Człowiek w wyniku swej działalności prowadzącej do polepszenia warunków życia, bardzo silnie ingeruje w środowisko w którym żyje. Problem powiększa się wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie. Potrzebujemy coraz więcej przestrzeni życiowej. Niestety gospodarka człowieka prawie zawsze prowadzi do szybkiej degradacji środowiska naturalnego. Sytuacje dostrzegamy dopiero wtedy kiedy zagrożenie zaczyna dotyczyć również nas.

Degradacja środowiska przyrodniczego odbywa się na różnych poziomach i zależy od rodzaju działalności człowieka. Niebezpieczeństwo pojawia się wtedy gdy środowisko nie jest w stanie sobie samo poradzić z zanieczyszczeniami i nie potrafi wrócić do pierwotnego kształtu.

Z przestrzennego punktu widzenia wyróżniamy:

- zanieczyszczenia lokalne, obejmujące niewielki obszar

-zanieczyszczenia regionalne bądź krajowe,

- zanieczyszczenia globalne, atmosfery, oceanów itp.

Intensywność ingerencji człowieka zależy również od typu środowiska. Wyróżniamy 3 główne typy:

  • Obszary wielkich aglomeracji oraz konurbacji miejskich i przemysłowych, tutaj środowisko naturalne nie występuje w ogóle, obszary takie charakteryzują się największym stopniem zanieczyszczenia i degradacji przyrody
  • Regiony rolnicze, leśne oraz rekreacyjne, dochodzi tutaj do mniejszej degradacji jednak problemy mogą się pojawić w wyniku nadmiernej chemizacji rolnictwa,
  • Obszary niezamieszkałe i nie zagospodarowane przez człowieka ( anekumena), są one w najmniejszym stopniu zmienione przez człowieka, zachowały naturalny charakter, obszary takie są często prawnie chronione

W wielkich aglomeracjach miejsko przemysłowych dochodzi do skażenia środowiska głównie poprzez zanieczyszczenia przemysłowe a także komunalne i pochodzące z transportu samochodowego. Zniekształcone i zagrożone są wszystkie elementy środowiska, rzeźba, gleby, wody, szata roślinna oraz świat zwierzęcy.

W powietrzu unoszą się pyły pochodzące z kominów zakładów przemysłowych, zawierające często metale ciężkie. Najwięcej emitowanych jest związków siarki, azotu oraz dwutlenek węgla uczestniczący w procesie efektu cieplarnianego. Zanieczyszczenia te są wynikiem procesów spalenia surowców energetycznych taki jak węgiel kamienny i brunatny, oraz w mniejszym stopniu gaz ziemny. Pochodzą one z zarówno wielkich elektrowni i elektrociepłowni oraz z gospodarstw indywidualnych i małych kotłowni. Zasięg ich działania zależny jest od wielu czynników, od wysokości komina (im wyższy tym zanieczyszczenia docierają dalej), warunków pogodowych, ukształtowania terenu. szaty roślinnej.

W Polsce najbardziej zanieczyszczone są obszary województw południowo wschodnich (strefa oddziaływanie GOP), okolice Krakowa, Opola, Jeleniej Góry, w Polsce centralnej są to okolice Piotrkowa, Warszawy, Płocka ,Konina. W Polsce północnej okolice Szczecina oraz Trójmiasto. Głównymi emitorami zanieczyszczeń w powyższych obszarach są:

Huta im. T. Sędzimira w Krakowie, elektrownie w Bełchatowie, Turowie, wszelkiego rodzaju zakłady przemysłowe na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Zakłady azotowe w Tarnowie, Petrochemię w Płocku itd.

Kolejnym bardzo dużym zagrożeniem dla środowiska są ścieki komunalne i przemysłowe wpuszczane do wód powierzchniowych. W Polsce tylko 60% ścieków jest wstępnie oczyszczanych, pozostała część trafia bezpośrednio do wód powierzchniowych. Najwięcej ścieków produkują wielkie aglomeracje miejskie takie jak warszawska, krakowska, górnośląska, łódzka, bydgosko-toruńska. Doprowadziliśmy do katastrofalnej sytuacji naszych rzek i jezior. W latach 60 ok. 25% naszych wód należało do I klasy czystości, natomiast już w roku 1987 nie stwierdzono w naszym kraju wód mogących się zaliczać do pierwszej klasy czystości.

