W skład układu krwionośnego zaliczamy serce oraz naczynia krwionośne.
NACZYNIA KRWIONOŚNE
Ściany tętnic i żył zbudowane są z trzech warstw:
- zewnętrznej warstwy łącznotkankowej
- warstwy środkowej, którą tworzą mięśnie gładkie
- wewnętrznej warstwy śródbłonka i tkanki łącznej
Żyły zawierają mało tkanki mięśniowej gładkiej (cienka warstwa środkowa), w porównaniu z tętnicami. Cechą charakterystyczną żył jest posiadanie zastawek (uniemożliwiają cofanie krwi). Tętnice natomiast są grubsze, elastyczniejsze, krew płynie w nich pod wyższym ciśnieniem.
Naczynia włosowate łączą przeważnie tętnice z żyłami. Posiadają one cienką ścianę utworzona przez jedną warstwę komórek - śródbłonek. Naczynia te pośredniczą w wymianie substancji pomiędzy krwią a tkankami. Sieć dziwna, którą tworzy specjalny układ naczyń, zapewnia silne ukrwienie takich narządów jak np. nerki, przysadka mózgowa, a tym samym skuteczniejszą wymianę substancji pomiędzy danym organem a płynami ustrojowymi.
Układ wrotny - doprowadza do wątroby krew ze śledziony, trzustki, brzusznej części przewodu pokarmowego, substancje toksyczne, a także nadmiar substancji odżywczych są w wątrobie magazynowane.
SERCE
Serce zbudowane jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, znajduje się ono w worku osierdziowym, w śródpiersiu. Na ścianie serca naczynia włosowate tworzą tzw. układ wieńcowy. Jego zadaniem jest odżywianie serca poprzez doprowadzanie i odprowadzanie substancji, tlenu.
Narząd ten podzielony jest na dwa przedsionki i dwie komory, które od wewnątrz wyściela błona utworzona z tkanki łącznej i nabłonek płaski.
Serce działa na zasadzie pompy tłoczącej krew, dlatego też zawiera zastawki. Nie dopuszczają one, aby krew zmieniła kierunku przepływu. Wśród zastawek przedsionkowo komorowych wyróżniamy zastawkę trójdzielną, która występuje pomiędzy prawym przedsionkiem i prawą komorą, oraz zastawkę dwudzielną - pomiędzy lewym przedsionkiem a lewą komorą. W sercu znajdują się także zastawki półksiężycowate, które zlokalizowane są u podstawy, odchodzących od komór, aorty i tętnicy płucnej.
KRĄŻENIE KRWI
Mały obieg (płucny): prawa komora → pień tętnic płucnych → płuca (wymiana gazowa)→ żyły płucne → lewy przedsionek.
Duży obieg: lewa komora → aorta → tkanki ciała zaopatrywane są w tlen i substancje odżywcze → żyła czcza dolna, żyła czcza górna → prawy przedsionek.
BARWNIKI WYSTĘPUJĄCE WE KRWI:
Do barwików zaliczamy m.in.: chemocjaninę (występuje u mięczaków), chemerydrynę (występuje u niektórych pierścienic) oraz hemoglobinę.
HEMOGLOBINA - hemoproteina, występuje w erytrocytach kręgowców, nadaje krwi barwę czerwoną. Dzięki zdolności do odwracalnego łączenia się tlenem, uczestniczy ona w jego transporcie. Hemoglobina składa się z dwóch łańcuchów polipeptydowych typu α i dwóch łańcuchów polipeptydowych typu β, oraz czterech cząsteczek hemu (każda przyłącza się do jednego z łańcuchów). Żelazo hemu wiąże się z tlenem, nie zmieniając swojej wartościowości - następuje tzw. utlenowanie. W wyniku połączenia hemoglobiny z tlenem powstaje oksyhemoglobina.
Rodzaje hemoglobiny:
- HbF - hemoglobina ta występuje głównie u płodu, charakteryzuje się większym powinowactwem do tlenu (w porównaniu z hemoglobiną dorosłego człowieka - HbA)
- HbS - spotykana jest najczęściej u chorych na anemię sierpowatą
