Oto charakterystyka wybranych przedstawicieli pasożytów zwierzęcych (w tym ludzkich):

GLISTA LUDZKA (Ascaris lumbricoides)

Jest pasożytem, który często występuje na terenach o klimacie tropikalnym. Powoduje on chorobę - glistnicę (inaczej askarydozę). Dla glist żywicielami ostatecznymi są ludzie. Z jaj, które wydostały się z ciała żywiciela na zewnątrz, tworzą się larwy. Do ich rozwoju dochodzi w środowisku poza ciałem żywiciela. Gdy jaja zostaną zjedzone i znajdą się w przewodzie pokarmowym - wydostają się z nich larwy, które przemieszczają się przez cały organizm - wątrobę, serce i płuca. Następnie przez drogi oddechowe wraca do gardła i dalej do jelit. Tam wreszcie osiąga dojrzałość płciową i jest zdolna do złożenia jaj. Podczas przemieszczania się larw może dochodzić do niszczenia ścianek jelit oraz wątroby, a także szkód w płucach. Ponadto we krwi wzrasta liczba eozynofili - jest to związane z uwalnianiem histaminy podczas reakcji alergicznych, bo eozynofile niszczą histaminę i łagodzą te reakcje. Gdy glisty znajdują się już w jelitach, powodują dolegliwości związane z układem pokarmowym. Takimi dolegliwościami są m. in.: brak apetytu, nudności, wymioty, czy bóle brzucha. W ciężkich przypadkach dochodzi do zatkania kanałów żółciowych lub jelita. Niekiedy też mogą wystąpić takie objawy, jak: stany zapalne skóry, obrzęki, czy zapalenie spojówek i łzawienie. Podczas pokonywania drogi larw do płuc typowa jest też gorączka. Dzieci reagują na pasożyty ponadto nerwowością i problemami ze snem. Nie potrafią się także skoncentrować (co widać po wynikach w szkole). W rzadkich sytuacjach może dojść do wyjścia glist przez przełyk aż do jamy ustnej, a nawet do uduszenia z powodu zatkania tchawicy.

Do zarażenia się ludzi dochodzi poprzez zjedzenie surowych jarzyn z jajami. Jaja dostają się na takie rośliny, gdy do ich nawozów używano fekaliów pochodzenia ludzkiego. Czasami jaja przenoszą także owady.

NITKOWIEC PODSKÓRNY (Dracunculus medinensis)

Jak sama nazwa wskazuje, pasożyt ten bytuje pod skórą ludzi. Podobnie jak glistę, spotyka się go najczęściej na terenie tropików w Afryce i Ameryce. Do oddychania potrzebuje tlenu, dlatego zostawia w skórze specjalne otworki. Pasożyt ten zagnieżdża się w tkankach pod skórą, szczególnie nóg. Powoduje on chorobę zwaną drakunkulozą. Do ujawnienia obecności tego pasożyta w organizmie ludzkim dochodzi najczęściej po pewnym czasie. Samica wytwarza pod skórą specjalną otoczkę, a człowiek zauważa to jako pęcherz. Następuje to w wyniku reakcji alergicznej, a chory odczuwa swędzenie oraz ból w miejscu powstania pęcherza. Często dochodzi do ropienia, co może powodować liczne zakażenia bakteryjne. Jak się okazuje samice nitkowca mogą dochodzić do 100 cm długości. Ponadto są one jajożyworodne.

Do zarażania się tym pasożytem dochodzi w wyniku przypadkowego połknięcia oczlika wraz z wodą. Oczliki są bowiem żywicielami pośrednimi tych pasożytów.

