Układ krążenia jest podstawą utrzymania homeostazy organizmu, zaopatruje komórkę w tlen i pokarm oraz czyści organizm z trujących i zbędnych substancji przez nie produkowanych. Utrzymuje właściwy stosunek wodno-jonowy zapewniając sprawne działanie organizmu. Rozwój cywilizacji powoduje olbrzymie zmiany w trybie życia i zachowania się człowieka, co jest przyczyną wielu groźnych chorób, które często kończą się śmiercią organizmu.

Aby jak najlepiej opisać i zrozumieć przyczyny powstawania niewydolności układu krążenia pokrótce przedstawmy jego budowę.

Do głównych zadań układu naczyniowego należy:

  • Dostarczanie tkankom substancji odżywczych
  • Odprowadzanie produktów przemian tkankowych
  • Pośredniczenie między poszczególnymi częściami ustroju (rozprowadzanie hormonów)

W układzie krwionośnym wyróżniamy następujące typy naczyń:

Tętnice:

- prowadzą krew z serca do narządów ciała

- kurczliwe (tkanka mięśniowa) - więcej włókien mięśniowych w tętnicach małych

- sprężyste ( tkanka łączna sprężysta) - więcej włókien sprężystych w tętnicach dużych

- budowa zależy od średnicy i ciśnienia krwi

- tętnienie - ruchy tętnic pod wpływem uderzeń serca

Żyły:

- prowadza krew z narządów do serca

- cienkie ściany - budowa ściany nie zależy od ciśnienia krwi, ale od właściwości mechanicznych otaczających tkanek

- słaba mięśniówka

- przewaga włókien klejodajnych

- zastawki regulują kierunek przepływu krwi

Naczynia włosowate:

- jednowarstwowy nabłonek płaski (śródbłonek)

- tworzą sieci

- przepływ krwi jest regulowany przez komórki kurczliwe

Narządy regulują ilość krwi, która przyjmują naczynia krwionośne (podział zależy od fizjologicznego składu krwi) - przewodzenie krwi (większe naczynia, makroskopowo widoczne)

- wymiana substancji chemicznych i komórek krwi (naczynia włosowate)

Przepuszczalność ścianek:

  • Bierna (dyfuzja)
  • Czynna (enzymy cytoplazmy śródbłonka)

Zespolenie tętniczo - żylne ( bez naczyń włosowatych) regulują przepływ krwi przez narządy

Unaczynienie:

  • Unaczynienie własne
  • Tętniczki i wewnętrzną ścinane dużych naczyń odżywia krew przepływająca

Unerwienie:

  • Ruchowe - układ autonomiczny ( współczulny - zwęża naczynia włosowate; przywspółczulny - rozszerza naczynia włosowate)
  • Czuciowe - nerwy mózgowo-rdzeniowe

W rejonie zatoki szyjnej występują presoreceptory, czyli zakończenia rejestrujące zmiany ciśnienia krwi.

Wpływ na ciśnienie krwi mają także mediatory chemiczne;

- skurcz naczyń włosowatych - adrenalina, noradrenalina, sympatyna

- rozkurcz naczyń włosowatych - histamina

Serce i układ krwionośny kształtują się z mezodermalnej cewy sercowej od czwartego do ósmego życia płodowego. Serce zajmuje śródpiersie dolne środkowe. Stanowi 0,5 % masy ciała. Stosunek do masy ciała u kobiet wynosi 1:183, a u mężczyzn 1:170.

Kształt i położenie serca zależą od:

  • Fazy skurczu
  • Ruchów oddechowych
  • Wieku
  • Płci
  • Postawy ciała

Miesień serca :

  • Włókna zewnętrzne - skośne
  • Włókna środkowe - okrężne
  • Włókna wewnętrzne - podłużne
  • Wir serca

Właściwości mięśnia sercowego:

- szybki, energiczny skurcz

- niezależny od naszej woli

- nie ulega zmęczeniu

- poprzecznie prążkowany, tworzy syncytium

- jądra komórkowe wewnątrz włókna

- wstawki

- przeciętna częstość skurczu 72/min, 100 000/ dobę

- przepływ krwi: 5litrów/min, 20-30 litrów/min przy wysiłku

- możliwy przerost czynnościowy

Korona serca:

