Układ krążenia zbudowany jest z układu limfatycznego i układu krążenia, a także z wypełniających je ustrojowych płynów.

Krążenia układ składa się z:

  1. Serca- ułożone jest w osierdziowym worku. Ścianę serca pokrywa cienka błona, w której umieszczone są naczynia wieńcowe. Sercowy mięsień zawiera poprzecznie prążkowane włókna. Sam organ zbudowany z dwóch przedsionków i dwóch komór, które od wnętrza wyściela tkanka łączna. Pomiędzy przedsionkiem prawym a komora prawa umieszczona jest zastawka trójdzielna, po lewej stronie serca jej odpowiednikiem jest zastawka dwudzielna. Praca serca przypomina działanie pompy, zaś zastawki zapobiegają zmianie kierunku przepływu krwi;
  2. Tętnice- ich funkcją jest rozprowadzanie utlenionej krwi płynącej z serca do wszystkich narządów. Ściany budujące tętnice zbudowane są z trzech warstw: zewnętrznej łącznotkankowej, środkowej zbudowanej z mięśni gładkich oraz wewnętrznej złożonej z śródbłonka i tkanki łącznej. Tętnice maja wiele sprężystych mięśniowych włókien, umożliwia im to rozszerzanie i kurczenie się;
  3. Żyły- funkcją ich jest rozprowadzanie odtlenionej krwi z narządów do serca. Ściany żył są zbudowane z tak jak i tętnice. Posiadają natomiast zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi;
  4. Naczynia włosowate- ja to cienkościenne rurowate twory, położone pomiędzy tętnicami i żyłami. Ściana budująca włosowate naczynia złożona jest z śródbłonka, przez który dochodzi do wymiany substancji pomiędzy tkankami a krwią.

PRACA SERCA

Pracy serca towarzyszą dwa powtarzające się rytmicznie tony:

  • pierwszy-niegłośny, towarzyszący zamykaniu się zastawek przedsionkowo-komorowych w czasie kurczenia się komór;
  • drugi-głośniejszy od pierwszego, spowodowany uderzeniem krwi o zamykające się półksiężycowe zastawki w trakcie rozkurczania się komór.

Cykl pracy serca jest następujący:

        • Skurcz przedsionków pycha krew poprzez otwartą trój- i dwudzielną zastawkę do komór;
  • skurcz komór, rośnie w nich ciśnienie, a w konsekwencji dochodzi do zamknięcia się zastawek dwu- i trójdzielnej;;
  • Etap wzrastającego ciśnienia;
  • Zastawki półksiężycowe zostają otwarte, do aorty oraz tętnicy płucnej wpływa krew;
  • rozkurcz komór, półksiężycowate zastawki zamykają się; zostaje wywołany drugi ton;
  • Ciśnienie spada się, krew wpływa do przedsionków z żył;
  • Otwarcie się zastawek dwu- i trójdzielnych, część krwi napływa jeszcze do komór tuż przed skurczeniem się przedsionków.

UKŁAD LIMFATYCZNY

Inaczej układ chłonny. Układ limfatyczny połączony jest z żylną częścią krwionośnego układu. Niemal w każdej międzykomórkowej przestrzeni występują limfatyczne naczynia zbierające limfę, czyli płyn tkankowy. Naczynia średniej wielkości posiadają zastawki zapobiegające cofaniu się limfy. Naczynia duże wlewają swą zawartość do licznych żył w okolicy serca. Do limfatycznego układu zaliczamy:

