Ekosystem jest to układ jaki tworzą organizmy występujące na danym terenie wraz z ich światem nieożywionym, czyli abiotycznym. Polsce występuje około 30% lasów. Zajmują one powierzchnie, około 8802 tys. Ha. Najwięcej powierzchni leśnych można zaobserwować w okolicy gór, pogórza oraz jezior. Bory stanowią ponad połowę wszystkich lasów. Niewielka ilość stanowią lasy liściaste. W ostatnich lasach nastąpił znaczny spadek obszarów leśnych. Rolę lasów jaka pełnią można podzielić na gospodarcza i pozagospodarczą.
Ekosystemy leśne możemy podzielić na następujące formacje leśne:
- równikowe lasy deszczowe, główną cecha tych lasów jest to, iż tętnią życiem i stanowią biologiczny skarbiec. Pod względem bogactwa mierzonego liczba form życia, stanowią centrum życia na naszej planecie. Liczba gatunków zwierząt występujących w lasach równikowych to około 30 mln. Ponieważ lasy równikowe zasiedla ogromna grupa roślin i zwierząt, a warunki środowiskowe jak nigdzie indziej na świecie sprzyjają przetrwaniu, ewolucja ma tu sposobność zademonstrowania wachlarza swoich możliwości. To właśnie tu na obszarze obfitującym w światło, cień i wilgoć, ciepło i chłód, bogatą bazę pokarmową i niezliczone nisze ekologiczne- zaciekle walczą o przetrwanie drapieżniki i ofiary, pasożyty i żywiciele. Według podziału florystycznego kuli ziemskiej większości lasów równikowych znajduje się w trzech państwach: Paleotropikalnym (poddaństwie afrykańskim i madagaskarskim oraz państwie indomalajskim), Neotropikalnym i Australijskim. Największe są neotropikalne lasy równikowe składające się z kompleksu amazońskiego, lasów Ameryki Środkowej oraz lasów w zachodniej części Andów. Równik charakteryzuje się trudnymi warunkami klimatycznymi. Codziennie rano występują gwałtowne burze oraz ulewy. Okres w którym opady są bardzo obfite to miesiące marzec i wrzesień. Spowodowane jest to pionowym promieniowaniem. Opady, które tu występują nazywają się deszczami zenitalnymi. Drzewa tych lasów sa stosunkowo wysokie. Wysokość ich to około 50 m. Występują tu także liczne liany oraz epifity. Do epifitów zaliczamy: paprocie, storczyki, glony, mszaki. Runo tutaj jest skąpe. Bioróżnorodność organizmów na tym terenie jest bardzo duża. Zwierzęta bardzo często zapylają rośliny. Gleby tych obszarów są bardzo ubogie w takie pierwiastki jak: azot, fosfor czy potas. Bardzo obficie zaś występują glin oraz żelazo. Gleby tu zwane są glebami laterytowymi, są one czerwone, kwaśne. Charakterystycznym zjawiskiem tych lasów są powstające na pniach drzew kwiaty i owoce. Takie kwiaty można zaobserwować u kakaowca. W środowisku lasów wilgotnych wspaniałe warunki do życia znalazło wiele zwierząt. Przesyconej woda glebie znajdują się bardzo duże wypławki oraz ślimaki o wielkiej różnorodności. W lesie jest szczególnie dużo owadów takich jak patyczaki, motyle, oraz płazów. Drzewa stanowią dobre miejsce dla ptaków żyjących stadnie, np. papug oraz latających gadów i wiewiórek. Żyją tu także kameleony i małpy. Chociaż życie zwierząt skupia się w konarach drzew, to jednak dno lasu nie jest puste. Tu żyje wiele gatunków kopytnych ( drobne antylopy, okapi), ciężkich małp ( mandryl, goryl) oraz silnych zwierząt, przebijających się przez las. Prawie wszystkie większe ssaki wiodą nocny tryb życia. Występują tu także endemity choć ich ilość jest znacznie mniejsza niż kiedyś. Na dnie lasu działają destruenci ( bardzo szybko i sprawnie) więc obieg materii jest nadzwyczaj szybki. Występuje tutaj również bardzo silna konkurencja o dostęp do światła. Rośliny wykazują znaczna tendencję pięcia się wzwyż. Rośliny tych lasów żyją i wegetują cały rok.
