RYBY(Pisces)

Jest to gromada pierwotnych kręgowców żyjących w środowisku wodnym. Zamieszkują wody słodkie i słone. Wśród tej gromady jest około 25 tysięcy gatunków ryb cechujących się ogromnym zróżnicowaniem. Ryby cechują się opływowym kształtem ciała i płetwami umożliwiającymi pływanie. Posiadają skórę pokrytą łuskami i śluzem, oraz skrzela pozwalające na oddychanie pod wodą.

Ciało ryb składa się z głowy, tułowie i ogona. Brak szyi. Ryby mają różnorodne kształty w zależności od przystosowań. Niektóre są bocznie spłaszczone i mają bardzo opływowy kształt, inne spłaszczone są grzbieto- brzusznie i żyją w strefie przydennej.

Ciało pokryte jest wytworami skóry właściwej- łuskami. Na zewnątrz pokrywa je wielowarstwowy, nierogowaciejący. W skórze jest wiele gruczołów jednokomórkowych. Ich wydzielina, śluz, który zmniejsza tarcie i chroni. Ma działanie antybakteryjne i antygrzybicze.

Poruszanie się w wodzie umożliwiają rybom płetwy, które dzieli się na parzyste i nieparzyste. Wśród parzystych wyróżnia się płetwy piersiowe i brzuszne. Dzięki płetwom piersiowym ryba porusza się utrzymuje równowagę. Płetwy brzuszne u niektórych ryb pełnią funkcje kopulacyjne. Do płetw nieparzystych zalicza się płetwę grzbietową- sterownik, płetwę odbytową- odpowiednie ułożenie ciała i płetwę ogonową- główna siła napędowa

Ciało ryb podzielone jest na trzy odcinki: głowę, tułów, ogon. Ryby nie posiadają szyi. Na ciele rozmieszczone są różne narządy zmysłów. Na głowie znajduje się narząd wzroku, węchu i równoważno- słuchowy. Ryby są krótkowzroczne. Dwa otwory węchowe prowadzą do dołów węchowych, gdzie znajduje 0 się nabłonek węchowy tzw. rozeta. Na ciele znajdują się kanały linii nabocznej, dzięki której ryba odbiera bodźce ze środowiska. Tylko zwierzęta wodne posiadają ten narząd.

Ryby to zwierzęta zmiennocieplne. 0 Temperatura ciała zależy od temperatury środowiska, w którym się znajduje. Cecha ta jest charakterystyczna również dla bezkręgowców, płazów i gadów. Ptaki i ssaki są zmiennocieplne.

Układ ruchowy:

  • w skład wchodzą kości szkieletu i mięśnie. Wyróżniamy czaszkę i kręgosłup, jest to szkielet osiowy i szkielet płetw;
  • Ryby dzielimy na chrzęstnoszkieletowe (spodouste) i kostnoszkieletowe( ryby kostne);
  • Zbudowana jest z wielu kości(u karpia ponad 30 kości), połączoną z kręgosłupem nieruchomo, dzieli się na trzewioczaszkę (znajdują się tu szczęki) i mózgoczaszkę (otacza mózg);
  • Kręgosłup zbudowany jest z kręgów dwuwklęsłych, pomiędzy nimi zachowuje się struna grzbietowa. Dzieli się na dwa odcinki: tułowiowy, połączony nieruchomo z czaszką, i ogonowy. W odcinku tułowiowym dodatkowym elementem konstrukcji szkieletowej są żebra:
  • Obręcz barkowa tworzona jest przez kończyny przednie, czyli płetwy piersiowe. Jest nieruchomo połączona z czaszką;
  • Obręcz miednicowa jest słabo wykończona, nie ma połączenia z kręgosłupem;
  • Szkielet płetw stanowią promienie płetw( pterygiofory), kostne lub chrzęstne;
  • Mięsnie wykazują metameryzacje, pozwalają na swobodę w wyginaniu ciała.

