To wszystko co znajduje się wokół nas, wszystkie organizmy żywe (rośliny i zwierzęta) oraz gleba, woda, atmosfera stanowią podstawowe składniki środowiska. Ludzie, zajmując coraz to więcej terenów pod budowę osiedli, zakładów przemysłowych, czy dróg, niejednokrotnie nie zdają sobie sprawy z tego, że odbierają naturalne środowisko życia zwierzętom oraz roślinom. Na skutek prowadzenia nierozważnej, a często wręcz rabunkowej gospodarki w coraz większym stopniu przyczyniają się do degradacji przyrody.

Ludzie często nie zdają sobie sprawy z tego, że brak troski o czyste środowisko oznacza brak zainteresowania własnym losem. Wszelkie zanieczyszczenia środowiska nie pozostają obojętne dla naszego zdrowia. Stają się przyczyną pogorszenia samopoczucia, mogą wywoływać różne choroby, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć. Tak więc dla utrzymania dobrego stanu zdrowia niezbędne jest ograniczenie emisji różnego typu zanieczyszczeń do środowiska. Każdy z nas ma wpływ na to jak będzie się prezentowało nasze otoczenie, czy dookoła będzie czysto, czy będziemy brodzić wśród śmieci, ścieków i smogu.

W niniejszej pracy będę się starała zaprezentować najistotniejsze problemy ekologiczne występujące na terenie województwa szczecińskiego. Istotne jest bowiem to, aby każdy starał się walczyć o poprawę stanu środowiska w tym regionie, tak aby wszystkim nam żyło się zdrowiej i przyjemniej.

Województwo szczecińskie leży na terenie północno - zachodniej części naszego kraju u wybrzeży Morza Bałtyckiego oraz Zalewu Szczecińskiego. Ma ono powierzchnię 9981 km2, na jego terenie znajduje się 51 gmin oraz 31 miast. W województwie szczecińskim mieszka około 967 tysięcy ludzi, z czego 734 tysięcy w miastach. Do największych miast w województwie należą: Szczecin, Stargard Szczeciński, Łobez, Gryfino, Gryfice, Pyrzyce, Świnoujście, Police oraz Goleniów.

Do największych i jednocześnie emitujących najwięcej zanieczyszczeń zakładów przemysłowych należą: stocznie szczecińskie, Z. Ch. "Police", Zespół Elektrowni "Dolna Odra", Zespół Portowy Szczecin-Świnoujście, Z. W. Ch. "Wiskord", Huta Szczecin, i Z. Ch. "Szczecin".

Niemal 50% powierzchni województwa jest zajęta przez użytki rolne, na których są prowadzone uprawy zboża oraz roślin pastewnych. Gleby są zaliczane do umiarkowanie urodzajnych, jedynie na terenach znajdujących się w południowej części województwa występują gleby żyzne brunatne oraz czarne ziemie.

Powierzchnia lasów, wliczając obszar Puszczy Bukowej oraz Wkrzańskiej, stanowi 26,8% obszaru województwa.

Najważniejszą rzeką jest Odra. Na pewnych odcinkach wyznacza ona granicę terytorium Polski. Inne istotne rzeki to: Rega, Płonia oraz Ina. Na obszarze województwa znajduje się dużo zbiorników wodnych. Najistotniejsze z nich to z pewnością Jezioro Miedwie (największy zbiornik polodowcowy), Zalew Szczeciński (jego wschodnia część) oraz Jezioro Dąbie. Województwo szczecińskie posiada szereg walorów krajobrazowych. Jest również położone w interesującej, z geograficznego punktu widzenia części Polski. Czynniki te sprawiają, że jest ono jednym z częściej odwiedzanych przez turystów miejsc w naszym kraju.

Wydaje się, że człowiek żył w zgodzie z prawami natury tylko w początkowym okresie swojej ziemskiej egzystencji. Prawdopodobnie właśnie wtedy funkcjonowanie ekosystemów nie było niczym zakłócane. Przepływ energii nie był niczym zaburzany. Stężenie dwóch najistotniejszych dla ludzi gazów atmosferycznych - tlenu oraz dwutlenku węgla było mniej więcej stałe. Obecnie na skutek prowadzenia działalności przemysłowej dochodzi do dużych nieprawidłowości w procesach obiegu węgla oraz siarki. Oba te pierwiastki mają zazwyczaj związek ze spalaniem substancji energetycznych. Dla przykładu, w trakcie spalania 1 kg węgla emitowane są do atmosfery około 2 kg dwutlenku węgla. Nagły wzrost stężenia tego gazu w atmosferze dokonał się w okresie lat pięćdziesiątych. Jeśli nie zostanie ograniczona emisja tego gazu do atmosfery to mogą wystąpić znaczące zaburzenia klimatyczne. Dwutlenek węgla przyczynia się do podniesienia średniej temperatury powietrza, gromadząc się w niskich warstwach atmosfery i tworząc swego rodzaju płaszcz. Podniesienie temperatury może prowadzić do stopienia się lodowców oraz podwyższenia poziomu wód w oceanach i morzach. Następstwem wzrosty średnich temperatur jest również zmiana warunków życia organizmów żywych. Aby opóźnić lub zapobiec wystąpieniu wszystkich wspomnianych skutków efektu cieplarnianego, należy bezwzględnie pamiętać o oszczędzaniu energii. Jest to istotne oczywiście nie tylko ze względów finansowych. Ograniczenie ilości spalanego węgla ma wpływ na zmniejszenie poziomu emisji dwutlenku węgla, a co za tym idzie obniżenie jego stężenia w atmosferze.