- lasy mgliste, występują w górach Afryki Środkowej. Znajdują się na wysokościach gdzie para wodna kondensuje się w mgły lub chmury, drzewa są niezbyt wysokie, o poskręcanych konarach, a ich anglezie obwieszone epifitami wykorzystującymi wodę z powietrza, miejscami występują drzewiaste paprocie i zarośla bambusów.
- namorzyny (mangrowe), pokrywają wybrzeża mórz. Można je spotkać na Wybrzeżu Brazylii i Nowej Gwinei. Namorzyny otaczają ląd zwartym pasem zieleni. Lasy te nie wykazują zbyt obfitego zróżnicowania gatunkowego. Tworzą je pojedyncze drzewa lub krzewy, jak również gęsto splecione zarośla, niekiedy lasy.
Korzenie drzew w okresie przypływów są zalewane przez wodę, a w czasie odpływów korzenie oddechowe widoczne są na powierzchni gleby. Namorzyny składają się głównie z odpornych na zasolenie roślin, czyli słonorośli. Namorzyny obejmują około 22 mln ha. Drzewa namorzynowe posiadają korzenie podporowe, oddechowe.
- wiecznie zielone lasy strefy podzwrotnikowej i umiarkowanej, klimat tam występujący jest ciepły i wilgotny, lasy takie występują między innymi: południowo-wschodnie Chiny, południowa Japonia, Korea, Chile, południowa Brazylia, Luizjana, środkowa Floryda, góry południowo- wschodniej Australii. Przeważają tu drzewa wiecznie zielone, obficie występują paprocie , w tym również drzewiaste, ale lian i epifitów jest mało. W strefie klimatu subtropikalnego lasy te maja charakter zubożałych lasów równikowych, w strefie klimatu umiarkowanego silnie wyraża się rytmiczność sezonowa, przeważają określone gatunki drzew, np. araukarie w południowej Brazylii, wiecznie zielone dęby lub wiecznie zielone buki południowe w Chile i Australii
- lasy monsunowe, są to lasy, które rozwijają się głównie na terenach suchych. W okresie suszy górna partia drzew zrzuca liście. Wszystkie drzewa pokrywają się liśćmi tylko w czasie występowania deszczów monsunowych. Większość lasów monsunowych, została wyniszczona poprzez człowieka. Lasy monsunowe najlepiej rozwinęły się w południowo-wschodniej Azji, pojawiają się w Indiach oraz na terenie Indochin. Klimat, który tu panuje jest klimatem podrównikowym. Do drzew , które występują w lasach monsunowych można zaliczyć magnolie. Duży udział w degradacji tych lasów należy do człowieka.
- suche lasy i zarośla równikowe, występuje tu klimat podrównikowy. Opady są sezonowe, niewysokie. Lasy te występują na obszarach Australii, Wyżyny Brazylijskiej i Meksyku. Drzewa są niskie, o grubej korze. Liście tych drzew są twarde oraz kolczaste. Korony są o parasolowatym kształcie. Występują tu takie rośliny jak akacje i wilczomlecz. Niektóre formacje roślinne są antropogeniczne, np. busz.
- lasy i zarosła wieczniezielone twardolistne występuje tu klimat śródziemnomorski, z wilgotną zimą i suchym, gorącym latem. Lasy te występują: u wybrzeża Morza Śródziemnego, w Kalifornii, Kraju Przylądkowym. Roślinność tych lasów jest często kolczasta, o skórzastych liściach i bardzo grubej korze. Strefa roślinności twardolistnej zajmowała kiedyś największy obszar w rejonie Morza Śródziemnego. Tu jednak pierwotne gaje oliwek, dębów korkowych, wawrzynów zostały zniszczone na skutek wypalania i zbyt intensywnego wypasu kóz. Na spustoszonych terenach rozwinęła się formacja zwana makią, z dużą ilością roślin zawierających olejki eteryczne, np. lawenda, macierzanka czy tez rozmaryn. Te splątane twardolistne zarośla z krzewiastymi dębami, pistacjami nie posiadają dla człowieka żadnej wartości gospodarczej.