  • śledziona: nieparzysty narząd u kręgowców oraz człowieka, położony w okolicy podżebrza lewego brzusznej jamy; otoczona jest łącznotkankową torebką; w miąższu tego organu wyróżnia się czerwoną oraz białą miazgę; w czerwonej miazdze zachodzi proces rozpadu oraz fagocytozy leukocytów i erytrocytów, a także rozkład hemoglobiny; w białej miazdze powstają i ulegają rozpadowi limfocyty; śledziona produkuje również odpornościowe ciała i niszczy liczne drobnoustroje, stanowi tez magazyn krwi, zalegającej w żylnych zatokach;
  • grasica- dokrewny gruczoł; po osiągnięciu dojrzałości płciowej przez osobnika, ulega on tłuszczowemu zwyrodnieniu i zanika; umieszczony jest w górnej części piersiowej klatki poniżej tarczycy, czyli po wewnętrznej stronie mostka; grasica wytwarza limfocyty, a także hamuje rozwój płciowych gruczołów;
  • węzły chłonne- położone na limfatycznych naczyniach w całym ustroju; skupiska limfatycznej tkanki mające wielkość i kształt ziarna grochu, są otoczone łącznotkankową torebką; węzły chłonne wytwarzają limfocyty, zawierają także liczne komórki -fagocyty. które niszczą drobnoustroje;
  • migdałki- to skupienie limfatycznej tkanki, które wchodzi w skład pierścienia gardłowego Waldeyera; podniebienne migdałki położone są po obu stronach gardła, mają zachyłki- krypty; migdałek gardłowy umieszczony jest na górnej- tylnej ścianie gardła; językowy migdałek jest grupą mieszków położonych na nasadzie języka, tuż za graniczną bruzdą;
  • szpik kostny- to krwiotwórcza tkanka znajdująca się w kościach; wyróżnia się kostny szpik czerwony, który wytwarza komórki wchodzące następnie do krwiobiegu oraz kostny szpik żółty, który jest zbudowany z tłuszczowej tkanki; zrąb kostnego szpiku czerwonego buduje tkanka łączna siateczkowata, w której leżą hemocytoblasty; podział hemocytoblastów może doprowadzić do powstania trzech postaci krwinek: białych, czerwonych i płytkowych.

KREW

jest odmianą łącznej tkanki, której międzykomórkowa substancja(osocze) jest płynna. W osoczu umieszczone są morfotyczne elementy, czyli krwinki. Krew spełnia ważną rolę w termoregulacji, gdyż dzięki niej możliwa jest wymiana ciepła pomiędzy organizmem a otoczeniem.

  1. Osocze-około 56% krwi. Składa się ono w około 90% z wody; jest mieszaniną substancji organicznych oraz nieorganicznych. Liczne białka osocza spełniają różne funkcje

a).fibrynogen-uczestniczy w procesach krzepnięcia. Powstający skrzep ochronią przed utratą płynów gdy dochodzi do uszkodzeń ciała, zabezpiecza też przed wnikaniem obcych ciał do organizmu;

b).albuminy-uczestniczą w zachowaniu objętościowych proporcji płynów w organizmie; c).gammaglobuliny- są odpowiedzialne za odporność organizmu.

1.Erytrocyty-krwinki czerwone. Prawidłowa ilość we krwi to 4,5-5,5 min/w mm3 krwi. Erytrocyty zawierają hemoglobinę. Związek ten ma zdolność łączenia się z tlenem. Dzięki temu możliwy jest transport tego związku do komórek. Erytrocyty człowieka są bezjądrzaste oraz dyskowate. Krwinki czerwone powstają w czerwonym szpiku kostnym z erytroblastów.

Liczba ich jest stała. Czerwone krwinki żyją około 100-120 dni, a następnie wychwytywane są przez śledzionę i tu dochodzi do ich rozpadu, czyli hemolizy. Erytrocyty zawierają hemoglobinę(Hb), której funkcja jest transport O i CO2. Połączenie Hb-O nazywa się oksyhemoglobiną. Erytrocyty przekazują tlen z płuc do wszystkich tkanek oraz są odpowiedzialne za grupę krwi.

2.Leukocyty- białe krwinki powstają w węzłach chłonnych układy limfatycznego, a niektóre w kostnym szpiku oraz śledzionie. Funkcje limfocytów są związane z reakcjami obronnymi organizmu.

jądrzaste komórki, maja zdolność przemieszczania się pełzakowym ruchem oraz przenikania poprzez ściany krwionośnych naczyń. Ze względu na ziarnistości w ich cytoplazmie wyróżnia się:

a). agranulocyty-powstające w łącznej tkance:

  • limfocyty-biorące udział w zabliźnianiu się ran, warunkują immunologiczną pamięć;
  • monocyty- fagocytują obce ciała, produkują interferon, czyli białko zapobiegające rozwojowi wirusów;

b).granulocyty -powstające w kostnym szpiku:

  • Zasadochłonne i kwasochłonne-zapobiegają alergiom i uczuleniom;
  • obojętnochłonne- fagocytują drobnoustroje i antygeny.

3.Trombocyty-płytki krwi, powstające w kostnym szpiku. Zapoczątkowują procesy krzepnięcia krwi. Komórki te przede wszystkim odpowiadają za krzepnięcie się krwi. Prawidłowa ich ilość w mm3 krwi wynosi około 300 tysięcy. Skrzep podczas zranienia powstaje dzięki reakcji zachodzącej pomiędzy białkami osocza a tlenem. Powstaje dzięki temu włóknik czyli fibryna.