Drugim, tak samo groźnym jak efekt cieplarniany, zjawiskiem jest tzw. "dziura ozonowa". Powstaje ona na skutek niszczenia warstwy ozonu w wyższych warstwach atmosfery. Głównym "zadaniem" ozonu jest absorbowanie promieniowania ultrafioletowego emitowanego przez słońce. Szczególnie w ostatnich czasach grubość powłoki ozonowej ulega drastycznemu zmniejszeniu. Przyczyną tego stanu rzeczy jest zwiększenie emisji do atmosfery tlenków azotu i freonów - gazów stosowanych w lodówkach oraz aerozolach. Tam gdzie warstwa ozonu jest silnie rozrzedzona mówimy o powstaniu dziur ozonowych. W tych miejscach szkodliwe promienie UV nie są w dostatecznym stopniu wyłapywane i w dużych ilościach docierają do powierzchni Ziemi. Mogą one przyczyniać się do zwiększenia liczby osób chorujących na nowotwory skóry. Promienie UV mogą również przyspieszać procesy starzenie się organizmów i uszkadzać wzrok. Nadmierna ilość światła ultrafioletowego oddziałuje negatywnie na wszelkie organizmy, żyjące w danym ekosystemie, zaburzając w ten sposób istniejącą w nim równowagę.

Zakładem, który w największym stopniu przyczynia się do zatrucia środowiska naturalnego na terenie województwa szczecińskiego jest Elektrownia "Dolna Odra". Tworzy ona zespół elektrowni, do którego zalicza się także Elektrownię Szczecin oraz Elektrownię "Pomorzany".

Omawiana elektrownia jest oddalona o 25 km od Szczecina w kierunku południowym. Jest ona jedną z siedmiu największych elektrowni w Polsce. Na jej terenie znajduje się osiem bloków energetycznych, z których każdy produkuje 200 megawatów energii. Przekłada się to na 10 600 gigawatogodzin w skali roku, czyli około 8% ogólnej produkcji krajowej. Jest to elektrownia parowa i kondensacyjna. Jako surowiec do produkcji energii jest w niej wykorzystywany węgiel kamienny. Każdego dnia wjeżdża na jej teren sześć pociągów wypełnionych węglem, a każdy z nich składa się z czterdziestu wagonów. Łącznie daje to 12 500 ton węgla. Można więc sobie wyobrazić ile dwutlenku węgla powstaje po spaleniu takiej ilości węgla.

Jednym z najistotniejszych niebezpieczeństw, będących następstwem działalności Elektrowni "Dolna Odra" może być właśnie zanieczyszczenie środowiska. Należy jednak przyznać, że w omawianym zakładzie energetycznym problem ten nie jest bagatelizowany. Odpowiednio przeszkolony personel dokłada wszelkich starań aby jak najbardziej ograniczyć negatywne oddziaływanie na środowisko. Emisja zanieczyszczeń wynikająca z działalności Elektrowni "Dolna Odra" mieści się w obowiązujących w naszym kraju normach, traktujących o zanieczyszczeniu powietrza. Jednym z działań mających na celu ograniczenie zanieczyszczenia środowiska było założenie na kominach elektrowni filtrów ograniczających emisję zanieczyszczeń pyłowych aż w 99,6 %. Woda, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania każdej elektrowni jest oczyszczana.

Do zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się nie tylko elektrownie, ale również inne duże zakłady produkcyjne, komunikacja lądowa i powietrzna oraz zwykłe paleniska znajdujące się w naszych domach.

Innym istotnym problemem jest skażenie wody. Zjawisko to ma bardzo poważny wpływ na życie każdego organizmu żywego. Niestety nie tylko istoty żywe potrzebują wody, korzysta z niej również przemysł i rolnictwo. Dla uświadomienia sobie jak ważne jest dbanie o czystość wody, warto zdać sobie sprawą z tego jakie jej ilości są potrzebne do codziennego funkcjonowania ludzi czy przemysłu. Przeciętny człowiek zużywa każdego dnia około 200 - 300 l wody. W celu wyhodowania 50 dojrzałych ziaren zboża należy im zapewnić przeciętnie 16000 do 18000 l wody. W papierniach na każde 100 kg papieru zużywa się 100 tysięcy litrów wody, natomiast wyprodukowanie 100 l benzyny pochłania 1000 l wody.