- lasy liściaste
Ten typ lasów zrzuca na zimę liście. Lasy liściaste znajdują się w Europie zachodniej oraz Wschodniej i Środkowej. Wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych jest też pokrywane przez lasy liściaste. Lasy te pojawiają się tez w Chinach środkowych oraz północno-wschodnich. Bardzo rzadko pojawiają się tam pnącza. W lasach tych o przewadze poszczególnych gatunków, w znacznej mierze decydują stosunki wodne. Bardzo bogate jest tu runo oraz podszyt. Występują tu takie drzewa jak: buk, jesion, grab, lipa, olcha, dąb oraz klon.
- lasy borealne iglaste, pojawiają się w północnej części Ameryka Północna ( Kanada ) oraz zalegają Europę oraz Azję w obrębie klimat u umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej. Są to lasy iglaste, występują tu takie gatunki jak: świerk, jodła, sosna, limba oraz modrzew. Pojawiają się również gatunki liściaste takie jak: wierzba oraz brzoza. Runo składa się z mszaków, porostów oraz wrzosów. Lasy borealne charakteryzują się występowaniem torfowisk. Torfowisko to złoże torfu wraz z pokrywającą je roślinnością. Torf jest skałą osadową pochodzenia organicznego, powstałą ze szczątków roślinnych rozkładających się w warunkach nadmiernej wilgotności podłoża i przy utrudnionym dostępie tlenu. Surowy klimat tej strefy sprawia, ż e zimy są długie i ostre, a lata krótkie i dość cieple. Okres wegetacji trwa 3-5 miesięcy. Duża jest tu wilgotność powietrza. Dominują tutaj ubogie gleby, głównie bielicowe. Lasy z wyjątkiem lasów modrzewiowych są one zawsze zielone, gęste, ciemne, i ku północy coraz rzadsze. Zwarte pokrycie drzew nie dopuszcza światła w głąb lasu, stad warstwa runa jest słabo rozwinięta. Gatunki liściaste są rzadkie i występują w warstwie krzewów, reprezentują je gatunki najodporniejsze brzozy i jarzębiny. Borealne lasy iglaste zajmują około 30 % obszarów leśnych kuli ziemskiej i występują tylko na półkuli północnej, a w Eurazji noszą nazwę tajg. Fauna tajgi, chociaż uboga w porównaniu z innymi lasami, jest urozmaicona w stosunku do bardziej leżącej na północ tundry. Występuje tu wiele gryzoni naziemnych, nadrzewne wiewiórki i ich krewniacy- wszędobylskie burunduki. Wielkim roślinożercą tajgi jest łoś. Drapieżników jest dużo. Są nimi łasice, kuna, gronostaj, soból, borsuk, rosomak. Żyje tu też lis rudy, ryś i niedźwiedź. Przy tak dużej liczbie drapieżników regulacja liczebności roślinożerców jest bardziej skuteczna niż w tundrze.
Rodzaje borów
Ogólnie podział borów zależy w głównej mierze od wilgotności. Bory dzielimy na :
- bory suche
- bory świeże
- bory wilgotne
- bory bagienne.
Na glebach ubogich, piaszczystych znajdują się bory suche. Bory takie odznaczają się bardzo małym runem leśnym. W borach suchych można spotkać mchy, borówki, wrzos oraz trawy. Drągowiny są to młode bory. Bory takie maja około 30 lat. Korony drzew tych borów maja zwarte korony. Nie występuje tam podszyt. W naszym kraju w okolicach gór dominują głównie bory świerkowe. Niż Polski składa się z borów sosnowych. Oprócz borów sosnowych oraz świerkowych mogą pojawiać się również bory mieszane. Takie bory zawierają również drzewa liściaste. Bór świeży mieszany składa się głownie ze świerku oraz sosny. Pojawiają się w nim również buk, dąb, lipa, grab oraz brzoza. Warstwę podszytu tworzą leszczyna, jałowiec, jarzębina oraz kruszyna. Paprocie, trawy, mchy oraz borówki oraz poziomki tworzą warstwę runa.
