Układ mięśniowy człowieka zbudowany jest z około 600 mięśni. Stanowi to aż 40-45 % całej masy ciała. Same mięśnie zbudowane są z tkanki mięśniowej, przy czym wyróżnić możemy następujące rodzaje:
- tkanka mięśniowa gładka- tworzy ona mięśnie gładkie; znajdują się one przede wszystkim w ścianach przewodu pokarmowego, dróg oddechowych czy układu krwionośnego; skurcz tych mięśni nie zależy od woli człowieka; skurcz jest długotrwały i powolny;
- tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana- tworzy ona mięśnie szkieletowe; skurcz mięśni poprzecznie prążkowanych jest szybki i nie zależy od woli człowieka;
- tkanka mięśniowa serca- z tkanki tego typu zbudowany jest mięsień sercowy; jego praca jest automatyczna, nie zależy od woli człowieka;
Mięśnie możemy także podzielić biorąc za kryterium ich kształt. Wskazuje się wówczas na mięśnie:
- długie, występują głównie w kończynach;
- krótkie, znajdują się naokoło kręgosłupa;
- szerokie, wyścielają ściany brzucha oraz klatki piersiowej;
Innym kryterium jest rodzaj przyczepu mięśni. Wyróżnia się tu:
- mięsień dwugłowy- jest on umocowany za pomocą rozdwojonego ścięgna;
- mięsień trójgłowy i czworogłowy- składa się on odpowiednio z 3 albo 4 części, które łączą się we wspólne ścięgno;
W zależności od miejsca wystąpienia możemy podzielić mięśnie na mięśnie głowy, brzucha, klatki piersiowej, szyi, grzbietu, obręczy i kończyn.
Do mięśni głowy zalicza się mięśnie żwaczowe i mimiczne. Te pierwsze biorą udział w procesie rozdrabniania i przeżuwania pokarmu. Dzięki mięśniom mimicznym mamy możliwość zmiany wyrazu i kształtu twarzy. Kolejny rodzaj- mięśnie brzucha- spełniają kilka podstawowych funkcji. Przede wszystkim są mięśniami wdechowymi, ruchowymi tułowia oraz biorą udział w czasie oddawania moczu i kału. Mięśnie klatki piersiowej uczestniczą głównie w ruchach oddechowych. Mięśnie grzbietu wpływają na ruch obręczy kończyny górnej i ramienia. Dzięki nim możliwe jest także utrzymanie pionowej postawy ciała.
Dobrze rozbudowane są także mięśnie kończyny górnej. Zalicza się tu mięśnie ramienia, przedramienia, nadgarstka oraz dłoni. Także mięśnie obręczy miednicowej i kończyny dolnej są silnie wykształcone i masywne. Wynika to stąd, że ta część ciała odpowiedzialna jest za poruszanie się i spełnianie funkcji podporowej.
Warto wspomnieć także, że mięśnie poprzecznie prążkowane zbudowane są z włókien mięśniowych. Te natomiast składają się z niezwykle kurczliwych włókienek mięśniowych. Pod właściwym powiększeniem mikroskopowym dostrzec można poprzeczne prążkowanie włókien mięśniowych.
Same mięśnie kurczą się na skutek pobudzenia, jakie wychodzi od nerwu obwodowego. Następnie impuls nerwowy powoduje przesunięcie się włókien względem siebie i następuje skrócenie mięśnia.. Kurczący się mięsień powoduje przemieszczenie kości, do której jest umocowany. W taki sposób powoduje się ruch. Siła tego ruchu uzależniona jest od ilości kurczących się włókien. Jest ona przy tym wprost proporcjonalna do powierzchni przekroju poprzecznego mięśnia.
Przy kurczeniu się i rozkurczaniu mięśni wykorzystywane są różne substancje energetyczne. Najważniejszym źródłem energetycznym wykorzystywanym w pracy mięśni jest glukoza. W razie długotrwałego wysiłku fizycznego wykorzystywane są także zapasy, czyli glikogen mięśniowy, glikogen zarezerwowany w wątrobie oraz kwasy tłuszczowe. Do samego spalania substancji energetycznych niezbędny jest także tlen. Przy niewystarczającej jego ilości w mięśniach gromadzi się kwas mlekowy.
Mięsnie wykonują pracę dynamiczną jak i statyczną. W pierwszym przypadku dochodzi do zmiany długości mięśni oraz przemieszczenia kości. W drugim takie przesunięcie nie następuje, ale zmianie ulega napięcie mięśni.
Ciekawostką jest to, że liczba włókien mięśniowych u noworodka i dorosłego człowieka jest taka sama. Z upływem czasu powiększa się jedynie grubość i długość włókien. Rozwój sprawności mięśni przebiega w kilku etapach. W pierwszym następuje opanowanie niezbędnych umiejętności ruchowych, jak utrzymanie właściwej postawy ciała. Później rozwija się koordynacja, ruchy są coraz dokładniejsze. W ostatnim etapie doskonalo9na jest koordynacja, która staje się bardziej precyzyjna.