Układ oddechowy

U ryb oddychanie odbywa się za pomocą specjalnego narządu- skrzeli oraz całą powierzchnią ciała, czasami wykorzystują do tego narząd powietrzny. Narządem oddechowym są parzyste skrzela zbudowane z listków skrzelowych osadzonych na łukach skrzelowych. Skrzela u ryb kostnoszkieletowych, dwudysznych i trzonopłetwych przykryte są wieczkiem skrzelowym.

Skrzela są bogato unaczynione, oplecione są mnóstwem naczyń włosowatych. Skrzela cały czas są obmywane przez wodę. Na zasadzie przeciwprądów (krew płynie w przeciwnym kierunku do opłukującej skrzela wody) do krwi przenika ten natomiast dwutlenek węgla dostaje się do wody. Tlen wraz z krwią transportowany jest do wszystkich narządów i komórek ciała

Układ krwionośny

Jest to układ zamknięty, jednobiegowy.

Serce zbudowane jest typu żylnego. Zbudowane jest z zatoki żylnej, do której dopływa krew z żyły wątrobowej i przewodów Cuviera. Kolejna części serca to przedsionek, komora. Czwarta część serca to stożek tętniczy u spodoustych i opuszka tętnicza u kostnoszkieletowych. Krew wyprowadzana jest z serca tętnicą główną, aortą. Ta rozgałęzia się na tętniczki skrzelowe, które doprowadzają krew do skrzeli. Tam następuje wymiana gazowa. Natleniona krew rozprowadzana jest po wszystkich komórkach ciała. U ryb jest jeden obieg krwi.

Poza opisanymi układami, ryby posiadają układ: pokarmowy, wydalniczy, nerwowy i mięśniowy.

Rozmnażanie

Ryby są rozdzielnopłciowe. Duża większość jest jajorodna. Okres godowy to tarło. Samica składa bardzo dużo jaj. Jest to ikra. Następnie samiec oblewa je mleczkiem, w którym znajdują się plemniki. Jest zapłodnienie zewnętrzne. U spodoustych występuje zapłodnienie wewnętrzne.

Do zapłodnienia, czyli połączenia komórki jajowej z plemnikiem dochodzi w wodzie. Po pewnym czasie z jaj wylęgają się nowe ryby. Większość ryb nie opiekuje się potomstwem, chociaż są wyjątki, np. konik morski, ciernik.

U mieczyka rozwój zarodka przez pewien okres odbywa się w organizmie samicy

Ryby na czas rozrodu udają się w specjalne miejsca - tarliska. Może być to wędrówka na niewielką odległość, może to być również kilku letnia podróż. Przykładem są węgorze, mieszkańcy wód słodkich. Na tarło wypływają z rzek i płyną do Morza Sargassowego, na Oceanie Atlantyckich, przy wybrzeżu Ameryki.

Tam odbywa się tarło, wylęgają się młode ryby, które pokonują tę sama drogę, co rodzice, płynąc do rzek.

W przeciwnym kierunku wędrówkę odbywają łososie, które z mórz płyną do górskich strumieni. Samica składa dużo jaj, bo śmiertelność młodych jest duża. Rodzice nigdy nie powracają do morza.

Hodowla ryb w Polsce.

Głównymi rybami hodowlanymi są karpie i pstrągi.

Do Polski sprowadzono dwa gatunki ryb, które z ekologicznego punktu widzenia są bardzo pożyteczne. W zbiornikach wodnych pomagają w utrzymaniu odpowiednich zależności pokarmowych. Te dwie ryby to amur i tołpyga.

Charakterystyka wybranych przedstawicieli gromady.

RYBY MORSKIE

Konik morski, pławikonik, należy do rzędu igliczniokształtnych. Przedstawicielem jest konik europejski. Jest jednym z nielicznych gatunków opiekujących się potomstwem,

Miecznik, włócznik (Xiphias gladius)- należy do rodziny miecznikowatych. Jest jedynym przedstawicielem tej rodziny. Górna szczęka wyciągnięta jest długi, ostry dziób. Osiąga 2-3 m długości. Żyje w strefie międzyzwrotnikowej i umiarkowanej.