Lasy tworzą ekosystemy, które posiadają główne znaczenie dla życia na całej kuli ziemskiej. Ekosystemy leśne stanowią środowisko życia dla większości organizmów zarówno zwierzęcych jak i roślinnych. Dzięki lasom, także my żyjemy, mamy pożywienie oraz czasami schronienie. Pogoda także uzależniona jest od obecności lasów, gdyż one wpływają na ilość opadów, a także parowanie wody z gleby. Lasy mają główne znaczenie w utrzymywaniu odpowiedniego klimatu poprzez absorpcje węgla. Ich brak doprowadziłby do ogromnych zaburzeń. Lasy są wycinane głównie dla drewna, oraz obszarów, na których mogą powstać pastwiska. W dużej mierze do wycinania lasów przyczyniają się kłusownicy.
Znaczne zmniejszenie obszarów leśnych na całej kuli ziemskiej jest katastrofalne w skutkach. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z zagrożenia, jakie niesie wycinanie lasów. Znaczna ilość gatunków zwierząt jak i roślin jest źródłem wielu substancji, które są potrzebne do wytwarzania leków oraz innych związków. Spadek liczebności poszczególnych gatunków wraz z zwiększającą się ilością wycinanych lasów jest dla nas niekorzystne. Warto również zwrócić uwagę na właściwości estetyczne lasów. Bardzo wielu z nas odpoczywa pośród drzew. Na całej Ziemi występuje wiele przyczyn, które spowodowały pomniejszenie obszarów leśnych, ich wycinanie. W dużym stopniu przyczynił się do tego ciągle wzrastający rozwój rolnictwa na wielu obszarach, oraz innych gałęzi przemysłu takich jak: przemysł górniczy, wydobywczy, transportowy. Spadek zalesienia obserwuje się na każdym obszarze niezależnie czy to jest teren suchy, wilgotny czy tez teren lasów tropikalnych. Brak lasów przyczynia się do dalszej destrukcji Ziemi. Lasy są źródłem drewna, które z kolei jest surowcem potrzebnym do uzyskania energii. Mniejsze zalesienie umożliwia łatwiejsze polowanie na zwierzęta. Działalność człowieka przyczynia się również do zagłady naszego skarbca biologicznego, jakim są lasy tropikalne. Wzrastająca degradacja lasów tropikalnych uznawana jest za katastrofę ekologiczną. Katastrofa ta przyczynia się do spadku bioróżnorodności organizmów, zmiany klimatu. Człowiek jest przyczyna pojawienia się w tropikach takich zjawisk, które wcześniej tam nie miały miejsca. Do nich zaliczyć można:
- erozję
- susze
- powodzie.
Należy wiec zwrócić główna uwagę na funkcje, jaka pełnią otaczające nas lasy:
- rośliny stanowią organizmy pobierające węgiel i przeprowadzające proces fotosyntezy
- dzięki lasom obecny jest tlen w naszej atmosferze
- drzewa poprzez swoje rozłożyste korony ochraniają glebę przed zbyt dużymi deszczami
- korzenie drzew regulują system wodny danego obszaru.
Pozbawione lasów obszary są przyczyna coraz silniejszej erozji gleby, na której niegdyś znajdowały się lasy. Wszystko to powoduje powstawanie powodzi. Wzmaga się także efekt cieplarniany, na który ma wpływ uwalniany w czasie spalania lasów dwutlenek węgla. Stopień wilgotności atmosfery ulega znacznemu obniżeniu się. Przyczynia się to do pojawieniu na wielu obszarach susz. Co dziennie w lasach tropikalnych śmierć ponosi około 35 gatunków. Dane statystyczne podają, iż na całym świecie każdego dnia dochodzi do śmierci około 137 gatunków.