organellum występujące w cytoplazmie komórek eukariotycznych oddychających tlenowo. Mitochondrium charakteryzuje się: posiadaniem własnej, niezależnej od jądra komórkowego informacji genetycznej, w postaci DNA mitochondrialnego, ulegającej replikacji i ekspresji (stąd nazwane jest organellum półautonomicznym); obecnością aparatu syntetyzującego część białek mitochondrialnych (rybosomy 7OS); obecnością systemu enzymów uczestniczących w procesie oddychania komórkowego. W mitochondriach przy udziale enzymów zostaje wyprodukowana energia, która jest magazynowana w wysokoenergetycznych wiązaniach ATP (adenozynotrójfosforan). Mitochondrium otoczone jest podwójną błoną biologiczną, przy czym błona wewnętrzna tworzy wpuklenia zwane grzebieniami mitochondrialnymi. Wnętrze wypełnia koloidalna matriks. W matriks zachodzi cykl Krebsa, natomiast na błonach grzebieni umieszczone są białka uczestniczące w łańcuchach oddechowych oraz białka odpowiedzialne za syntezę ATP. Duże ilości m. (do kilkuset tysięcy) występują w oocytach płazów, stosunkowo niewielka ich ilość występuje w komórkach roślin, komórkach naskórka i limfocytach.
W skrajnych przypadkach komórki pozbawione są m., np. niektóre wiciowce zwierzęce, niektóre pierwotniaki, ameba, erytrocyty ssaków.
Schemat budowy mitochondrium