Komputer a zdrowie

Organizm przy pomocy różnych dolegliwości może sygnalizować, że nie potrafi poradzić sobie z niesprzyjających warunkami, w jakich jest zmuszony funkcjonować. Praca z komputerem jest uciążliwa bowiem ze względu na:

• wymuszenie nieruchomej pozycji ciała,
• zmieniający się obraz widziany na monitorze,
• wysokie psychiczne napięcie, które niejednokrotnie towarzyszy pracy,
• oddziaływanie elektromagnetycznego pola,
• niskie stężenie ujemnych jonów w powietrzu - charakterystyczne dla biurowych pomieszczeń mających niską wilgotności powietrza oraz łatwo ulegających elektryzowaniu się wykładzin nieprzewodzących,
• emisję niewielkich ilości chemicznych substancji takich jak pochodne dwufenylu chlorowane; w temperaturze, która przekracza istotnie wartości temperatury pokojowej - gazów bezwonnych (furanów oraz tlenków, które uwalniane są z ognioodpornej emulsji, którą pokrywane są obudowy sprzętu).

Ze względu na ciąg czynników, które mają negatywny wpływ wywierany na organizm użytkującego komputer powinno się minimalizować każdą z tych uciążliwości, na które możemy mieć wpływ oraz wykorzystywać każdą z możliwości ulepszania stanowiska, na jakim pracujemy.

Zaburzenia widzenia:

Elektromagnetyczne promieniowanie mające niską oraz bardzo niską częstotliwość (VLF i ELF), ponosi odpowiedzialność za zaburzenia widzenia. Powoduje bowiem rozkład rodopsyny - chemicznego związku, który warunkuje odróżnianie odcieni szarości (dodatkowo widzenie w czasie zmroku), występujący w pręcikach, obecnych w oku na siatkówce. Te pręciki pełnią funkcje fotoreceptorów. W normalnych warunkach właśnie fala świetlna, powodując rozkład rodopsyny, inicjuje wysłanie nerwowego impulsu z oka w kierunku mózgu. Poprzez promieniowanie ilość bodźców, które docierają do mózgu ulega zwiększeniu, a to po kilku godzinach wyzwala w narządzie wzroku objawy zmęczenia.

Zmiany skórne:

Im mniej jest w otoczeniu kurzu, przede wszystkim w polu dzielącym ekran i użytkownika komputera, tym mniejsze jest ryzyko pojawienia się skórnych zmian takich jak zaczerwienionej i swędzącej wysypki obecnej na skórze twarzy. Możliwymi przyczynami zmian tego typu na skórze są również: mała wilgotność powietrza pomieszczenia (20-40%), elektrostatyczne pole, które wprawiaj w ruch kurz a także wykładziny, które podatne są na elektrostatyczne ładowanie.

Podrażnienia błon śluzowych:

Praca w miejscu, w którym stanowisko komputerowe pracy posiada dodatkowo drukarkę laserową, zwiększa listę skutków negatywnych pracy przy komputerze. Ozon, który powstaje w trakcie pracy drukarki posiada negatywne wpływ na śluzowe błony nosa, krtani i oczu. Nie jest dokładnie wyjaśnione jak wysokie stężenie sprawia objawy tego rodzaju i dolegliwości. Wykazano także, iż ozon jest przyczyną różnorodnych schorzeń nowotworowych. Obawy tego rodzaju nie dotyczą ludzi, posiadających nowoczesne typy drukarek laserowych. W przypadku stosowania starszych modeli, jest zalecanym instalowanie drukarek w pomieszczeniach oddzielnych oraz systematyczne przewietrzanie pomieszczeń.

Zespół cieśni nadgarstka (ang. Carpal Tunnel Syndrome)

Podczas pisania na komputerze nienaturalna pozycja rąk opiera się na skręceniu do wewnątrz przedramion oraz wygięciu na zewnątrz dłoni, przy czym ma miejsce jednoczesne uniesienie nadgarstków. Wskutek tego, u osób, które wykazują szczególną podatność z racji specyficznej anatomicznej budowy tegoż odcinka rąk, ma miejsce zbytnie ściśnięcie nerwów dotyczące tzw. kanału nadgarstka - miejsca najwęższego w przegubie dłoni. Objawy temu towarzyszące to: mrowienie, drętwienie, ból odcinka od palców przez dłoń do nadgarstków.

Zespół urazów wynikłych z powtarzającego się przeciążenia rąk

(ang. Repetitive Strain-Injury Syndrom, czyli RSI) - definicja

Przewlekłe przeciążenie górnych kończyn intensywnym, codziennym i niemal bez przerw, wielogodzinnym posługiwaniem się klawiaturą i myszką wywołać może poważne następstwa. Możliwym objawem jest piekący dotkliwy ból ramion, przedramion oraz barków, lecz dopiero po kilku latach nadwerężania rąk. Niektórych osoby dotknięte są jednocześnie występowaniem obrzęków. W ekstremalnym przypadku może nawet dojść do bezwładu i usztywnienia górnych kończyn. Obecnie RSI stanowi najczęściej występującą zawodową chorobą w USA. W przypadku ludzi dotkniętych tego rodzaju przypadłościami próbuje się skłonić ich zwłaszcza do zrewidowania własnego miejsca pracy oraz nawyków pod względem podporządkowania się zasadom ergonomii. W celu uniknięcia forsowania rąk w okolicach nadgarstków ma pomagać używanie specjalnych nakładek wykonanych z termoutwardzalnego tworzywa, które są formowane indywidualnie ściśle zgodnie z kształtem ręki. Znaczną ulgę mogą przynieść dodatkowo specjalistyczne rehabilitacyjne ćwiczenia a także fizykoterapia.