Tuńczyk (Thunnus thynnus)- jest rybą morska, żyje w ławicach. Należy do rzędu okoniokształtnych. Zamieszkuje wody tropikalne na Oceanie Atlantyckim i Spokojnym. Jest odławiany, ma duże znaczenie gospodarcze.

Śledź(Clupea harengus) jest bardzo pospolita rybą odławianą przez rybaków. Ma duże znaczenie dla gospodarki. Należy do rodziny śledziokształtnych. Żyje w ławicach. Przeciętna wielkość to: 10- 15 cm. W poszukiwaniu pokarmu i w celach reprodukcyjnych odbywa wędrówki. Występuje w Północnej części oceanów: Atlantyckiego i Spokojnego oraz morzach do nich przyległych

Samogłów(Mola mola)- należy do rzędu rozdymkowatych. Jest rybą morską. Ciało ma silnie spłaszczone, bez łusek, odcinek tylny jest silnie skrócony, brak płetwy ogonowej. Wielkość samogłowa dochodzi do 3 m długości i wagi 2 ton. Samica jednorazowo składa 300 mln jaj.

RYBY SŁODKOWODNE

Karp (Cyprinus carpio) jest rybą hodowlaną w całej Europie, słodkowodną. Może żywić się wszystkim. Osiąga rozmiary do 1 m i 30 kg. Dzikie ryby występują w zlewisku M. Czarnego, M. Kaspijskiego i J. Aralskiego.

Płoć, płotka(Rutilus rutilus) należy do rodziny karpiowatych. Występuje w Europie i pn. Azji. Jest ceniona za smaczne mięso.

Piranie( Serrasalmus) należy do rodziny kąsoczowatych. Zamieszkuje rzeki Amazonki. Jest 3 drapieżnikiem, może zaatakować nawet duże ssaki. Wielkość tych ryb waha się od 13 do 40 cm.

Szczupak (Esox lucius)- jest rybą słodkowodną, pędzi drapieżniczy tryb życia. Ma wydłużone ciało, długość dochodzi do 180 cm, waga do 65 kg. Występuje w Europie, na Syberii i w Ameryce Pn.

Pstrągi to ryby słodkowodne z rodziny łososiowatych. Preferują wartkie strumienie, dobrze natlenione Żyją również w stawach hodowlanych. W Polsce występuje pstrąg potokowy (Salmo trutta morpha fario), który naturalnie zamieszkuje Europę oraz dwa gatunki pstrąga z Ameryki Północnej: pstrąg tęczowy (Salmo gairdneri) i pstrąg źródlany (Salvelinus fontinalis).

Sum(Silurus glanis) należy do rodziny sumowate(Siluridae) obejmująca około 100 gatunków. Ciało jest nagie, niekiedy spłaszczone lekko. Na głowie, przy otworze gębowym znajdują się długie wąsiki, 2-3 pary. Sum dochodzi do 300 kg wagi i 3 m długości. W Polsce jest zaliczany do największych gatunków występujących na terenie kraju.

PŁAZY(Ampibia)

Ogólna charakterystyka

Już łacińska nazwa wskazuje, że są to zwierzęta, które mogą żyć zarówno na lądzie jak i wodzie. Są zwierzętami zmiennocieplnymi.

Skóra płazów jest gładka. W skórze właściwej występują liczne, wielokomórkowe gruczoły, których wydzielina częściowo utrzymuje odpowiednią wilgotność. Natomiast część z gruczołów produkuje substancje jadowe. Szczególnie niebezpieczne dla innych zwierząt są ropuch, które produkują dużo jadu. Gruczoły skupione są w brodawkach skórnych. Większość płazów ostrzega o tym, że są trujące jaskrawym ubarwieniem.

Poruszają się na czterech kończynach, chodząc, pływając lub skacząc. Kończyny zakończone są czteroma albo pięcioma palcami.

Dorosłe osobniki oddychają całą powierzchnią ciała lub przez płuca. Kijanki- larwy płazów- oddychają skrzelami. Niektóre z nich mają skrzela wewnętrzne, inne zewnętrzne.

Płazy są zwierzętami mięsożernymi. W skład ich diety wchodzą bezkręgowce, drobne kręgowce. Ofiary połykają w całości. Zamieszkują różnorodne środowiska.

