Protista- charakterystyka wybranych typów

• PROTISTY ZWIERZĘCE

Krótka charakterystyka:

• • są organizmami heterotroficznymi;
  • odżywiają się na zasadzie endocytozy i wchłaniania;
  • w komórce brak chloroplastów i ściany komórkowej
  • prowadzą drapieżny lub pasożytniczy tryb życia
  • są jednokomórkowcami.

Typ: PARABASALIA

• • są to jednokomórkowce;
  • większość z nich to organizmy symbiotyczne lub pasożytnicze;
  • poruszają się dzięki ruchom wici;
  • nie posiadają mitochondriów;
  • PRZEDSTAWICIELE:
    • Trichomonas gallinae- wywołuje zmiany chorobowe u gołębi.
    • Rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis)- jest pasożytem dróg rodnych kobiety. Przenoszony jest drogą płciową lub przy braku higieny.

Typ: KINETOPLASTYDY

• • są pasożytami lub organizmami wolno żyjącymi;
  • mitochondrium jest długie i rozgałęzione. Nazywane jest kinetoplastem;
  • są spokrewnione z klejnotkami czyli eugleninami;
  • PRZEDSTAWICIELE:
    • Świdrowce- niebezpieczne pasożyty człowieka oraz zwierząt.

• • • Świdrowiec gambijski (Trypanosoma gambiense)- przenoszony jest przez muchę tse- tse. Wywołuje śpiączkę afrykańską. Objawy tej choroby mogą wystąpić nawet po kilku latach od zakażenia. Są to zaburzenia równowagi, rozkojarzenie i śpiączka, która w mózgu wywołuje nieodwracalne zmiany. Występuje w Afryce na terenach leśnych.

• • • Świdrowiec rodezyjski (Trypanosoma rhodesiense)- to pasożyt, który również wywołuje śpiączkę. Występuje w Afryce, na terenie sawanny.

• • • Świdrowiec nagany (Trypanosoma brucei)- jest pasożytem koni, bydła i świni. Powoduje chorobę zwaną "nagana".

Typ: CHOANOFLAGELLATA

• • są to wiciowce kołnierzykowe
  • są organizmami heterotroficznymi;
  • prowadzą osiadły lub wolno żyjący tryb życia;
  • rzadko tworzą kolonie, zazwyczaj są samotnikami;
  • posiadają jedna wić, dookoła której znajduje się kołnierzyk. Jest to charakterystyczny dla nich aparat służący do zdobywania pokarmu;
  • budowa aparatu kołnierzykowego: kołnierzyk i wić;
  • posiadają dodatkowe ciałko podstawowe umiejscowione pod kontem prostym do ciałka podstawowego wici;
  • grzebienie mitochondrialne są płaskie, a nie rurkowate jak u pozostałych Protista;
  • rozmnażanie zachodzi przez podział podłużny.

Typ: APIKOMPLEKSY (Sporowce)

• • do tej grupy należą tylko pasożyty;
  • wiele organelli jest zredukowanych;
  • są organizmami haploidalnymi(1n)
  • wywołują choroby zagrażające życiu i zdrowiu człowieka oraz zwierząt;
  • posiadają aparat apikalny w przedniej części komórki, który umożliwia im wnikanie do organizmu żywiciela;
  • PRZEDSTAWICIELE:
    • Zarodziec malarii (Plasmodium)- wywołuje u człowieka chorobą zwaną malarią. Człowiek i inne kręgowce jest żywicielem pośrednim dla zarodźca, żywicielem ostatecznym jest jeden z kilku gatunków komarów. W Polsce jest to komar widliszek.

• • • Toxoplasma gondii- jest pasożytem kotów. Pasożytem pośrednim może stać się człowiek. W takim wypadku dorosła osoba nie jest zagrożona. Niestety dla rozwijającego się płodu stanowi ogromne zagrożenie. Może wywołać porażenie mózgowe lub nawet poronienia.

Typ: ZARODZIOWE

• • są to jedno lub wielojądrowe organizmy;
  • nie posiadają rzęsek;
  • poruszają się za pomocą nibynóżek, dzięki ruchom cytoplazmy;
  • wchłaniają pokarm na zasadzie endocytozy, czyli przez pinocytozę lub fagocytozę;
  • PRZEDSTAWICIELE:
    • Ameby( pełzaki)- ich ciało ma nieregularny kształt, są małe( do 1 mm średnicy), posiadają wodniczkę tętniącą, która jest odpowiedzialna za wydalanie i tętniczki pokarmowe, w których odbywa się trawienie. Nibynóżki są szerokie, ale nieliczne. Są to organizmy żyjące w wodzie lub glebie. Żywią się bakteriami. Nietrórzy przedstawiciele ameb są pasożytami wywołującymi choroby u człowieka. Takim przykładem jest Entamoeba histolytica- ameba czerwonki- która pasożytuje w jelicie grubym. Powoduje chorobę zwaną czerwonką pełzakowatą.

