Wydalanie jest to usuwanie z organizmu zbędnych albo szkodliwych produktów przemiany materii.

Przede wszystkim jest to usuwanie produktów przemiany azotowej. Proces ten jest wyłącznie właściwością zwierząt i ludzi.

Układ wydalniczy składa się:

- nerek

- moczowodów

- pęcherza moczowego

- cewki moczowej.

Ośrodek regulujący odruchy skurcz pęcherza moczowego i wydalanie moczu znajduje się w części krzyżowej rdzenia kręgowego. Ośrodek ten podlega nadrzędnym ośrodkom kory mózgowej, oddawanie moczu jest procesem świadomym.

Nerki są parzyste o kształcie fasoli, znajdują się po obu stronach kręgosłupa w części lędźwiowej, bardzo bogato zaopatrzone w krew, krew dociera lewą i prawą tętnicą a odchodzi lewą i prawą nerką.

Nerka składa się z trzech obszarów:

- zewnętrzny- część korowa

- wewnętrzny- część rdzeniowa

- pusta komora- miedniczka nerkowa.

Część korowa i rdzenna zbudowana jest z około 1 miliona nefronów, które są strukturalną i funkcjonalną jednostką nerki.

W początkowym odcinku kanalika na drodze dyfuzji przesącza się płyn zwany moczem pierwotnym, jego skład jest prawie identyczny ze składem płynów ciała. W dalszych odcinkach kanalika jego komórki wychwytują aktywnie wszystkie substancje potrzebne organizmowi, czyli aminokwasy i cukry, natomiast sole mineralne i wodę w zależności od stężenia w organizmie.

Proces ten zachodzi na zasadzie transportu aktywnego, potrzebne są przenośniki i ATP.

W końcowych odcinkach kanalika znajduje się mocz, czyli wodny roztwór produktów przemiany materii oraz wszystko, co jest zbędne dla organizmu. Ten sposób produkcji jest bardzo dogodny, gdyż komórką kanalika wystarczy stosunkowo niewielka liczba przenośników. Każda zbędna substancja zwłaszcza trucizna, która znajdowała się w płynach ciała i została przefiltrowana do kanalika nie wróci już do ustroju.

W ten sposób skład płynów ustrojowych jest precyzyjnie regulowany, a sam kanalik pełni rolę wydalniczą i osmoregulacyjną.

Rozmnażanie jest czynnością życiową, prowadzącą do zwiększenia liczby osobników danego gatunku.

Rozród jest głównym celem życia biologicznego. Wszystkie inne procesy życiowe, a więc zużytkowanie energii, trawienie, krążenie, oddychanie, koordynacja, mogą być rozpatrywane jako zjawiska umożliwiające przeżycie ustroju po to by mógł się rozmnażać.

Żeńskie narządy płciowe to:

Jajniki, jajowody, macica, pochwa i narządy płciowe zewnętrzne. Jajniki położone są w dolnej części jamy brzusznej (miednicy), ich wielkość 4-5 cm. Małe grupki komórek jajnika organizują się w tzw. pęcherzyk Agrafa lub pęcherzyk jajnikowy. Między 12-16 rokiem życia hormon przysadki mózgowej pobudza pęcherzyk Agrafa do sukcesywnego dojrzewania. W dojrzewającym pęcherzyku wytwarza się 1 komórka jajowa, i gdy pęcherzyk pęknie uwalnia się z jajnika. Zjawisko to nosi nazwę jajeczkowania lub owulacji. Jajowody wielkość około 15 cm połączone są z macicą. Do zapłodnienia dochodzi w górnych odcinkach jajowodu. Macica znajduje się między pęcherzem moczowym, a odbytnicą. Ściana jej zbudowana jest z grubych włókien. Dolny koniec macicy- szyjka ma swe ujście w pochwie. W czasie ciąży macica powiększa się około 200 razy.

Męskie narządy płciowe:

- jądra znajdują się na zewnątrz jamy ciała w worku zwanym moszną. Jądra spełniają dwie główne funkcje: wytwarzanie plemników tzw. spermatogeneza i wydzielanie hormonu płciowego męskiego testosteronu

- najądrza, umieszczone są z boku i u góry każdego jądra, magazynują nasienie

- nasieniowody, łączą najądrza poprzez kanał pachwinowy z cewką moczowa, dwa nasieniowody wpadają do jednej cewki moczowej

- gruczoł krokowy- prostata, wydziela on do cewki moczowej płyn, która pobudza i zwiększa ruchliwość plemników

- prącie.

Cykl menstruacyjny kobiety

Pojedynczy cykl zaczyna się w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego. Między 5 a 14 dniem cyklu to jest faza przedowulacyjna, estrogeny pobudzają namnażanie się komórek w błonie śluzowej macicy. Później jest owulacja, czyli jajeczkowanie, zaś po niej następuję faza poowulacyjna trwająca najczęściej około do 28 dnia cyklu.

Cykl miesiączkowy składa się z 4 faz:

- faza folikularna, pęcherzykowa, wydzielany jest hormon folikularny i estrogeny

- owulacji, wydzielany jest hormon luteinizujący

- faza lutealna, ciałka żółtego, wydzielany jest progesteron

- menstruacji, miesiączkowania.

Naturalne metody antykoncepcji (regulacja poczęcia) oparte są na okresowej wstrzemięźliwości płciowej, zależnie od ostatniego terminu owulacji, jest to tzw. kalendarzyk małżeński. Metody barierowe polegają na stosowaniu środków zapobiegających zetknięciu się męskich żeńskich komórek rozrodczych. Najpopularniejsza jest prezerwatywa, mniej popularne są kapturki i krążki dopochwowe czy żeńskie prezerwatywy. Do najskuteczniejszych, lecz kontrowersyjnych środków należą doustne środki hormonalne oraz wkładki domaciczne. Metody antykoncepcji różnią się skutecznością, a wybór konkretnej metody jest indywidualną sprawą każdej pary. Aby dokonać optymalnego wyboru, warto skorzystać z rady lekarza ginekologa lub seksuologa.