Tkanka nabłonkowa

Nabłonek jest tkanką, w której nie ma naczyń krwionośnych - substancje odżywcze pobierane są z tkanki łącznej, występującej zawsze razem z nabłonkiem. Tkanka nabłonkowa pełni różne funkcje: okrywa ciało, stanowiąc zewnętrzną barierę; odbiera bodźce ze środowiska; bierze udział w wydalaniu, wymianie gazowej i resorpcji substancji; wyściela wszystkie przewody w organizmie (drogi oddechowe, przewód pokarmowy, przewody wyprowadzające gruczołów) oraz jamy ciała. Ze względu na lokalizację i pełnioną rolę, tkanka nabłonkowa ma różną budowę. I tak wyróżniamy:

  • Nabłonek jednowarstwowy płaski- komórki są silnie spłaszczone, o kształcie wielobocznym, ściśle do siebie przylegają ścianami bocznymi. Jądra komórkowe położone są centralnie. Wyściela miejsca, gdzie zachodzi wymiana substancji, m.in. pęcherzyki płucne i naczynia krwionośne
  • Nabłonek wielowarstwowy płaski- stanowi zewnętrzną powłokę ciała (naskórek) oraz wyściela m.in. przełyk, pochwę, rogówkę oka
  • Nabłonek sześcienny (brukowy)- komórki mają kształt sześcienny, jądra położone są centralnie. Występuje m.in. w przewodach wyprowadzających gruczołów i w pęcherzykach tarczycy
  • Nabłonek walcowaty - komórki są wyższe niż szersze, położenie jąder komórkowych dolne. Jednowarstwowy nabłonek walcowaty wyściela przewód pokarmowy od żołądka do odbytnicy oraz jajowody i macicę
  • Nabłonek wielorzędowy - komórki mają kształt klinowaty i różną wysokość, nie wszystkie kontaktują się z błoną podstawną, jądra ułożone są w kilku warstwach na różnych wysokościach. Występuje w górnych drogach oddechowych, przeważnie posiada rzęski.
  • Nabłonek migawkowy - tą nazwą określa się każdy typ nabłonka, którego komórki posiadają rzęski. Skoordynowane ruchy rzęsek pozwalają na przesuwanie substancji, a więc np. w drogach oddechowych (usuwają zanieczyszczenia) i w jajowodach (przesuwają komórkę jajową).

Tkanka mięśniowa

Charakterystyczną cechą tkanki mięśniowej jest kurczliwość, czyli zdolność komórek do skracania się i rozciągania pod wpływem impulsów nerwowych. Komórki mięśniowe (miocyty) zbudowane są z kurczliwych włókienek, które przesuwają się względem siebie, co powoduje skurcz. Wyróżniamy dwa typy tkanki mięśniowej: gładką i poprzecznie prążkowaną.

  • Tkanka mięśniowa gładka - komórki mają kształt wrzecionowaty i pojedyncze, centralnie położone jądro. Skurcz tych mięśni odbywa się bez naszej woli (kontrola autonomicznego układu nerwowego), pracują one powoli i długotrwale, nie ulegają zmęczeniu. Tkanka ta buduje mięśnie narządów wewnętrznych, odpowiadające za ruchy jelit, żołądka, dróg oddechowych, macicy i innych narządów.
  • Tkanka poprzecznie prążkowana - komórki są wydłużone, wielojądrowe, jądra leżą na brzegach, tuż pod błoną komórkową. Włókienka wykazują poprzeczne prążkowanie w wyniku różnego załamywania światła. Występuje tu mioglobina, czerwony barwnik przenoszący tlen. Praca tych mięśni podlega somatycznemu układowi nerwowemu, a więc i naszej świadomej kontroli. Włókna mięśniowe łączą się w pęczki, otoczone błoną łączną - omięsną. Każdy taki pęczek jest unerwiony i ukrwiony. Skurcze następują szybko, lecz są krótkotrwałe. Mięśnie szybko się męczą. Z tej tkanki zbudowane są mięśnie szkieletowe oraz mięsień sercowy.
  • Tkanka sercowa - serce zbudowane jest ze specyficznego typu tkanki poprzecznie prążkowanej. Komórki wielojądrowe nie tworzą zwartego układu, lecz rozgałęziają się w niektórych miejscach. Specyfiką tej tkanki jest całkowita autonomia - skurcze regulowane są przez własny układ rozrusznikowy.

Tkanka łączna

Tkanka łączna jest bardzo różnorodna, jednak wspólną cechą wszystkich jej typów jest wytwarzanie dużej ilości substancji międzykomórkowej oraz zdolności do regeneracji. Tkanka łączna pełni wiele funkcji w organizmie, występując bardzo powszechnie. Pełni m.in. funkcję ochronną, otaczając narządy wewnętrzne w postaci błon lub struktur kostnych oraz funkcję pośredniczącą między innymi typami tkanek.

Tkanka łączna właściwa:

  • Zarodkowa - m.in. w pępowinie płodu oraz jądrach miażdżystych dysków międzykręgowych
  • Siateczkowata - występuje m.in. w szpiku kostnym czerwonym, gdzie bierze udział w procesach krwiotwórczych; ponadto występują w niej makrofagi o zdolnościach żernych, pełniące funkcje obronne (np. w węzłach chłonnych)
  • Tłuszczowa - komórki gromadzą w cytoplazmie duże ilości tłuszczu; tkanka ta odkłada się pod skórą oraz wokół narządów wewnętrznych, pełniąc funkcję termoizolacyjną oraz chroni przez urazami mechanicznymi, tłuszcze stanowią też odżywczy materiał zapasowy
  • Włóknista nieukształtowana - ma budowę luźną i wiotką, tworzy zrąb narządów wewnętrznych oraz błony oddzielające od siebie narządy
  • Włóknista ukształtowana - ma budowę zbitą lub sprężystą. Postać zbita jest mało rozciągliwa i bardzo wytrzymała, tworzy ścięgna. Postać sprężysta jest rozciągliwa, występuje w ścianach tętnic oraz niektórych więzadłach.

Tkanka łączna szkieletowa:

  • chrzęstna szklista - tworzy chrząstki żebrowe nosa, krtani i tchawicy, pokrywa powierzchnie stawowe kości
  • chrzęstna sprężysta - buduje chrząstki małżowiny usznej i nagłośnię
  • chrzęstna włóknista - tworzy spojenie łonowe, buduje dyski międzykręgowe oraz niektóre chrząstki krtani
  • kostna - płaskie, owalne komórki kostne tworzą twarde struktury budujące kości szkieletu