OWSIK (Enterobius vermicularis)

Należy on do pasożytów, które mają jednego gospodarza (czyli są monokseniczne). Bytuje on na ogół w jelicie grubym u ludzi, szczególnie małych dzieci. Jest on jednym z najczęściej występujących pasożytów ludzkich. Powoduje chorobę zwaną owsicą (inaczej enterobiozą). Do zarażenia dochodzi z powodu zjedzenia jaj wraz z pożywieniem (np. niemytymi jarzynami) lub poprzez branie palców do ust (co się zdarza bardzo często wśród małych dzieci) - wtedy jest to samozarażenie. Natomiast osoby dorosłe zazwyczaj zakażają się podczas pływania w publicznych basenach. Gdy pasożytów jest niewiele w organizmie, wtedy mogą nie występować żadne dolegliwości. Natomiast gdy osobników jest więcej, chory odczuwa nieprzyjemne swędzenie w okolicy otworu odbytowego. Przyczynia się to do nieustannego drapania, co staje się przyczyną zakażeń bakteriami, czy zapaleń skóry. Kobiety są szczególnie narażone na dodatkowe powikłania w postaci zapalenia pochwy oraz sromu. Dzieci natomiast stają się bardziej nerwowe oraz mogą tracić apetyt - co pociąga za sobą utratę wagi oraz anemię.

ROBAKI Anisakis marina

Zostały zauważone dopiero w połowie zeszłego stulecia. Należą do nicieni, które powodują chorobę zwaną anizakidozą. Atakują głównie ryby słonowodne, takie jak: śledzie, dorsze, czy łososie. Natomiast żywicielami pośrednimi są tu skorupiaki żywiące się planktonem. Do zarażenia się ludzi dochodzi na skutek zjedzenia surowych ryb słonowodnych z larwami tego pasożyta.

U ludzi zarażenie objawia się dolegliwościami przypominającymi typowe zatrucie lub niestrawność. W ciężkich przypadkach może dojść do zapalenia wyrostka robaczkowego. Pasożyty atakują najczęściej żołądek i jelita, przyczyniając się do wystąpienia licznych obrzęków ich błon śluzowych oraz powstawania nadżerek. Do częstych dolegliwości należą: gorączka, bóle brzucha, nudności i wymioty. W badaniu kału wykrywa się ponadto krew. Powyższe objawy zauważa się zazwyczaj po tygodniu od wniknięcia pasożyta do organizmu. Anizakidozę dzieli się na obrzękową, wrzodziejącą i krwotoczną. Najczęściej atakuje ona mieszkańców krajów, w których spożycie ryb jest wysokie - są to USA, Japonia, Chile, Norwegia czy Anglia.

TĘGORYJEC DWUNASTNICY (Ancylostoma duodenale)

Jest bardzo groźnym pasożytem dla ludzi. Jest on niewielki, o zabarwieniu czerwonym. Wg statystyk zarażonych nim jest prawie 20% ludzi na Ziemi, głównie tych, żyjących w klimacie międzyzwrotnikowym. Jak sama nazwa wskazuje, pasożyt ten posiada dużą gardziel oraz otwór gębowy. Służą one do przymocowywania się do śluzówki jelit, zwłaszcza dwunastnicy. Jego pokarm stanowią krew oraz tkanka nabłonkowa. Pasożyt ten ponadto produkuje toksyny, które działają na krew - zmniejszając jej zdolność do krzepnięcia. Przyczynia się to do krwawień do wnętrza układu pokarmowego, co może doprowadzić do anemii. Ponadto każdorazowe niszczenie ścian jelit staje się pożywką dla bakterii - stąd występowanie częstych zakażeń.

Pasożyt ten składa jaja, które wydostają się na zewnątrz ciała żywiciela poprzez otwór odbytowy. W wilgotnej glebie wykluwają się larwy - następnie dwukrotnie linieją. Dopiero wtedy przybierają formę inwazyjną. Gdy środowisko jest mokre, mogą przedostać się na jakieś rośliny, głazy, czy inne tereny, gdzie tworzą skupiska. Mają ponadto zdolność do wyczuwania ciepła u ludzi, stąd świetnie radzą sobie z wnikaniem do ich skóry i znajdywaniem naczyń krwionośnych. Objawia się to swędzeniem i licznymi stanami zapalnymi skóry (ich liczba jest zależna od ilości larw oraz konkretnego człowieka). Do zarażenia dochodzi na skutek wypicia wody z larwami. Gdy dotrą do krwi, płyną wraz z nią przez serce do płuc, a następnie drogami oddechowymi do gardła. Jeśli człowiek połknie larwy - one w jego jelitach zagnieżdżają się i tam osiągają dojrzałość płciową.