Jak wygląda żaba?

Ciało można podzielić na głowę, tułów i kończyny. Tych ostatnich brak u płazów beznogich. Płazy nie mają szyi. Skóra jest naga, składa się ze skóry właściwej i wielowarstwowego naskórka. Znajdują się w niej wielokomórkowe gruczoły śluzowe i komórki barwnikowe. Odpowiednie ubarwienie może być sygnałem dla innych zwierząt, że są trujące. Mogą być również barwy maskujące, odstraszające czy wabiące samice w czasie godów.

Kończyny przednie są dużo krótsze od tylnych.

Przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na ladzie:

  • ciało grzbieto- brzusznie spłaszczone
  • wilgotna skóra
  • oczy chronione przez powieki

Funkcje wybranych układów wewnętrznych na podstawie budowy żaby.

Układ szkieletowy

Zbudowany jest z: szkieletu osiowego, obręczy i dwóch par kończyn.

  • w czaszka wyodrębnione dwie części: trzewioczaszka i mózgoczaszka
  • czaszka mała, oczodoły duże- czaszka lekka, ażurowa
  • czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych
  • szyja wprawdzie niewidoczna, ale w kręgosłupie jest jeden kręg, poza tym w skład kręgosłupa wchodzi: odcinek tułowiowy, krzyżowy, ogonowy
  • obręcz barkowa zbudowana z kości kruczych, łopatek i obojczyków
  • kończyny przednie: kość ramienna, k. przedramieniowa, k. nadgarstka i palców
  • kończyny tylne: k. udowa, k. podudzia, k. stępu i palców

Układ oddechowy

Płazy oddychają przede wszystkim przez skórę, narządem oddechowym natomiast są workowate płuca. Są to cienkie, parzyste narządy. Powierzchnia jest słabo pofałdowana. Droga powietrza prowadzi z otworów nosowych do nozdrzy, które się zamykają. Następnie dostaje się do jamy gębowej i jest wtłaczane do płuc. Przy wydechu nozdrza są otwarte, jama gębowa też. Ruchy jamy gębowej ułatwiają przepływ powietrza do płuc. Płazy nie posiadają klatki piersiowej.

Układ krwionośny

Serce płazów posiada dwa przedsionki i jedną komorę. Taka budowa sprawia, że krew odtleniona miesza się z natlenioną. Krew z serca odprowadzana jest przez tętnice, w naczyniach włosowatych następuje wymiana; tlen oddawany jest do komórek, natomiast dwutlenek węgla odbierany z komórek. Krew odtlenowana żyłami wraca do serca. Następnie kierowana jest do płuc.

Narządy zmysłów i układ nerwowy

Duże, wypukłe oczy żab posiadają dwie powieki, dolną i górną. Płazy są dalekowidzami. Na głowie znajdują się też otwory nosowe, które prowadza do jamy nosowej wyścielonej nabłonkiem węchowy. U płazów występuje po raz pierwszy ucho środkowe, w którym jest jedna kosteczka słuchowa- strzemiączko. Narządy smaku znajdują się na brodawkach smakowych w języku.

Mózg płazów składa się z pięciu części ułożonych liniowo: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, móżdżek i rdzeń przedłużony.

Cechy w budowie wewnętrznej, które są przystosowaniem do życia na lądzie:

  • workowate płuca, możliwość oddychania tlenem;
  • mały i duży obieg krwi;
  • serce zbudowane z komory i dwóch przedsionków
  • silniejszy rozwój mózgowia w porównaniu z rybami
  • pojawienie się kosteczki słuchowej- strzemiączka w uchu środkowym i występowanie ucha wewnętrznego

Rozmnażanie

Płazy podobnie jak ryby są zwierzętami rozdzielnopłciowymi. Występuje dymorfizm płciowy. U płazów bezogonowych samce przybierają barwy godowe. Zapłodnienie jest zewnętrzne. Samica składa jaja do wody. Jaja zabezpieczone są przed wnikaniem wody galaretowatą osłonką. Jest to skrzek. Samce polewają go mleczkiem zawierającym plemniki. Z jaj wylęgają się kijanki, które mają, w przeciwieństwie do dorosłych osobników, skrzela i ogon. Jako pierwsze pojawiają się u nich kończyny tylne potem przednie. Kijanki przechodzą przeobrażenie, po którym pojawiają się żaby.

