ROZMNAŻANIE
- BEZPŁCIOWE
- podział poprzeczny lub podłużny
- fragmentacja
- pączkowanie
- sporulacja
- PŁCIOWE
- wytwarzanie gamet
- koniugacja
- przemiana pokoleń
PORUSZANIE SIĘ
- wici albo rzęski;
- nibynóżki- pełzakowate poruszanie w wyniku przelewania się cytoplazmy w komórce;
ODŻYWIANIE
- AUTOTROFY
- HETEROTROFY
- endocytoza: fagocytoza lub pinocytoza
- wchłanianie
WYWOŁUJĄ CHOROBY
- śpiączka afrykańska- świdrowiec gambijski;
- zaraza stadnicza- Trypanosoma equiperdum;
- malaria- zarodziec malarii;
- czerwonka pełzakowata- ameba czerwonki.
Pierwotniaki to jednokomórkowe organizmy. Komórka otoczona jest błoną komórkową- pellikulą. W cytoplazmie znajdują się: jądro komórkowe lub jądra komórkowe(komórczak), mitochondrium wodniczki pokarmowe, wodniczka tętniąca, wici, aparat filtrujący, ciałko podstawowe, kołnierzyk. Eugleny mają dodatkowo fotoreceptor i stigmę. Orzęski posiadają cytostom- miejsce pobierania pokarmu i cytopygę- miejsce wydalania pokarmu. Otwornice posiadają wapienny pancerzyk
Pierwotniaki zamieszkują środowisko wilgotne. Spotyka się je w glebie, ściółce, w płytkich i głębokich wodach. W morzach spotyka się otwornice. Pierwotniaki mogą być samożywne lub cudzożywne. Odżywiają się innymi małymi organizmami: bakteriami, małymi zwierzętami, szczątkami organicznymi i jednokomórkowymi roślinami.
Wapienne pancerzyki otwornic często pozostają w osadach przez wiele tysięcy lat. Nauka badająca te skamieniałości to mikropaleontologia.
Orzęski mają dwa jądra: duże- makronukleus i małe- mikronukleus. Rozmnażają się przez koniugację. Mikronukleus najpierw dzieli się mejotycznie. Powstają cztery jądra haploidalne. 3 z nich zanikają, pozostaje jedno, które dzieli się mitotycznie na dwa pronukleusy. Jeden z nich pozostaje w komórce, drugie migruje do drugiej komórki i zlewa się z jądrem stacjonarnym drugiego orzęska. Powstaje diploidalne jądro, które dzieli się mitotycznie. Powstają dwa nowe jądra. Jedno pozostaje bez zmian. Jest to mikronukleus. Drugie zwiększa ilość materiału genetycznego wielokrotnie. Jest to makronukleus. Stary makronukleus zanika. Koniugacja polega na tym, że nie zwiększa się liczba komórek, tylko wymieniają się one między sobą materiałem genetycznym.
- Protisty zwierzęce
- Parabasalia - należą do wiciowców, brak mitochondrium, może występować błona falująca;
- Kinetoplastydy- należy do wiciowców, posiada kinetoplastyd u nasady wici. Są to organizmy wolno żyjące albo pasożyty np. świdrowiec;
- Choanofllegata- należą do wiciowców, posiadają cytoplazmatyczny kołnierzyk, który w połączeniu z wicią tworzy aparat filtrujący, żyją pojedynczo;
- Apikompleksy- są pasożytami wewnątrzkomórkowymi, na szczycie komórki posiadają zespól wierzchołkowy. Pomaga on dostać się do wnętrza komórek żywiciela. Cykl życiowy jest złożony związany ze zmianą żywiciela.
- Zarodziowce- w grupie tej, która prawdopodobnie została stworzona sztucznie, znajdują się pierwotniaki poruszające się za pomocą nibynóżek.
- Ameby- są jednymi z największych przedstawicieli Protista, żyją wolno lub są pasożytami. Błona komórkowa jest naga, mają nieregularny kształt, występują szerokie nibynóżki.
- Otwornice- żyją w wodach słodkich, posiadają wapienny pancerzyk. Mają długie, cienkie nibynóżki. Są składnikiem planktonu.
- Radiolarie - żyją również w wodach słodkich, są składnikiem planktonu, szkielet wysycony jest krzemionką, mają cienkie, długie nibynóżki.
- Orzęski- są organizmami żyjącymi wolno lub tworzą symbiozy. Na błonie komórkowej- pellikuli znajdują się rzędy rzęsek. W komórce znajdują się dwa rodzaje jąder. Zachodzi u nich koniugacja.
- Protisty roślinopodobne
- Eugleniny- są organizmami jednokomórkowymi zdolnymi do fotosyntezy jak również pobierania pokarmu z zewnątrz. Należą do wiciowców. W budowie posiadają barwnik asymilacyjny: chlorofil a i b.