Pasożyt ten może przebywać w ciele człowieka nawet 8 lat. Jednak jaja do właściwego wzrostu potrzebują bardzo wysokich temperatur wód - stąd w naszym kraju rzadko dochodzi do zachorowań. Natomiast najczęściej pasożyt ten atakuje ludzi mieszkających w rejonach gorących, którzy dużo czasu spędzają w wodzie (np. podczas pracy). Dlatego chorobę powodowaną tymi pasożytami określa się także: biednicą egipską, chorobą tunelową oraz anemią górników. Rzadko, ale jednak, od wielu lat choroba ta pojawia się wśród górników pracujących w górnośląskich kopalniach. Chorzy odczuwają najczęściej problemy związane z przewodem pokarmowym lub układem nerwowym. Choroba ta jest bardzo niebezpieczna dla dzieci, gdyż powoduje liczne niedorozwoje fizyczne.

WĘGOREK JELITOWY (Strongyloides stercoralis)

Jest to pasożyt, którego praktycznie nie spotyka się w naszym kraju. Pochodzi on z rejonów o klimacie tropikalnym. Rozmiary jego ciała są niewielkie. Tylko samice prowadzą pasożytniczy tryb życia - atakują najczęściej jelito cienkie. Powodują one chorobę zwaną węgorczycą. Do zarażenia się ludzi dochodzi w wyniku kontaktu larwy pasożyta ze skórą. Larwy takie mają bowiem zdolność do wnikania do organizmu poprzez skórę (tak samo jak tęgoryjec dwunastnicy). Jak w wypadku zarażeń innymi pasożytami jelitowymi, również tu chorzy mają problemy z układem pokarmowym.

WŁOSOGŁÓWKA LUDZKA (Trichocephalus trichiurus)

Jest to pasożyt atakujący głównie jelito ślepe, niekiedy też grube. Może osiągać do 5 cm długości, a jego ciało ma nitkowaty kształt. Pozwala mu to wbijać się głęboko w śluzówkę jelit, co powoduje, że praktycznie nie jest możliwe usunięcie go stamtąd. Pasożyt ten powoduje chorobę - włosogłówczycę. Atakuje dość często ludzi mieszkających w południowej Europie (gdyż tam jest ciepło). Jednak można go spotkać praktycznie na każdym kontynencie (choć częściej tam, gdzie jest gorąco).

Gdy niewiele osobników żyje w jednym gospodarzu, rzadko pojawiają się jakiekolwiek dolegliwości z tym związane. Natomiast przy ataku większej liczby osobników, powodują takie dolegliwości jak: długie biegunki ze śladami krwi, bóle brzucha, anemię, spadek wagi ciała i ogólne osłabienie organizmu (zwłaszcza u dzieci). Do zarażania się dochodzi na skutek zjedzenia jaj wraz z niemytymi jarzynami lub wypicia wody z jajami. Niestety jaja są zdolne przetrwać niedobre dla nich warunki zewnętrzne i zarażać nawet po 5 latach czasu spędzonego w takich warunkach. Gdy jaja znajdą się do przewodu pokarmowego, wylęgają się z nich larwy, które rozwijają się następnie w dojrzałe osobniki. Ich pokarm stanowi głównie krew. Niekiedy atak tego pasożyta może być przyczyną zapalenia wyrostka robaczkowego, wrzodów układu pokarmowego, czy anemii.

WŁOSIEŃ KRĘTY (Trichinella spiralis)

W przeciwieństwie do wielu wspomnianych wyżej pasożytów włosień prowadzi pasożytniczy tryb życia podczas każdego swego stadium rozwojowego. Jednak bez względu na żywicieli pasożyt ten atakuje dwa narządy - przewód pokarmowy oraz tkankę mięśniową. Do zarażania dochodzi na skutek zjedzenia larw wraz z wieprzowiną (świnie są żywicielami pośrednimi). Po połknięciu larwy uwalniają się z otoczek i przemieszczają się do kosmków jelitowych. Następnie zagnieżdżają się i rozwijają aż do osiągnięcia dojrzałości płciowej. Następnie zachodzi kopulacja, po której samce umierają a samice po ok. miesiącu rodzą ok. 2 tysięcy larw. Larwy takie z krwią płyną do naczyń tkanki mięśniowej. Tam żywiąc się włóknami mięśniowymi rosną aż w końcu zawijają się w kulkę i otorbiają się (jest to wynik reakcji immunologicznej żywiciela) - powstaje cysta.