Które płazy można spotkać w Polsce?

Traszka grzebieniasta(Triturus cristatus)- jest przedstawicielem płazów ogoniastych, jest największą spośród polskich przedstawicieli, długość ciała dochodzi do 17 cm. W okresie godowym na grzbiecie samca pojawia się grzebień. Gatunek chroniony.

Kumaki(Bombina) - są to płazy bezogonowe. W Polsce występują dwa gatunki: kumak górski(Bombina variegata), i kumak nizinny(Bombina bombina). Strona brzuszna ciała jest jaskrawo ubarwiona, znajdują się tam gruczoły jadowe. Strona grzbietowa jest szarozielona.

Rzekotka drzewna(Hyla arborea)- jest płazem bezogonowym barwy jaskrawozielonej, dł. ciała ok. 5cm. Można ją spotkać na drzewach. Chodzenie po nich ułatwiają jej przylgi na końcu palców, jest gatunkiem chronionym.

Grzebiuszka ziemna( Pelobates fuscus)- inaczej nazywana huczkiem ziemnym, jest płazem bezogonowym. Prowadzi nocny tryb życia. Jest gatunkiem chronionym

Salamandra plamista(Salamandra salamandra)-płaz ogoniasty o charakterystycznej pigmentacji, ma żółte plamy na czarnym grzbiecie, dł. ciała około 30 cm. Zamieszkuje lasy Europy. W Polsce można ją spotkać na pogórzu. Jest symbolem Gorczańskiego PN. gatunek chroniony

Ropucha zielona(Bufo viridis)- jest płazem bezogonowym, długości ciała dochodzi do 10 cm, barwa ciała jasnopopielata, ma zielonkawe plamy, liczne brodawki z gruczołami jadowymi. Występuje w Azji i Europie. W Polsce chroniona.

Ropucha paskówka (Bufo calamita)- jest płazem bezogonowym, ma zbyt krótkie kończyny tylne, aby móc skakać. Ropucha ta biega bądź chodzi. Ciało długości 8 cm, ma charakterystyczna pręgę na grzbiecie. Jest gatunkiem chronionym.

GADY(Reptilia)

Budowa zewnętrzna i ogólna charakterystyka

Są t o zwierzęta czteronożne, zmiennocieplne. Większość z nich prowadzi lądowy tryb życia, chociaż są i morskie gady. Jest to wtórne przystosowanie, podobnie jak redukcja kończyn u węży i niektórych jaszczurek.

W Polsce przedstawiciele gadów występują bardzo rzadko. Wszystkie są objęte ścisłą ochroną.

Gady zamieszkują różne środowiska: wodne, suche. Można je spotkać na gałęziach, w ściółce

Mają dwie pary kończyn, które są pięciopalczaste zakończone pazurami. Głowa jest bardzo ruchliwa.

Współcześnie można spotkać: jaszczurki, węże, żółwie i krokodyle.

Przystosowania gadów do życia na lądzie:

  • skóra sucha, pozbawiona gruczołów śluzowych, pokryta rogowymi tarczkami, nieprzepuszczalna dla wody i gazów;
  • naskórek zrogowaciały, okresowo zrzucany w postaci wylinki;
  • obecność w skórze komórek barwnikowych pozwalających na kryptyczne ubarwienie i szybkie zmiany barwy;

Wśród gadów są roślinożercy, mięsożercy i wszystkożercy.

Węże są drapieżnikami. Posiadają żeby jadowe, jad paraliżuje bądź szybko zabija ofiarę. Pozostałe gady nie posiadają tak wyspecjalizowanych zębów lub w ogóle są bezzębne. Żółwie nie posiadają zębów. Szczęki są pokryte rogowymi osłonami.

