Receptory są wyspecjalizowanymi strukturami, których zadaniem jest przekazywanie informacji do ośrodkowego układu nerwowego. Pozwalają one na odbieranie różnego rodzaju bodźców, pochodzących nie tylko ze środowiska zewnętrznego, ale informują też o stanie naszego organizmu. Receptorem nazywamy pojedynczą komórkę receptorową, jak również cały zespół tych komórek, wraz z komórkami pomocniczymi tworzącymi cały organ (narząd zmysłu).

Ze względu na środowisko, z którego odbierane są bodźce, receptory dzielimy na:

  • Eksteroreceptory
  • Proprioreceptory
  • Interoreceptory

Eksteroreceptory odbierają bodźce ze środowiska zewnętrznego, są więc zlokalizowane w powierzchniowych obszarach ciała. Umożliwiają one zwierzęciu poznawanie otoczenia, rozpoznawanie i reagowanie na zagrożenia, skuteczne poszukiwanie pokarmu a także kontakt z innymi przedstawicielami świata zewnętrznego. Bodźce płynące spoza ustroju są warunkiem koniecznym sprawnego funkcjonowania organizmów wyższych i warunkują relacje między osobnicze. Dzięki nim bowiem zwierze jest w stanie poznać czy ma do czynienia z wrogiem (np. drapieżnikiem), czy potencjalnym partnerem seksualnym. Do eksteroreceptorów zaliczyć możemy między innymi: narząd wzroku, słuchu, kubki smakowe, błony węchowe oraz receptory reagujące na uczucie dotyku, bólu i zmian temperatury.

Proprioreceptory są to elementy umożliwiające odbiór bodźców z wnętrza organizmu. Ich zadaniem jest przekazywanie informacji na temat położenia naszego ciała, poszczególnych kończyn, głowy i innych jego części. Dzięki tym receptorom potrafimy wykonywać różne czynności bez potrzeby widzenia np. jedzenie czy ubieranie się w zaciemnionych pomieszczeniach. Proprioreceptory zlokalizowane są w stawach, ścięgnach oraz w mięśniach.

Interoreceptory, podobnie jak proprioreceptory odpowiedzialne są za odbiór bodźców z wnętrza organizmu. Są one jednak zlokalizowane w różnych narządach ciała i mają za zadanie pomagać w utrzymaniu równowagi ustroju, tzw. homeostazy. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z ich istnienia, a to właśnie dzięki tym receptorom odczuwamy głód czy pragnienie. Reagują bowiem na zmiany chemiczne w ustroju, zmiany pH, ciśnienia osmotycznego, a także temperatury wewnątrz organizmu. Następnie przekazują te informacje do ośrodkowego układu nerwowego, gdzie są analizowane i wywołują odpowiednie reakcje.

Receptory możemy podzielić również ze względu na rodzaj bodźca, na jaki są wrażliwe. W tej klasyfikacji wyróżniamy:

  • Mechanoreceptory - reagują na zmiany energii mechanicznej

Do nich zaliczyć możemy między innymi: receptory dotykowe, proprioreceptory, błędnik, linia naboczna ryb itd

Należą tutaj np. kubki smakowe i nabłonek węchowy

Zaliczyć tu można m.in. receptory reagujące na światło znajdujące się w siatkówce oka

  • Termoreceptory - reagują na zmiany temperatury

Do nich zaliczamy np. zakończenia nerwowe w skórze kręgowców

  • Elektroreceptory - reagują na zmiany energii elektrycznej (występują u ryb)