nie wystąpią powikłania. W fazie ostrych objawów wskazane jest pozostanie w łóżku. W większości przypadków możliwe jest wyzdrowienie. Jedynie ciężkie powikłania mogą być zagrożeniem dla życia. W leczeniu wykorzystywane są leki farmakologiczne, takie jak tiabendazol. Stosuje się także objawowo leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Jedynym sposobem zapobieżenia zachorowaniom jest badanie mięsa. Należy to do obowiązków producentów żywności. Są to obowiązkowe badania poubojowe mięsa. Nie wszyscy jednak dostawcy, zwłaszcza na różnego rodzaju bazarach, stosują badania weterynaryjne. Ważne jest więc kupowanie mięsa w sklepach, mających dostawy z pewnego źródła. Niewskazane jest także jedzenie potraw z surowych mięs (tatar) albo niedogotowanego mięsa.