Pasożyt ten jest przyczyną choroby - włośnicy. Przez pierwszy miesiąc (gdy larwy przemieszczają się) zarażony nie zauważa żadnych objawów. Dopiero potem odczuwa takie dolegliwości jak: ból głowy, gorączka i obrzęki na powiekach oraz zapalenie spojówek. Pojawiają się także bóle w stawach i mięśniach. Takie objawy łatwo pomylić z grypą i dlatego trudno jest postawić właściwą diagnozę. Pasożyty te można spotkać wszędzie na świecie. do zarażania dochodzi z powodu zjedzenia mięsa - zwłaszcza świń, niedźwiedzi, czy dzików, które są żywicielami pośrednimi. Innymi zwierzętami roznoszącymi chorobę mogą być: koty, psy i szczury oraz tacy wszystkożercy jak - lisy i wilki. Należy zatem unikać jedzenia surowego i półsurowego mięsa niewiadomego pochodzenia. Ponadto zaleca się deratyzację oraz staranne dosmażanie i dogotowywanie mięsa.

FILARIE:

  1. LOA (Filaria loa):

Spotyka się ją w rejonach o gorącym klimacie, głównie w Afryce. Ludzie są jej żywicielami ostatecznymi, pośrednimi z kolei są muchówki z rodzaju Chrysops - ślepaki. Larwy znajdują się we krwi obwodowej podczas dnia. Formy inwazyjne po okresie rozwoju w muchówkach zostają dostarczone na człowieka podczas wysysania krwi przez owady. Następnie przenikają skórę i poszukują naczyń krwionośnych (powoduje to występowanie obrzęków). Gdy pasożyt przez przypadek zawędruje do spojówek, może powodować swędzenie oraz łzawienie oka. W ciężkich przypadkach może to doprowadzić do ślepoty.

Postawienie właściwej diagnozy może dopiero nastąpić po upływie około 2 lat od wniknięcia larw (robi się badania krwi). Natomiast aby nie doszło do zarażania, należy po prosty tępić ślepaki, które przenoszą larwy. W razie pojawienia się tego pasożyta konieczna jest operacja chirurgiczna mająca na celu usunięcie go.

  1. WUCHERERIA BANCROFTI (Filaria bancrofti)

Należy do pasożytów, które mieszkają w dwóch gospodarzach. Pośrednimi żywicielami są komary takie, jak: widliczek (Anophels), Culex, czy Mansonia. Larwy przedostają się do komarów z organizmów ludzkich poprzez ssanie krwi. Po okresie rozwoju niektóre przechodzą do ślinianek komara, aby podczas wkłucia się owada w skórę człowieka móc dostać się do krwi ludzi (jako ostatecznych żywicieli). Z naczyń krwionośnych przedostają się one do limfatycznych i dzielą się dając identyczne larwy. W naczyniach limfatycznych bytują także osobniki dorosłe, których długość może dochodzić nawet do 4 m (u samców) lub 9 cm (u samic). Tak duże pasożyty przyczyniają się do zatykania naczyń limfatycznych oraz powstawania olbrzymich obrzęków. Pasożyt ten powoduje występowanie chorób takich jak: filarioza Bancrofta oraz filarioza malajska.

Pierwsza z nich może nie dawać nawet żadnych sygnałów o swoim istnieniu. Niekiedy pojawiają się dolegliwości w postaci stanów zapalnych w naczyniach limfatycznych, układzie rozrodczym męskim. Ponadto występują też olbrzymie obrzęki spowodowane zatykaniem naczyń limfatycznych - w konsekwencji powodujących tak zwaną słoniowaciznę. Występuje ona najczęściej na terenach tropików, zazwyczaj u dorosłych. W miejscach obrzęków skóra jest gruba, spuchnięta i bardzo wysuszona, szorstka.