• • • Otwornice (Foraminifera)- są organizmami wodnymi. Zamieszkują zbiorniki słodkowodne. Są składnikiem planktonu. Organizm otoczony jest pęcherzykiem wapiennym zbudowanym z wielu komórek. Znajdują się w nim otworki, przez które wydostaję się długie nibynóżki. W nich znajdują się wodniczki pokarmowe, w których następuje strawienie zdobytego pokarmu. Żywią się bakteriami i drobnymi organizmami zwierzęcymi. Po śmierci otwornic ich pancerzyki opadają na dno i tworzą wapienny muł, który przekształca się w skały wapienne.

• • • Promienice (Radiolaria)- są organizmami wodnymi. Zamieszkują morza. Są również składnikiem planktonu. Żywią się niewielkimi zwierzętami i innymi protistami. Polują na swoje ofiary za pomocą długich nibynóżek. Posiadają krzemionkowy szkielet, który po opadnięciu na dno tworzy muł morski, z którego w przyszłości powstaną skały zwane radiolarytami.

Dziedzina, która zajmuje się badaniem skamieniałości o mikroskopowych rozmiarach nazywana jest mikropaleontologia.

Typ: ORZĘSKI

• • najwyżej uorganizowane spośród wszystkich protista;
  • ciało pokryte jest bardzo dużą ilością rzęsek;
  • pellikula posiada skomplikowaną budowę;
  • cytostom- specjalne miejsce, gdzie następuje wchłanianie pokarmu;
  • cytopyga- specjalne miejsce, gdzie następuje wydalanie niestrawionych resztek
  • wodnicki pokarmowe powstają wewnątrz komórki orzęska;
  • dzięki obecności rzęsek, organizmy te poruszają się i napędzają pokarm w okolice cytostomu. Tworzą w wodzie "mikrowiry";
  • posiadają dwa jądra: makronukleus i mikronukleus;
  • rozmnażają się przez podział podłużny lub przez koniugację. Koniugacja prowadzi do wymiany materiału genetycznego pomiędzy dwoma osobnikami, ale nie powstają w tym czasie nowe osobniki;
  • koniugacja jest procesem płciowym;
  • orzęski występują w wodach słodkich i w wodach słonych;
  • żywią się innymi pierwotniakami lub bakteriami;
  • PRZEDSTAWICIELE:
    • Pantofelek (Paramecium)
    • Wirczyk (Vorticella)
    • Trąbik (Stentor)
    • Małżynek(Stylonychia)
    • Entodinium- żyje w symbiozie z przeżuwaczami, znaleźć go można w pierwszej z komór żołądka, żwaczu.

• PROTISTY ROŚLINOPODOBNE
  • są to zarówno organizmy jednokomórkowe jak i wielojądrowe komórczaki
  • niektóre należą do wiciowców inne są nieruchome lub poruszają się za pomocą nibynóżek;

Typ: EUGLENINY

• • nazywane są również klejnotkami;
  • jednokomórkowce, słodkowodne;
  • organizmy uwicione;
  • brak ściany komórkowej;
  • rozmnażanie tylko bezpłciowe;
  • posiadają chloroplasty;
  • są miksotrofami: odżywiają się zarówno samożywnie jak i heterożywnie;
  • PRZYKŁADY
    • Euglena

Typ: TOBOŁKI

• • nazywane są diniofitami;
  • myksotrofy;
  • jednokomórkowe wiciowce;
  • PRZYKŁADY:
    • Bruzdnice- żyją w wodzie słodkiej i morskiej. Posiadują na ciele dwie bruzdy, w których położone są dwie wici. Bruzdy przecinają się pod kątem prostym. Zazwyczaj komórka pokryta jest pęcherzykiem z celulozy. Tworzą podobnie jak sinice "zakwity". Jest to tzw. "czerwony przypływ". Zakwity wody to masowe pojawienie się organizmów, np. bruzdnic. Są niebezpieczne dla kąpiących się ludzi, ponieważ wytwarzają trucizny.
    • Nocoświetlik- wytwarza światło dzięki ruchom wody.

Typ: CHRYZOFITY

• • są to glony złociste;
  • jednokomórkowce lub wielokomórkowce;
  • są autotrofami;
  • złocistą barwę warunkuje barwnik fukoksantyna;
  • dwie wici: krótka i długa;
  • PRZEDSTAWICELE
    • Złotowiciowce
  • jednokomórkowce
  • wiciowce lub pełzaki
  • zamieszkują wody słodkie
    • Okrzemki
  • jednokomórkowce
  • zamieszkują wody słodkie i słone
  • ściana komórkowa wysycona krzemionką
  • zbudowane z dwóch części: denka i wieczka
  • rozmnażanie polega na tym, ze osobnik dzieli się na dwie części i dobudowuje, zawsze, denko
  • ze skorupek okrzemek powstaje ziemia okrzemkowa wykorzystywana w produkcji dynamitu.

• PROTISTY GRZYBOPODOBNE

Krótka charakterystyka

• • organizm zbudowany ze strzępek;
  • wytwarzają owocniki;

Typ: LĘGNIOWCE

• • żywią się szczątkami(martwymi) lub pasożytują
  • rozmnażanie bezpłciowe

PRZYKŁADY

Roztoczkowe

• • • Fitofora

Typ: ŚLUZOWCE

• • wielojądrowe pełzaki
  • spotkać je można na pniach drzew albo w ściółce
  • PRZEDSTAWICIELE
    • Plazmodium