  • Naczynia tętnicze wychodzące z serca:

- aorta

- pień płucny

  • Żyły wchodzące do serca:

- żyła główna dolna

- żyła główna górna

- żyły płucne

Ściana serca:

  • Wewnętrzna - wsierdzie (jednowarstwowy nabłonek płaski - śródbłonek)
  • Środkowa - śródsierdzie na które składa się :

- mięsień serca

- szkielet serca

- układ przewodzący

  • Zewnętrzna - nasierdzie (jednowarstwowy nabłonek płaski) = blaszka trzewna osierdzia surowiczego

Szkielet serca:

  • Pierścienie włókniste - obejmuj ujścia:

- pnia płucnego

- aorty

- przedsionkowo - komorowe prawne

- przedsionkowo - komorowe lewe

  • Trójkąty włókniste - prawy i lewy
  • Część błoniasta przegrody międzykomorowej

Znaczenia szkieletu serca:

  • Oddziela mięśniówkę przedsionków i komór
  • Miejsce przyczepu włókien mięśniowych sera
  • Miejsce przyczepu zastawek przedsionkowo - komorowych

Krew krąży w ciele w dwóch krwiobiegach:

  • Obieg duży

Lewa komora - aorta - tętnica - sieć włosowata - żyły - żyła główna dolna i górna - prawy przedsionek

  • Obieg mały

Prawa komora - pień płucny - tętnica płucna - sieć włosowata - żyły płucne - lewy przedsionek

  • Układ wrotny (sieć włosowata włączona między dwie żyły)

Tętnica krezkowa górna , tętnica krezkowa dolna, tętnica śledzionowa - sieć włosowata jelita - żyła wrotna - sieć włosowata wątroby - żyła wątrobowa - żyła główna dolna

Przez sieci włosowate jelita i wątroby musi przepływać taka sama ilość krwi.

Na tle zmian miażdżycowych rozwija się choroba wieńcowa.

Choroba wieńcowa - (choroba niedokrwistości serca) jest to nieprawidłowa czynność naczyń doprowadzających krew do mięśnia sercowego, zmniejszeniu elastyczności na skutek odkładania się w ścianach tętnic złogów substancji tłuszczowych, głównie cholesterolu będącego jednym z ważniejszych składników wzmacniających serce. W efekcie powoduje to przenoszenie przesz usztywnione ściany tętnic wysokich ciśnień wytworzonych w lewej komorze serca w głąb całego układu , a więc nadciśnienie tętnicze.

Pojęcie to obejmuje różne choroby serca:

  • Dusznica bolesna
  • Zawał serca
  • Niewydolnośc serca

Ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową zwiększa się:

  • na skutek palenia tytoniu
  • u osób z wysokim ciśnieniem krwi
  • u chorych na cukrzycę
  • u osób z nieprawidłowym składem bądź chorobie wysokim poziomem tłuszczów we krwi
  • u osób chorych na dnę moczową

Poza tym przypuszcza się, że osoby chorobie nadwagą oraz te, które mają odczucie, że są stale przeciążone warunkami życia i pracy zawodowej, są ponadprzeciętnie narażone na zachorowanie na jedną chorobie postaci choroby wieńcowej serca.

W chorobie wieńcowej jako leki podstawowe stosuje się azotany i kwas acetylosalicylowy. Do tych pierwszych należy nitrogliceryna, najbardziej znany z leków "nasercowych". Nitrogliceryna ma bardzo pożyteczne działanie - rozkurcza naczynia wieńcowe i zmniejsza ilość krwi dopływającej do serca, tym samym je odciążając. Kwas acetylosalicylowy to nic innego jak popularna aspiryna. W chorobach serca stosuje się go w małych dawkach, które z powodzeniem zapobiegają zakrzepom, nie wywołując prawie wcale działań ubocznych (krwawień). W chorobie wieńcowej bardzo często stosuje się też beta - blokery, blokery wapnia, a po zawale - inhibitory konwertazy angiotensyny.