PASOŻYTY ROŚLINNE

Do pasożytów roślinnych możemy zaliczyć m.in. poniższe organizmy:

GUZAK PÓŁNOCNY

Należy do nicienie pasożytujących głównie na polach uprawnych. Samice kształtem przypominają cytrynę; nie wytwarzają cyst. Pasożyty te są zdolne do wytworzenia nawet dwa pokolenia podczas jednego sezonu wegetacyjnego. Larwy zagnieżdżają się na korzeniach roślin żywicielskich, a po pewnym czasie powstają z nich samice. Mają one zdolność do produkowania specyficznych enzymów, które działając na tkankę przyczyniają się do jej podnaturalnego rozrostu - wyrastają guzy. Bytowanie na korzeniu powoduje upośledzenie w transporcie wody, co staje się przyczyną wysychania rośliny oraz uszkodzenia korzeni. Złożone przez samicę jaja, pod jej ciałem są zdolne przeczekać okres zimowy.

GUZAK POŁUDNIOWY

Ten pasożyt bardzo lubi ciepło, dlatego można go spotkać w rejonach ciepłych lub szklarniach. Poza terem występowania nie różni się zbytnio od guzaka północnego.

MĄTWIK ZIEMNIACZANY

Ten pasożyt wytwarza tylko jedno pokolenie podczas każdego sezonu wegetacyjnego. Atakują głównie korzenie roślin psiankowatych. Samce odróżniają się od nitkowatych samic - ich kształt przypomina cytrynę. Okres zimowy przeczekują w postaci larw (cyst). Na początku sezonu wegetacyjnego pod wpływem substancji produkowanych przez roślinę, larwy wydostają się na zewnątrz i przymocowują się do korzeni. Następnie kilka razy linieją i zamieniają się w dojrzałe samce (które opuszczają korzeń) oraz samice (które zostają na korzeniu). Po kopulacji samica składa jaja i trzyma je w swoim ciele. Jej ciało staje się bowiem bezpiecznym lokum potrzebnym do przeczekania zimy. Po zimie oczywiście larwy wychodzą i znowu przymocowują się do korzenia.

Pasożyt powoduje znaczne straty (nawet do 80 %). Roślin zarażonych mątwikiem nie można sprzedawać, bo może powodować to jego rozprzestrzenianie się - konieczna jest więc kwarantanna. Gdy jest ponad 1 tysiąc larw na 100 g ziemi - to jest już konieczna kwarantanna. Do rozwoju tego pasożyta dochodzi przy temperaturze ziemi ponad 10 stopni Celsjusza. Jako cysta mątwik jest w stanie przeczekać w glebie długi okres czasu. Gdy temperatura wzrasta powyżej 10 stopni, z cyst wydostają się larwy. Aby do tego doszło ważna jest nie tylko temperatura, ale także wilgotność. Korzenie żywicieli przyczyniają się do wydostawania się larw. Należy pamiętać, że tylko część larw opuszcza cysty - reszta czeka do kolejnego lub jeszcze późniejszego sezonu wegetacyjnego. W czasie zmiany koloru ciała samicy z brązowego na brunatny, można łatwo zaobserwować ją na korzeniu (gdyż wtedy jest złota). Zależnie od warunków zewnętrznych samica może osiągnąć pełną dojrzałość po 53 do 75 dniach. Samiec natomiast dojrzewa już po miesiącu.

Czasami pasożyty te wytwarzają drugie pokolenie w tym samym sezonie, jednak nie wpływa to znacząco na straty ziemniaków. W ciepłych warunkach szklarniowych może jednak powstać nawet kilka pokoleń podczas jednego sezonu - sprzyja temu oczywiście temperatura i wilgotność. Larwy do wzrostu i życia potrzebują żywicieli - gdy takich nie znajdą, to po okresie około roku, giną (przez ten okres żyją z materiałów zgromadzonych w czasie zimowania).