W celu ustrzeżenia się albo przynajmniej zminimalizowania prawdopodobieństwa powstania syndromu RSI, powinno się stosować do wymienionych niżej wytycznych:

• umieszczać klawiaturę na stole lub biurku na wysokości odpowiadającej wzrostowi,
• zwrócenie uwagi na odpowiednią technikę pisania
  • dłonie bez żadnego oparcia, w powietrzu (podstawki pod nadgarstki - tylko do odpoczynku rąk, gdy nie piszemy), rozluźnione palce, które zwisają poniżej dłoni,
  • nie powinno się skręcać w nadgarstku dłoni
  • stosując kombinacje dwóch albo trzech klawiszy powinno się naciskać je obydwoma rękami, jednocześnie dbając aby nie naciągać palców, gdy usiłuje się powiększyć ich zasięg,
  • ramiona powinny przesunąć dłonie wzdłuż klawiatury, gdy chcemy nacisnąć odległy klawisz,
• operowanie myszą prowadzone bez naciągania dłoni począwszy od nadgarstka aż po czubki palców, lecz przesunięcie jej z udziałem ruchu całości ręki,
• stosowanie przerw w użytkowaniu komputera, w zgodzie z zaleceniami Instytutu Medycyny Pracy, które pokrywają się z wytycznymi, które przedstawiła Rady Europy,
• wykonywanie fizycznych ćwiczeń w tym:
  • rozgrzewanie palców oraz dłoni zanim przystąpi się do pracy, przez co możliwa jest poprawa krążenie krwi,
  • w przerwach gimnastyka rąk, na przykład w trakcie czekania na przeprowadzenie jakiejkolwiek operacji,

• Troska o to, aby dłonie były zawsze ciepłe, o lepszym krążenie krwi

Dolegliwości kręgosłupa, przykurcze i napięcia mięśni:

Odpowiednia postawa oraz właściwe zorganizowane miejsce pracy może pozwolić na uniknięcie zmian w kręgosłupie. Pamiętać jednak należy o odpowiednim dopasowaniu krzesła, właściwej wysokości stołu lub biurka przy którym pracuje się oraz o właściwym ustawieniu monitora. Stosowanie bazowych zasad ergonomii pracy przed komputerem pomaga unikać tak dyskopatii, skrzywienia kręgosłupa, jak i bolących mięśni karku, co spowodowane jest długotrwałym ich napięciem na skutek garbienia się. Odpowiednie oparcie stóp nie doprowadza do przykurczu mięśni nóg.

Zaburzenia psychosomatyczne:

Skłonność do frustracji, złości, dezorientacji, drażliwości, niepokoju, depresji oraz trudności koncentracji są zaburzeniami osobowości, które występują najczęściej u osób pracujących przy komputera, które pracują wiele godzin codziennie, z niewielkimi przerwami. A skutek ciągłego psychicznego napięcia u niektórych osób możliwe jest pojawienie się somatycznych wtórnych schorzeń: zaparcia, biegunki, wzrost mięśniowego napięcia, zaburzenia w rytmie serca (czyli tzw. kołatania), nadmierna potliwość, bóle klatki piersiowej, zaburzenia apetytu i snu.

Stres przy komputerze:

Obciążenie psychiczne jakie związane jest z pracą przed komputerem, spowodowane jest szeregiem czynników, ulegających ewolucji oraz ograniczeniu w miarę doskonalenia komputera. Duże obciążenie stanowi dla użytkownika konieczność szybkiego zapamiętania różnych komend oraz pogodzenie sprawnego posługiwania się komputerem z wymogiem bezbłędnej pracą oraz dużą wydajnością działania.

W początkowej fazie obsługi komputera u licznych pracowników ma miejsce niechęć do pracy, spowodowana lękiem, obawą przed nieznanym i próbami obsługi tego urządzenia zakończonymi niepowodzeniem. Komputery sprawiają, że pojawia się poczucie odrealnienia i sztuczności.

Użytkujący komputery nierzadko podlegają różnym dolegliwościom. Zazwyczaj one są objawami komputerowego stresu. Objawy, które najczęściej występują to: bóle głowy zaraz po zakończonej pracy oraz dodatkowo późnym wieczorem, ból w okolicach tyłu głowy, bóle głowy w okolicach oczu (bóle oczu), skroni oraz ciemieniowej okolicy, bóle napięciowe w górnej części ciała (plecy, szyja, ręce, barki), bóle podudzi, ud i krzyża, mrowienie oraz bóle ramion, dłoni, nadgarstków, senność i zmęczenie nie mijające po odpoczynku. Objawy stresu to także dolegliwości, które związane są z oczami (nadwrażliwość, częste nadmiernie mruganie, ból, ucisk, napięcie, pieczenie, kłucie, swędzenie, łzawienie,). Mogą wystąpić kłopoty z widzeniem - widzenie zamglone przy spoglądaniu w dal po zakończonej pracy przed komputerem, ostrość widzenia pogarszająca się, podwójne widzenie na ekranie obrazu, mrużenie oczu gdy na się coś patrzy. Z problemami widzenia związane są bezpośrednio kłopoty z wykonywaniem zadań i z koncentracją.

Różne objawy komputerowego stresu to najczęściej skutek działania najważniejszych pięciu czynników, które wymienione są poniżej:

• posługiwanie się w nieprawidłowy sposób oczami oraz nieodpowiednia pozycja ciała w trakcie pracy przed komputerem,
• stosowanie nieodpowiednich okularów albo kontaktowych szkieł do działań przy komputerze,
• niewłaściwa organizacja miejsca pracy,
• nagromadzenie fizycznego stresu, umysłowego i chronicznego zmęczenia oczu, brak sprawności optymalnej widzenia, która niezbędna jest do pracy z komputerem.