PROCES KRZEPNIĘCIA KRWI

złożony chemiczny proces, w którego wyniku krew wypływająca z krwionośnego naczynia- uszkodzonego przechodzi w stały ze płynnego stanu, powstaje galaretowaty skrzep, który zamyka uszkodzone naczynie chroniąc w ten sposób przed wykrwawieniem; mechanizm krzepnięcia krwi jest oparty na działaniu osoczowych czynników krzepnięcia krwi a także fosfolipidów, krwinek płytkowych oraz jony wapnia; krzepnięcie krwi to proces wymagający wapniowych jonów.

UDZIAŁ KRWI W TRANSPORCIE GAZÓW

w transporcie CO2 i O2 uczestniczy osocze i erytrocyty. Wiązanie tlenu polega wytworzeniu się odwracalnego połączenia hemoglobiny z cząsteczkami gazu. Proces nazywa się utlenowaniem. Jedna cząstka hemoglobiny wiąże się odwracalnie z czterema cząsteczki tlenu, powstały kompleks nosi miano oksyhemoglobiny (Hb(O2)4).Utlenowanie przebiega w płucach oraz skrzelach. Czad to gaz współzawodnicząc z tlenem podczas wiązania z hemoglobiną. Tlenek węgla może łatwo wyprzeć tlen z (Hb(O2)4), zajmując jego własne miejsce . Połączenie Hb z czadem to karboksyhemoglobina lub hemoglobina tlenkowowęglowa. Transport dwutlenku węgla z tkanek do oddechowych powierzchni, gdzie przenika on na zewnątrz wskutek gradientu parcjalnego ciśnienia tego gazu. 20 % dwutlenku węgla jest transportowana jako luźno związana z grupami -NH2 białkowa części hemoglobiny - karbaminohemoglobina; 80% transportuje zaś osocze w postaci kwasu węglowego, w tym 70% jako jony wodorowęglanowych.

GRUPY KRWI

W błonach czerwonych krwinek znajdują się aglutynogeny dwojakiego rodzaju. Są to aglutynogeny A oraz B. Antygen A nie jest jednorodny ponieważ tworzy różnorodne odmiany, np. A1, A2. W surowicy znajdować się mogą aglutyniny: anty- A oraz anty- B. Przeciwciała przeciw aglutynogenom A aglutynują krwinki posiadające antygen A, a przeciwciała anty- B, te z antygenem B. Reguła Landsteinera mówi, że w surowicy krwi nie występują nigdy przeciwciała skierowane przeciw własnym grupowym antygenom. Na podstawie tej reguły wyróżniono cztery grupy krwi:

  • A-w błonach czerwonych krwinek znajduje się aglutynogen A, aglutynina anty- B jest surowicy, grupy krwi aglutynowane przez tę krew: B, AB.
  • B- w błonach czerwonych krwinek znajduje się aglutynogen B, aglutynina anty- A jest surowicy, grupy krwi aglutynowane przez tę krew: A, AB.
  • AB- w błonach erytrocytów jest aglutynogen A i B, surowicy nie ma aglutynin, nie ma też grup aglutynowanych
  • 0- w błonach czerwonych krwinek nie znajduje się aglutynogen, znajduję się natomiast obie aglutyniny w osoczu (anty-A i anty- B), grupy krwi aglutynowane przez tę krew: A, B, AB.

Osobie posiadającej grupę krwi AB można przetoczyć każda z czterech grup krwi, natomiast osoba z grupą krwi 0 może być biorca tylko krwi grupy 0, ponieważ mając przeciwciała skierowane przeciwko aglutynogenom A i B, aglutynowałaby każdą inną krew.

Dodatkowo wykryto inne antygeny, które warunkują wyróżnienie tzw. podgrup, przykładowo: M i N. W roku 1941 Landstein odkrył antygen Rh. Antygen ten posiada w błonach krwinek czerwonych około 85% ludzi. Krew ludzi zawierających na erytrocytach ten antygen określa się Rh+. U pozostałych ludzi nie występuje ten czynnik, a ich krew oznaczono Rh- . Pierwszy kontakt krwinek Rh+ z Rh- powoduje, iż organizm rozpoczyna wytwarzać przeciwciała anty- Rh. Przy kolejnym kontakcie obecne w osoczu przeciwciała niszczą czerwone krwinki zawierające czynnik Rh powodując ich hemolizę.