MĄTWIK BURAKOWY

Podobnie jak guzak jest zdolny do wytworzenia nawet 2 pokoleń podczas jednego sezonu wegetacyjnego. Zimę spędza w środku martwej samicy. Cykl rozwojowy wygląda tak jak u mątwika ziemniaczanego, poza jednym: gdy warunki temu sprzyjają, powstaje następne pokolenie - w woreczku z jajami złożonymi przez samicę.

Pasożyt ten niszczy korzenie i powoduje wyrastanie tzw. brody, złożonej z małego korzonka spichrzowego i dużej liczby korzeni przybyszowych. Mątwik buraczany może także pasożytować na kapuście. Larwy tego pasożyta najwięcej ruszają się, gdy temperatura ziemi wynosi ponad 20 stopni Celsjusza. Im więcej korzeni żywiciela w glebie, tym szybciej też larwy wydostają się z cyst podczas sezonu wegetacyjnego. Natomiast pozostałe cysty mogą przetrwać w glebie nawet 10 lat. Jednak nawet przy niekorzystnych warunkach zewnętrznych, zawsze jakaś liczba larw wydostaje się z cyst.

W przeciwieństwie do samic mątwika ziemniaczanego, samice mątwika buraczanego nie stają się złote w żadnym ze stadiów. Czasami dzieje się tak, że samice noszą ze sobą worek z larwami, aby w korzystnych warunkach mogły wyjść z nich nowe larwy (drugiego pokolenia). Samica rozwija się od 1 - 2 miesięcy zależnie od warunków panujących w otoczeniu. Zazwyczaj powstaje kilka pokoleń mątwika buraczanego, ale ilość zależna jest od warunków i długości okresu wegetacyjnego. W naszym klimacie powstają zazwyczaj 2.

NISZCZYK ZJADLIWY

Jest to pasożyt zwany również węgorkiem niszczykiem. Nie niszczy korzeni, aczkolwiek właśnie tą drogą się dostaje do środka rośliny. Wędruje przez filtr wodny (to jeden z warunków niezbędnych mu do życia - wilgotność). Samice składają jaja bezpośrednio do ziemi. Z nich wykluwają się larwy będące formami inwazyjnymi. Formy te wchodzą do roślin i po kilku linieniach zamieniają się w samce lub samice. Wtedy to zaczyna się okres niszczenia rośliny. Zimę przeczekuje on jako larwa, która posiada odporność na zmiany temperatur (niekiedy samice mogą zimować przechodząc w anabiozę). Pasożyt ten należy do tzw. polifagów, czyli organizmów, które mają zdolność bytowania na różnych organizmach żywych, niekoniecznie należących do tych samych rodzin. Węgorek przyczynia się do powstawania licznych przekształceń pędów, jak i skracania międzywęźli na trawach, czy tzw. choroby pierścieniowej na cebulach. Pasożyt posiada także zdolność do wytwarzania specyficznych odmian pokarmowych, które przystosowują się do bytowania na jednym gatunku żywiciela. W takich przypadkach węgorki są w stanie wyprodukować aż sześć pokoleń rocznie i przyczynić się do strat w plonach sięgających od 20 do 50%.

Do ataku na rośliny może dochodzić dwoma metodami:

  1. poprzez dorosłe postacie nicieni żyjących w ziemi w stanie anabiozy - one na wiosnę, gdy rośliny zaczynają pobierać wodę, wraz z nią dostają się do roślin
  2. poprzez stadia larwalne - okresie wegetacyjnym, będąc w ziemi, mogą wnikać od razu do roślin żywicielskich

Stadia larwalne pasożytów są w stanie dostać się do organów podziemnych wprost z gleby, m.in.: do cebulek, bulw czy też łodyg). Natomiast, co ważne, nie wnikają do korzeni. Takie przedostawanie się do tkanek jest możliwe dzięki licznym dziurkom lub rankom w roślinie, choć możliwe, że do wnikania dochodzi też w rejonie stożka wzrostowego. Stolon czy kłębek ziemniaczany może zostać zdobyty przez te pasożyty poprzez przetchlinki - bardzo łatwo dochodzi do tego w wilgotnej glebie, gdyż przetchlinki się wtedy rozszerzają. Po zdobyciu rośliny, larwy przemieszczają się poprzez wiązki przewodzące lub są niesione do góry podczas wzrostu. Z kolei dorosłe nicienie nie uszkadzają wiązek, ale zagnieżdżają się w miękiszu, gdzie ich pokarm stanowi sok komórkowy. Podczas wytwarzania enzymów przez osobniki dorosłe, zachodzą liczne zmiany w tkankach rośliny żywicielskiej.