Bardzo duże szkody głównie w rzeźbie terenu wywołuje przemysł wydobywczy a szczególnie jego odkrywkowa odmiana. Kopalnie odkrywkowe często zajmują ogromne obszary. W wyniku wydobycia całkowicie zostaje zmieniony krajobraz naturalny. Powstają liczne hałdy, zakłócone zostają również stosunki wodna na danym obszarze. Z powstałego zagłębienia cały czas odpompowywana jest woda, następuje obniżenie zwierciadła wód gruntowych i powstanie tzw. leja depresyjnego. Odbija się to negatywnie na szacie roślinnej. Okoliczne studnie wysychają.

Wpływ na roślinność ma również nowoczesne rolnictwo. Wysokie plony uzyskuje się kosztem użycia ogromnej ilości nawozów sztucznych oraz środków ochrony roślin. Niekorzystne jest również stosowane w obszarach suchych intensywne nawadnianie. Prowadzi ono do silnego zasolenia gleb nawadnianych oraz do deficytów wody w obszarach z których czerpie się wodę. Przykładem takiego zjawiska może być sytuacja jeziora Aralskiego. Co roku zmniejsza ono swoją powierzchnie z powodu czerpania wody dla celów rolniczych z głównych dopływów jeziora, Syr-darii i Amu-darii.

Człowiek stworzył sztuczne warunki również dla chowu zwierząt. Karmione są one paszami przemysłowymi oraz przetrzymywane w specjalnych pomieszczeniach. Wszystko po to aby otrzymać jak największy dochód.

Wpływ zanieczyszczeń na rośliny przejawia się zanikaniem niektórych gatunków które nie potrafią przystosować się do zmienionych warunków środowiskowych. Wypierają je rośliny o lepszej i szybszej adaptacji. Następują trwałe zmiany zarówno w ekosystemach naturalnych jak i antropogenicznych.

Mieszkając w wielkich miastach narażeni jesteśmy na kolejne zagrożenie jakim jest hałas. Jego źródłem są przede wszystkim ruch uliczny, telewizja, zakłady przemysłowe, roboty drogowe. Hałas o odpowiednio wysokim natężeniu jest bardzo szkodliwy dla naszego organizmu. Już przy najeżeniu równym 30 Db u niektórych zauważalna jest reakcja psychofizjologiczna, 90 Db powoduje osłabienie i ubytek słuchu, natomiast 120 Db prowadzi do mechanicznego uszkodzenia słuchu.

Pomimo silnej presji człowieka na środowisko przyrodnicze, możemy jeszcze znaleźć na terenie naszego kraju obszary prawie naturalne nie przekształcone przez człowieka, z zachowaną dzika przyrodą. Rejony takie są najczęściej objęte prawną ochroną. Nie znajdziemy na ich terenie żadnych źródeł zanieczyszczeń, jednak są one narażone czasami na dostawę zanieczyszczeń z zewnątrz. Tak jest w wielu przypadkach, np. Karkonoski Park Narodowy zagrożony jest kwaśnymi deszczami. Zagrożeniem i to znacznym dla tych obszarów może być również zbyt duży ruch turystyczny. Czynniki te mogą zachwiać delikatna równowagę wielu obszarów chronionych w Polsce takich jak Pieniński PN, Tatrzański PN, Kampinoski PN oraz wiele innych często położonych w pobliżu wielkich miejskich aglomeracji.

Pomimo tego iż postępująca na całym świecie degradacja środowiska ma negatywny wpływ na nasze zdrowie, człowiek dopiero po fakcie dostrzega pewne rzeczy, wtedy jest już często za późno na jakiekolwiek kroki. Smutna prawda jest taka że środowisko i dzika przyroda zawsze przegra z szeroko rozumianym interesem człowieka.