Zapobieganie choroby wiecowej:

W chorobie niedokrwiennej bardzo ważne jest zapobieganie jej wystąpieniu.

Najważniejsze jest miedzy innymi:

  • zdrowy tryb życia,
  • prawidłowe odżywianie się (dieta uboga w tłuszcz i uboga w cholesterol),
  • regularny wysiłek fizyczny,
  • kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi,
  • leczenie chorób współistniejących (zwłaszcza cukrzycy)
  • zaprzestanie palenia tytoniu.

Dolegliwości zawału serca;

Ostry zawał serca najczęściej wywołuje podobne dolegliwości jak napad dusznicy bolesnej. Utrudniony oddech i głębokie, tępe bóle promieniujące z okolicy sercowej do szyi, szczeki dolnej, pleców i do ramion; lek przed śmiercią, zimny pot, szybkie tętno. Jednakże o około 1/5 dotkniętych chorych zawał "maskuje się":

  • nagłe omdlenie z wymiotami, lecz bez bólów
  • niejasne dolegliwości w nadbrzuszu
  • niewytłumaczalna duszność
  • lekki ucisk za mostkiem, który jest połączony z niejasnym bólem jednego ramie lub w szczęce

W przeciwieństwie do dusznicy bolesnej, bóle zawałowe nie ustępują ani po zażyciu kapsułki nitrogliceryny, ani po kilkuminutowym odpoczynku. Zawał może wystąpić także podczas odpoczynku.

Przyczyny zawału:

Zawał ma tę sama przyczynę, co dusznica bolesna:

Niewystarczające zaopatrzenia mięśnia sercowego w krew, a tym samym w tlen.

Zdarza się to wówczas, gdy tętnice wieńcowe serca są silnie zwężone na skutek miażdżycy. Często ostatecznym czynnikiem wywołującym zawał jest zakrzep krwi w miejscu zwężenia. W porównaniu do dusznicy bolesnej różnica polega na tym, że przy zawale niedobór tlenu jest tak duży, ze tkanka obumiera, jeżeli nie uda się otworzyć zwężonego naczynia w ciągu sześciu godzin.

Ryzyko zachorowania:

W Polsce z powodu zawału rocznie umiera 300000 osób. W przekroju ogólnym mężczyźni są bardziej zagrożeni niż kobiety.

Następujące czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia zawału serca:

  • palenie tytoniu - zwiększa ono częstość wystąpienia zawału 2-5 razy
  • wysokie ciśnienie krwi
  • cukrzyca
  • wysoki poziom lipidów we krwi
  • dna moczanowa

Ponadto podejrzewa się, że osoby z nadwagą i te, które warunki pracy i życia odczuwają jako uciążliwe, również dzielą wysokie ryzyko doznania zawału mięśnia sercowego.

Możliwe następstwa i powikłania:

Dla wielu osób zawał kończy się śmiertelnie. Dla tych, którzy go przeżyją, część pozostałej tkanki sercowej pozostanie na zawsze uszkodzona. Oznacza to, że serce takie nie toleruje dodatkowych obciążeń, jego wydolność jest ograniczona. Regularne ćwiczenia fizyczne mogą jednak zwiększyć jego wydolność.

Ponieważ "stwardnienie" tętnic postępuje w raz z wiekiem, istnieje niebezpieczeństwo ponownego zawału serca. Odpowiednie zapobieganie może zmniejszyć to ryzyko.

Zapobieganie zawałowi serca:

- Należy zaniechać palenia tytoniu. Ten, kto powstrzyma się od palenia przez okres dłuższy niż dwa lata, dzieli znowu takie samo ryzyko jak osoby, które nigdy nie paliły.

- Zredukować nadwagę

- Koniecznie leczyć nadciśnienie krwi

- Obniżyć za wysoki poziom cholesterolu we krwi

- Wprowadzić zajęcia ruchowe, zwłaszcza biegi. Warunkiem jednakże jest uprzednie dokładne badanie lekarskie.

- Unikać stresu psychicznego, nagłego obciążenia i nagłej zmiany temp.