Larwy dojrzewają. Następnie dojrzałe już osobniki kopulują, a potem samica składa wiele jaj. Z jaj tych po upływie około tygodnia wylęgają osobniki larwalne. Osobniki takie przechodzą kilka linień i w końcu osiągają postać dorosłą. Czas trwania cyklu życiowego jest zmienny i zależy od temperatury otoczenia oraz gatunku żywiciela - może trwać od dwóch tygodni do miesiąca. Kolejne pokolenia także bytują w tej i innych roślinach. Jeśli postacie inwazyjne nie są w stanie znaleźć żywiciela, a warunki panujące na zewnątrz są znośne, czyli jest wystarczająco sucho, to przechodzą w stan anabiozy. Natomiast gdy na zewnątrz jest wilgotno oraz wyczerpią wszystkie magazynowane pokarmy - to umierają. Sam stan anabiozy może trwać nawet 30 lat.

WĘGOREK CHRYZANTEMOWIEC

Jest to bardzo płodny pasożyt - w ciągu jednego roku może wyprodukować nawet dziesięć pokoleń. Węgorek chryzantemowiec, jak sugeruje nazwa, pasożytuje na chryzantemach, dlatego można go łatwo znaleźć jesienią, kiedy to chryzantemy kwitną. Roślina porażona węgorkiem posiada brązowe przebarwienia. Niekiedy ten gatunek atakuje też truskawki. Rozprzestrzenianie się tego pasożyta następuje poprzez używanie sadzonek, które już zostały zaatakowane przez węgorka. W przypadku tego węgorka, rzadko dochodzi do ataku pasożyta na dużą roślinę wprost z gleby. Nicienie zazwyczaj przemieszczają się do góry pod przykryciem wody na łodygach aż do liści. Jeśli znajdą się we wnętrzu rośliny, to ich pokarm stanowią komórki rośliny. Natomiast możliwe jest bytowanie węgorka także na powierzchni roślin.

Samice składają jaj (dużo). Z jaj już po dwóch tygodniach, w korzystnych warunkach zewnętrznych, mogą wylęgać się nowe osobniki. Samica może wydać na świat aż dziesięć pokoleń podczas jednego okresu wegetacyjnego. Dłuższe przetrwanie dorosłych osobników możliwe jest, gdy zwiną się one w suchych, martwych liściach - tak mogą przeżyć nawet 2 lata. Jeśli takie szczątki dostaną się na mokrą ziemię, to pasożyty wydostają się do gleby. Zimę nicienie zazwyczaj przeczekują w roślinie, a tylko niekiedy w ziemi.

WĘGOREK TRUSKAWKOWIEC

Pasożyt ten jest przyczyną powstawania wszelkich zniekształceń roślin, zanikania włosów czy zębów. Atakuje głównie truskawki - gdzie może produkować nawet dziesięć pokoleń rocznie. Podobnie jak chryzantemowiec - przemieszczają się pod przykryciem wody. Z początku pasożyty te bytują na zewnątrz rośliny - na rozłogach truskawek, na liściach - wtedy ich pokarm stanowią soki z tkanek. Dopiero później pasożyty przedostają się do wewnętrznych części roślin i atakują ich tkanki wewnętrzne. Czasami też pasożyty od razu dostają się do środka, bez etapu bytowania na powierzchni rośliny.

Pasożyty te dostają się do środka poprzez szparki na liściach, bądź poprzez drobne ranki czy uszkodzenia. Do rozmnażania się dochodzi także we wnętrzu rośliny. Cykl jest krótki - bo trwa tylko dwa tygodnie. Dlatego też węgorek ten może produkować więcej niż jedno pokolenie rocznie.