Czynnikami, wpływającymi na zanieczyszczenie wód są: przenikające do wód gazowe, ciekłe i stałe substancje odpadowe, powstające w trakcie procesów produkcyjnych, metale ciężkie, a wśród nich kadm, rtęć i ołów, rożnego rodzaju resztki organiczne, które w znacznych ilościach mogą doprowadzać do eutrofizacji i zarastania zbiorników wodnych; nawozy sztuczne i wszelkiego rodzaju środki ochrony roślin. Istotne znaczenie dla zachowania czystości wód mają oczyszczalnie ścieków oraz racjonalne korzystanie z dostępnych zasobów wodnych. Ważne jest projektowanie wysypisk śmieci, w taki sposób aby woda, przepływająca między składowanymi na ich terenie śmieciami, nie mogła przedostawać się do wód gruntowych.

Na terenie województwa szczecińskiego znajduje się 1449 km rzek. Wszystkie najważniejsze rzeki regionu (Odra, Ina, Płonina oraz Rega) kończą tu swój bieg. 672 jezior województwa zajmuje powierzchnię 232,57 km2. Jezioro Dąbie ma powierzchnię 56 km2. Jest to czwarte pod względem wielkości jezioro w naszym kraju. Jezioro Miedwie (piąte co do wielkości) ma powierzchnię równą 35 km2. na obszarze województwa leży również polska część Zalewu Szczecińskiego tzw. Wielki Zalew. Ma on powierzchnię 410 km2 (jest to około 2/3 całkowitej jego powierzchni).

Niestety wody niesione przez rzeki województwa szczecińskiego nie należą do czystych. Jedynie 66,6 km z ogólnej długości rzek została zaklasyfikowana do II klasy czystości. Normy obowiązujące dla III klasy czystości "spełniają" wody płynące na odcinkach o łącznej długości 234,2 km, reszta, czyli 990,2 km rzek nie odpowiada żadnym normom czystości. Krótko mówiąc są one ściekami wypełniającymi koryto rzeczne.

Nasze środowisko, ma klimat akustyczny, czyli taki który znajduje się w ścisłej zależności z dokonującymi się zmianami urbanistycznymi. W związku z tym na jakość i komfort naszego życia wpływają układy dróg, linii kolejowych, kanałów wodnych i lotniczych, wzajemne położenie osiedli mieszkaniowych i zakładów produkcyjnych. Zdecydowanie negatywny wpływ na nasze zdrowie ma hałas. Najwięcej powstaje go tam gdzie zlokalizowane są drogi, tory kolejowe, lotniska i różnego rodzaju zakłady produkcyjne.

Pomiar natężenia hałasu, powstającego przy szlakach komunikacyjnych jest monitorowany w Szczecinie oraz innych dużych miastach województwa od 1977r.

Dane uzyskane w wyniku tych pomiarów wskazują, że ruch drogowy stanowi podstawowe źródło hałasu. W pobliżu dużych dróg w Stargardzie, Szczecinie oraz Goleniowie obowiązujące normy są przekraczane o około 20 dB. Niepokojące były rezultaty pomiarów hałasu wykonane na szczecińskich osiedlach. Dozwolony poziom hałasu, wynoszący około 50 dB, został przekroczony o 15 do 20 dB. Niezadowalające są także wyniki uzyskane z pomiarów przeprowadzonych na terenie lokalnych uzdrowisk. W Świnoujściu dopuszczalny poziom hałasu został przekroczony o 23 dB, w Międzyzdrojach - 20 dB, natomiast w Dziwnówku oraz Kamieniu Pomorskim o 26 dB. Podstawowym źródłem hałasu jest w tym przypadku komunikacja samochodowa.

Drugim pod względem ilości wytwarzanych decybeli "producentem" hałasu jest przemysł. Niemal w 90 procentach zakładów, na terenie których prowadzono pomiary odnotowano przekroczenia obowiązujących norm mieszczące się w przedziale od 1 do 20 dB. 

W Szczecinie główne zakłady przemysłowe zostały zogniskowane w pobliżu Odry i Parnicy oraz ich dopływów. Niestety niezbyt trafnie zostały tam również wybudowane osiedla mieszkaniowe. Biorąc pod uwagę hałas towarzyszący procesom produkcyjnym, do najuciążliwszych pod tym względem zakładów, znajdujących się na obszarze województwa zalicza się: mieszalnie pasz, elewatory i młyny podlegające pod zarząd Państwowych Zakładów Zbożowych, spółdzielnie mleczarskie oraz masarnie i betoniarnie. Na terenie województwa są także strefy narażone na działanie hałasu lotniczego. Mowa tu przede wszystkim o miejscowościach leżących w sąsiedztwie pasów startowych należących do lotnisk wojskowych. Hałas ma zdecydowanie niekorzystny wpływ na nasze zdrowie.