- Należy tak ukształtować swoje życie, aby utrzymać właściwa proporcje pomiędzy napięciem a odprężeniem

Kiedy należy udać się do lekarza.

Zawal serca może wystąpić w każdej sytuacji: w teatrze, w domu, podczas gry w tenisa itp.

Większość ludzi umiera podczas pierwszej godziny od zauważenia pierwszych objawów. Oznacza to, że pierwsza godzina rozstrzyga o rokowaniu, co do przeżycia zawału.

Przy podejrzeniu zawału serca należy natychmiast dać się zawieźć do szpitala. Ze względu na ostrożność lepiej jest być raz niepotrzebnie zawiezionym do szpitala niż później robić sobie wyrzuty. Co drugi pacjent który umiera, mógłby przeżyć, gdyby natychmiast otrzymał właściwą pomoc lekarską.

Jak sobie pomóc:

Najważniejszym i często ratującym życie działaniem jest niezwłoczne wezwanie karetki pogotowia ratunkowego. Jest to jednak możliwe tylko wówczas, jeżeli dotknięty potrafi rozpoznać oznaki zawału serca.

Leczenie:

Jeżeli istnieje podejrzenie zawału, czynność sercowa powinna być nadzorowana. Wstrzyknięcie lub wprowadzenie we wlewie kroplowym leki powinny zmniejszyć bóle, opanować leki przed śmiercią, odciążyć serce i wyrównać zaburzenia rytmu serca . Podczas pierwszej godziny od wystąpienia dolegliwości lekarz może spróbować lekami rozpuścić skrzep w naczyniach. Przez to można ograniczyć uszkodzenie mięśnia serca. Większość chorych z zawałem serca cierpi po kilku dniach na depresję, którą również trzeba leczyć. U osób dłuższy czas obłożnie chorych istnieje zwiększone ryzyko doznania zatoru płuc. Żeby temu zapobiec, stosuje się leki przeciwkrzepliwe, heparynę w zastrzykach lub w kroplówkach dożylnych.

Leczenia po zwolnieniu ze szpitala:

Pobyt w szpitalu trwa najczęściej około dwu do trzech tygodni. Bezpośrednio po tym następuje najczęściej wielotygodniowy pobyt w ośrodku rehabilitacyjnym, gdzie w sposób ukierunkowany i stopniowy stosowane są zajęcia fizyczne. Program rehabilitacyjny zależy od wieku, rozmiarów uszkodzenia, od ewentualnych zaburzeń rytmu, od sytuacji zawodowej i od osobistych oczekiwań.

W ciągu trzech do czterech tygodni po zawale unikaj aktywności seksualnej. Później sercu jest już obojętne , czy ty wydolność czynnościową trenujesz podczas uprawiania sportu, czy podczas aktywności w łóżku. Ryzyko nagłej śmierci sercowej występuje tylko wówczas, gdy lęk i wyrzuty sumienia podczas stosunków pozamałżeńskich obciążają serce. Alkohol w małych ilościach jest dopuszczalny. Jeżeli po około sześciu tygodniach po przebytym zawale serce znowu dobrze pracuje, najczęściej można prowadzić normalne życie. By nie dopuścić do kolejnych zawałów, należy bezwzględnie stosować się do wszystkich zaleceń dotyczących zapobiegania. Jeżeli ktoś tego przestrzega, ma dobre perspektywy dalszego rozkoszowania się życiem.

Niewydolność serca:

Dolegliwości:

W zależności od dolegliwości, lekarze rozróżniają niewydolność prawego bądź lewego serca. Niewydolność lewego serca:

- duszność

- częstoskurcz serca przy większych wysiłkach fizycznych.

Jeżeli choroba postępuje, duszność występuję także bez wysiłku fizycznego, zwłaszcza wieczorem. Duszność pojawia się przy położeniu poziomym. Jest asie wówczas zmuszonym przyjąć pozycje siedzącą lub położyć sobie kilka poduszek pod głowę. Napady duszności. Trwające nie dłużej niż godziną, mogą zerwać chorego ze snu. W najcięższych przypadkach dolegliwości oddechowe łączą asie z bólami w klatce piersiowej i krwiopluciem.