PASOŻYTY ZEWNĘTRZNE

Do pasożytów zewnętrznych zaliczamy m.in.: pchły, roztocza czy kleszcze. Bytują one głównie na skórze zwierząt. Ich pokarmem jest krew. Ich bytowanie może powodować liczne podrażnienia, a niekiedy nawet stany zapalne czy infekcje. Aby temu zapobiegać, konieczne jest sprawdzanie skóry zwierząt i ewentualne zastosowanie odpowiednich środków zaleconych przez lekarza (takich jak np. szampon). Poza tym należy także zadbać o właściwą higienę.

PCHŁY

To najpopularniejsze pasożyty zewnętrzne zwierząt, szczególnie u psów. Dlatego raczej niemożliwym jest ich uniknięcie. Jest to często problem powtarzający się - gdyż po ewentualnym wytępieniu, często następuje powrót, zwłaszcza jeśli pies ma kontakt z innymi zwierzętami. Pchły powodują nie tylko dolegliwości skórne, ale też mogą przenosić tasiemca (jeśli pies zje pchłę). Przy gryzieniu pchła wpuszcza pod skórę psa także pewne ilości śliny. Ślina ta może powodować różnego typu alergie, a czasami nawet stany zapalne skóry. Aby zapobiegać pojawianiu się pcheł jest zakładanie psom specjalnych obroży przeciwpchelnych.

WSZY

Wszy pojawiające się u zwierząt możemy podzielić na: ssące (żywią się płynami ustrojowymi) a także gryzące (zjadają wycinki skóry). Do leczenia tego typu pasożytów stosuje się głównie specjalne płyny likwidujące postacie larwalne oraz dorosłe.

KLESZCZE

Kleszcze są bardzo niebezpiecznymi pasożytami, gdyż przenoszą chorobę zwaną boreliozą (na którą nie ma lekarstwa). U zwierząt kleszcz może także być przyczyną niedokrwistości oraz paraliżu. Psy najczęściej są atakowane przez kleszcze owcze. Przyczepiają się one najpierw do sierści, a potem wkłuwają się pod skórę i piją krew. Często bytują one na głowie oraz przednich łapach psa. Aby pozbyć się tego pasożyta ze skóry, można go smarować benzyną - wtedy pasożyt łatwo odpada. Natomiast nie wolno kleszcza wyrywać, bo może to spowodować, że główka zostanie i skóra zacznie ropieć.

PASOŻYTY WEWNĘTRZNE

GLISTY

Zazwyczaj bytują w młodych organizmach zwierzęcych. Mogą być przyczyną zapalenia płuc czy wątroby. Znane są gatunki bytujące jelicie cienkim, grubym czy też w naczyniach krwionośnych i płucach. Zdarza się, że wędrują po całym organizmie, przez jelita, wątrobę i układ oddechowy, a potem wracają do układu pokarmowego.

TASIEMCE

Zazwyczaj tasiemce u zwierząt przenoszone są przez pchły. Dlatego ważne jest eliminowanie tych pasożytów zewnętrznych, aby uniknąć rozprzestrzeniania się tasiemca. Dorosła postać pasożyta powoduje osłabienie całego organizmu zwierzęcia. Dzieje się tak dlatego, że pokarm dla pasożyta stanowią te same składniki pokarmowe, które są potrzebne również zwierzęciu. Pasożyt zjadając je, pozbawia zwierzę źródła pokarmu. Jedynym skutecznym lekarstwem na tasiemca, są środki farmakologiczne.

ROBAKI

Robaki bytujące w układzie pokarmowym u zwierząt są przenoszone z matki na młode jeszcze w jej macicy, a także poprzez jej mleko. Dlatego też rutynowo każde zwierzę powinno być odrobaczane. Dzieje się to przy pomocy leków, które uśmiercają robaki. Następnie zwierzę wydala je. Dla pewności leczenie należy powtórzyć kilkakrotnie po odpowiednich przerwach.

TĘGORYJEC WŁOSOGŁÓWKI

Pasożyt ten żywi się krwią, która wysysa. Są na tyle duże, że można je zauważyć. Tęgoryjce powodują objawy związane ogólnie z osłabieniem organizmu, niedokrwistością oraz kłopotami z układem pokarmowym.