Jedną z najistotniejszych nisz ekologicznych jest gleba. Środowisko to jest szczególnie obficie zasiedlone przez reducentów, a więc przez drobnoustroje mające zdolności do przeprowadzania reakcji rozkładu martwych szczątków organicznych.

Jednym z czynników, który w dużym stopniu zagraża utrzymaniu prawidłowej struktury i żyzności gleb są monokultury. Uprawy te w bardzo znacznym stopniu przyczyniają się do ubożenia gleb. Innymi czynnikami są: wycinanie lasów, wypalanie traw i intensywny wypas zwierząt hodowlanych (potem następuje wzmożona erozja) odwadnianie terenów oraz regulacja rzek (skutek - obniżenie poziomu wód gruntowych), przenawożenie gleby, wprowadzanie do upraw chemicznych środków ochrony roślin oraz przekształcanie terenów rolniczych na działki budowlane i przemysłowe.

Wpływ na stan gleb mają również zanieczyszczenia emitowane do wody i powietrza. Duża ich część osiada na powierzchni gleby (zanieczyszczenia pyłowe) lub spada na nią w postaci kwaśnych deszczów (tlenki siarki oraz azotu po reakcji z kroplami wody znajdującymi się w parze wodnej). Tempo niszczenia gleby zależy m.in. od jej odporności, żyzności oraz zasobności. Każdy z wymienionych czynników ma bardzo niekorzystny wpływ na życie roślin i zwierząt. Czasami mogą one prowadzić do całkowitego wyparcia ich z zajmowanych dotychczas nisz ekologicznych, a w rezultacie do ich wyginięcia.

Szacuje się, że na długo przed końcem bieżącego stulecia więcej niż 50 % światowej populacji, osiedli się na terenie obszarów miejskich. Szczecin oraz pozostałe miasta województwa przeżywają okres dynamicznego rozwoju. Jednak miasta w coraz większym stopniu potęgują zanieczyszczenie gleby, atmosfery oraz wody. Już dziś komfort życia w wieku miastach pozostawia wiele do życzenia. Około 40 procent ludzi mieszkających na terenach miast na całym świecie nie ma możliwości korzystania z dostępu czystej wody pitnej, nie zostały tam również wybudowane właściwe systemy kanalizacyjne. W zdecydowanej większości miast system ich oczyszczania nie jest w wystarczającym stopniu rozwinięty, a ulice są bardzo zatłoczone.

Skutki takiego stanu rzeczy są przerażające. Ścieki, nie poddane procesom oczyszczania trafiają wprost do jezior i innych zbiorników wodnych. Spaliny wydobywające się z wnętrza rur wydechowych stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców aglomeracji miejskich oraz nasilają efekt cieplarniany. Żyzne ziemie uprawne giną pod powierzchnią nowych autostrad, chodników i blokowisk. Trzy najistotniejsze problemy nękające mieszkańców miast to: 

  • budownictwo - zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa międzynarodowego, każdy ma prawo do posiadania własnego mieszkania, mimo to aż miliard mieszkańców aglomeracji miejskich zmuszonych jest do egzystowania w brudzie i warunkach lokalowych zagrażających ich zdrowiu,
  • dostęp do czystej wody,
  • odprowadzanie i oczyszczanie ścieków oraz neutralizowanie odpadów.

Tak więc rządy poszczególnych krajów powinny zwrócić baczną uwagę na rozwój metod pozwalających na szybką neutralizację ścieków i piętrzących się odpadów, położyć nacisk na upowszechnienie recyklingu i udoskonalenie systemu transport. Dzięki podjęciu starań zmierzających we wspomnianych kierunkach emisja zanieczyszczeń zostałaby znacząco ograniczona, co z pewnością poprawiłoby komfort życia ludzi w miastach.

Także w naszym codziennym życiu napotykamy na szereg zanieczyszczeń, będących skutkiem naszej aktywności. Wszystkie te odpady oraz nieczystości można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich należą ta, które mogą się rozłożyć w następstwie procesów biologicznych. Właściwe ich wykorzystanie może mieć duże znaczenie rynkowe. W drugiej grupie należy umieścić te z nich, które nie mogą być rozłożone w naturalny sposób. Są to m. in.: opakowania aluminiowe, odpady zawierające metale ciężkie (ołów, rtęć, cynk), odpady w których znajdują się pewne ilości kadmu czy arsenu (powstają podczas produkcji farb i lakierów).

Odpady z pierwszego typu mogą zostać wykorzystane, jednak aby to było możliwe trzeba ponieść znaczne koszty.