Ogólna budowa gadów zostanie przedstawiona na przykładzie jaszczurki zwinki.

Można ją spotkać na nasłonecznionych polanach, zboczach pagórków. Kryje się w norach i ściółce leśnej. Poluje na owady. Jest ruchliwa. Jest czworonożna, posiada dwie pary pięciopalczastych kończyn. Długość ciała wynosi około 20 cm. Samce są nieco większe od samic. W okresie godowym ubarwienie samców jest dużo bardziej intensywne niż normalnie, kiedy to zwierzęta te są szarobure.

Ciało na grzbiecie pokryte jest rogowymi łuskami. Po bokach głowy i ciała występują tarczki.

Oczy chronione są przez trzy powieki. Charakteryzują się one tym, że są ruchome i nieprzeźroczyste. Po bokach głowy są parzyste otwory słuchowe.

Jaszczurki zasypiają na zimę. Chronią się w norach i szczelinach. Na wiosnę budzą się i zaczynają okres godowy.

Funkcje wybranych układów wewnętrznych

Układ szkieletowy

Ogólny plan jest taki jak u płazów. Jest szkielet osiowy, czyli czaszka i kręgosłup, a także obręcze barkowe i kończyny

Nowe elementy w szkielecie:

  • czaszka akinetyczna, skostniała;
  • występują doły skroniowe;
  • dzieli się na trzewio- i mózgoczaszkę;
  • brak zębów u żółwi, u pozostałych występują i jest to uzębienie homodontyczne;
  • czaszka łączy się z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego;
  • kręgosłup dzieli się na 5 odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy, ogonowy;
  • występuje klatka piersiowa;
  • kości krucze, łopatki i obojczyki budują obręcz barkową;
  • k. biodrowa, łonowa i kulszowa zrośnięte w jedną tworzą obręcz miednicową;
  • kości przedramienia i podudzia nie są ze sobą zrośnięte

Układ oddechowy

Są to zwierzęta oddychające tylko i wyłącznie przez płuca. U gadów są one lepiej rozwinięte niżu płazów. Zwiększyła się powierzchnia oddechowa płuc. Są gąbczaste, pofałdowane, podzielone przegrodami. Powietrze do płuc dostaje się przez krtań i oskrzela. Gady mają klatkę piersiową, która usprawnia wentylację płuc. To ruch żeber, mostka i mięsni międzyżebrowych powoduje wciąganie i wypychanie gazów atmosferycznych.

Układ krwionośny

Tak jak u płazów u gadów występują dwa obiegi krwi. Budowa serca różni się nieco od płaziego. W komorze serca występuje częściowa przegroda, tylko u krokodyli jest ona całkowita. Dzięki temu krew natleniona nie miesza się z odtlenionego. Do prawego przedsionka wpływa krew odtlenowana zebrana z całego organizmu. Do lewego przedsionka napływa krew natleniona z płuc.

Układ nerwowy i narządy zmysłów

Mózg jest lepiej rozwinięty niż u płazów, szczególnie kresomózgowie i móżdżek, pojawia się już niewielka ilość kory nowej. Przodomózgowie nakrywa swoją powierzchnią pozostałe części mózgu. Z mózgu wychodzi 12 pat nerwów czaszkowych

Gady mają bardzo dobrze rozwinięty wzrok dzięki akomodacji oka.

Narząd słuchu zbudowany jest z ucha środkowego i wewnętrznego. W uchu wewnętrzny jest narząd równowagi- ślimak

Narządy czucia skórnego rozwinięte są słabo.

Narządy smaku są dobrze rozwinięte. Komórki smakowe występują na języku i podniebieniu.

Gady kopalne

Byli to najwięksi przedstawiciele tej gromady. Okres radiacji przypada na erę mezozoiczną. Opanowały one różne środowiska. Największymi przedstawicielami były dinozaury roślinożerne, brontozaury i stegonozaury.

Żółwie (Testudines) jest to rząd obejmujący 12 rodzin i około 260 gatunków. Są to zwierzęta wodne. Występuje u nich kostny pancerz pokryty rogowymi tarczami. Strona grzbietowa to karapaks, brzuszna to plastron. Żółwie nie posiadają zębów, szczeka pokryte są rogowym dziobem. Rozpiętość wielkości u żółwi jest ogromna. Najmniejszym przedstawicielem jest żyjący na Madagaskarze żółw pajączkowy ( Pyxis arachnoides). Ma 10 cm długości. Największym żółwiem jest Clemmys muchlenbergi, żółw morski. Długość ciała dochodzi do 2m. Innymi wielkimi żółwiami są: żółw olbrzymi(Geochelone gigantea), dł. 1,5 m, zamieszkuje wody Oceanu Indyjskiego, żółw słoniowy(Geochelone elephantopus), dł. 1,5 m, z Wysp Galapagos.

W Polsce przedstawicielem tego rzędu jest żółw błotny. Długość ciała wynosi 30 cm, chroniony.

Jaszczurki( Sauria) należą do rzędu łuskonośnych. Na świecie żyje około 4400 gatunków podzielonych na 25 rodzin. Cześć jaszczurek jest beznogich, pozostałe poruszają się na czterech kończynach. Należą do nich: warany, gekony, bazyliszki, legwany, beznogie padalce.

W Polsce mamy jaszczurkę beznogą: padalca oraz jaszczurkę zwinkę(Lacerta agilis), jaszczurkę żyworódkę(Lacerta vivipara) i jaszczurkę zieloną((Lacerta viridis). Wszystkie gatunki objęte ścisła ochroną.

Kameleony (Chamaeleonidae) są to nadrzewne jaszczurki, obejmujące 6 rodzajów, 140 gatunków. Najczęściej zamieszkują lasy deszczowe Afryki, Indii, Pakistanu. Można je spotkać w Europie, na Krecie i Hiszpanii. Ubarwienie ulega częstym modyfikacjom, czyli zmianom kolorów. Język jest bardzo długi, ogon chwytny

Krokodyle (Crocodylia) to rząd obejmujący 3 rodziny: krokodylowate, aligatorowate i gawiale, 23 gatunki, serce dwukomorowe, palce w kończynie tylnej spięte błoną, skóra pokryta rogowymi tarczami. Są drapieżnikami, głównie wód słodkich. Zamieszkują strefę podzwrotnikową. Są długowieczne. Przedstawiciele to: krokodyl nilowy,

PTAKI

Są kręgowcami, które opanowały umiejętność latania. Cechuje je stałocieplność. Są rozdzielnopłciowe, jajorodne. Wywodzą się od gadów. Przednie kończyny zostały przekształcone w skrzydła. Cześć cech odziedziczona została po przodkach, natomiast cześć to zupełnie nowe cechy.

Gadzie cechy:

  • zbliżony rozwój zarodkowy
  • skóra sucha, bez gruczołów

Cechy ptasie:

  • pióra
  • stałocieplność( utrzymanie stałej temperatury ciała)
  • przekształcenie kończyn przednich w skrzydła
  • poruszanie się na dwóch kończynach

PIÓRA- są to wytwory naskórka, pokrywają ciało ptaka. Dzielą się na pióra konturowe i puchowe. Pióro konturowe zbudowane jest z dudki, stosiny i chorągiewki. Pióra te dzielą się na lotki, sterówki i pióra pokrywowe. Drugi typ to pióra puchowe, które pełnią funkcje izolacyjne. Dodatkowo można wyróżnić pióra nitkowate i szczeciniaste

Przystosowania szkieletu do lotu:

  • pneumatyczny szkielet, kości wypełnione w środku powietrzem;
  • mała, lekka czaszka, zrośnięte szwy czaszkowe, brak zębów;
  • połączenie czaszki z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego;
  • grzebień na mostku, jako przyczep dla mięśni;
  • "V"- kształtnie połączone obojczyki;
  • zebra z haczykami, klatka piersiowa usztywniona w czasie lotu;
  • skrzydła, możliwość poruszania tylko w jednej płaszczyźnie;
  • dwunożność, miednica otwarta;
  • zrośnięcie kości w kończynie tylnej w kość goleniową i kość skokową
  • redukcja palców.