Niewydolność prawego serca:

Obrzęki kostki, uczucie rozpierania szyi i brzucha, znużenie.

Przyczyna;

O niewydolności serca mówi się wówczas, gdy serce nie ma już dość siły, aby utrzymać dostateczne krążenie krwi. Oznacza to, że serce wypompowuje za mało krwi i dlatego przyjmuje również za mało krwi z żył. W następstwie w żyłach znajduje się za dużo krwi. To ciśnienie powoduje przesączanie płynu do otaczających tkanek, które puchną. Przyczyna niewydolności serca mogą być:

  • choroba niedokrwienna serca i jej następstwa (zawał, dusznica bolesna)
  • nadciśnienie krwi
  • wada zastawek serca
  • wszystkie pozostałe choroby mięśnia sercowego (kardiomiopatie)
  • zator tętnicy płucnej
  • choroba reumatyczna.

Ryzyko zachorowania:

Niewydolność serca jest rozpoznaniem najczęściej stawianym przez lekarzy ogólnych. Gdyby im wierzyć, około czterech milionów obywateli dawnej Republiki Federalnej musiałoby cierpieć z powodu niewydolności serca. Od kilku lat niektóre praktycznie artykuły w specjalistycznych czasopismach lekarskich wskazują, że wieku lekarzy rozpoznanie to stawia pochopnie. Na niewydolność serca cierpią najczęściej osoby starsze.

Możliwe następstwa i powikłania:

Nie leczona niewydolność serca może spowodować zaburzenia rytmu serca. Nie leczona niewydolność lewego serca może prowadzić do zagrażającego życiu nagromadzeniu płynu w płucach. Wywołane niewydolnością prawego serca nagromadzeniu płynu mogą uszkadzać skórę i tkankę podskórną kończyn dolnych. Zastój krwi uszkadza też wątrobę, błonę śluzową żołądka i nerki.

Zapobieganie:

Jest niemożliwe

Kiedy udać się do lekarza?

Kiedy zaczniemy podejrzewać, że cierpisz na niewydolność serca.

Jak sobie pomóc?

1. Gdy tylko możesz, odpoczywaj. Siedzenie w fotelu jest korzystniejsze niż leżenie, zmniejszyć aktywność fizyczną, jednakże nie należy z niej całkowicie rezygnować, gdyż wspomaga ona krążenie krwi.

2. Ograniczyć spożycie soli. Przez co organizm zatrzymuje mniej wody, co zmniejsza niebezpieczeństwo nagromadzenia płynu w tkankach.

3. Od godziny siedemnastej mniej pić.

5.Zredukować nadwagę.

Leczenie:

Przed rozpoczęciem terapii lekarz powinien ustalić, czy jakakolwiek inna choroba nie jest przyczyną niewydolności serca. W takiej sytuacji najpierw należałoby odpowiednio leczyć chorobę

podstawową.

Niewydolność serca jest leczona różnymi sposobami:

  • działania we własnym zakresie
  • lekami zwiększającymi siłę skurczową serca (leki wzmacniające serce)
  • lekami moczopędnymi
  • lekami rozszerzającymi naczynia, ułatwiającymi sercu prace przez to, że podczas pompowania krwi pokonuje mniejszy opór.

Najczęściej stosowana klasyfikacja CCS opracowana przez Canadian Cardiovascular Society.

Obejmuje ona cztery stopnie zaawansowania choroby niedokrwiennej serca.

  • stopień I - pojawienie się dusznicy bolesnej przy bardzo dużych wysiłkach lub w sytuacjach mocno stresujących
  • stopień II - dusznica bolesna występująca przy umiarkowanym wysiłku - odpowiednik wejścia na drugie piętro, powolnego przejścia > 200 metrów
  • stopień III - objawy pojawiają się przy niewielkim wysiłku - odpowiednik wejścia na pierwsze piętro, powolnego przejścia < 200 metrów
  • stopień IV - dusznica ciągła nawet w spoczynku

Choroba nadciśnieniowa:

Jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą przewlekłą, może powodować pękanie naczyń krwionośnych. Zdrowe serce, normalnie wykonuje olbrzymi wysiłek, może na pewien czas zwiększyć swoją pracę, gdy zachodzi taka potrzeba. Dzieje się to jednak kosztem skrócenia przerw odpoczynkowych. Tętno jest spowodowane rytmicznym rozszerzeniem się ścian początkowego odcinka tętnicy głównej, do której każdy skurcz lewej komory serca tłoczy nową porcję krwi. Te rytmiczne skurcze przenoszą się na tętnice obwodowe dzięki sprężystości ścian naczyń; wyczuwamy to w postaci tętna. Ciśnienie krwi w tętnicach jest zmienne i wzrasta w następstwie skurczu serca, zaś maleje przy rozkurczu.

Ciśnienie skurczowe i rozkurczowe:

Cykl pracy serca zaczyna się impulsem wysyłanym przez węzeł zatokowo-przedsionkowy. Impuls ten powoduje skurcz przedsionków i pobudza węzeł przedsionkowo-komorowy, z którego wysyłane są serie impulsów pobudzających włókna mięśniowe komór i powodujących ich skurcz. W początkowej fazie skurczu komór, na skutek wzrostu ciśnienia, następuje zamknięcie się zastawek przedsionkowo-komorowych, czemu towarzyszą zjawiska akustyczne nazwane I (skurczowym) tonem serca.

Następnie na skutek otwarcia się zastawek półksiężycowatych - krew wtłaczana jest do tętnic. W tym czasie przedsionki rozkurczają się i zaczyna napływać do nich krew z żył, Na początku rozkurczu komór słychać wyraźny, silny, (rozkurczowy) ton, spowodowany uderzeniem fali krwi o zamykające się zastawki połksiężycowate. Tony serca, powstające w wyniku gwałtownego zahamowania przepływu krwi, są naturalnymi zjawiskami fizjologicznymi. Następuje teraz krótka pauza spoczynkowa, trwająca około o,4 s. Cykl pracy serca trwa około 0,85s, z czego na skurcz w przedsionku przypada 0,15s, a komór 0,3s. Obrazem elektrycznej pracy serca jest elektrokardiogram - EKG

Pomiar i kontrola tętna ma duże znaczenie informuje, bowiem o stanie układu krążenia - o rytmiczności pracy serca i funkcjonowaniu naczyń. Pomiarów dokonuje się za pomocą ciśnieniomierza. Tętno rozchodzi się z szybkością 9m/s, a jego fale wspomagają krążenie krwi, odciążając pracę serca. Należy pamiętać, że lekkie wysiłki mięśniowe są czynnikiem usprawniającym obieg krwi i wspomagającym przepływ limfy, szczególnie w odległych od serca częściach ciała.

U pewnej grupy ludzi wartości te są inne: niższe lub wyższe. Stan, w którym wartość ciśnienia tętniczego przekracza górną granicę ciśnienia uznanego jako prawidłowe nazywamy nadciśnieniem tętniczym, wartość do rozpoznania nadciśnienia przyjmuje się ciśnienie przekraczające 160/95 mm Hg czyli 213/127 hPa. Ciśnienie zawierające się między wartościami 140 d0 160 mm słupa HG dla ciśnienia skurczowego i 90-95 mmHg dla ciśnienia rozkurczowego określane jest ciśnieniem granicznym, wskazującym na zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego.

Ciśnienie zmienia się z wiekiem, a w czasie snu nieznacznie maleje, zaś przy intensywnym wysiłku może wrosnąć do 200 mm Hg.

Osoby cierpiące na nadciśnienie można podzielić na dwie grupy. Pierwsza, kiedy choroba jest następstwem istnienia innych chorób (ostre przewlekłe zapalenia kłębuszków nerkowych, niektóre choroby układu krążenia gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz choroby mózgu)-mówimy wtedy o nadciśnieniu wtórnym, oraz druga, kiedy nadciśnienie występuje bez współistnienia innych chorób- mówimy wtedy o nadciśnieniu pierwotnym lub samoistnym.

Choroba nadciśnieniowa rozwija się podstępnie. Początkowo cicho i bez żadnych objawów. O tym, że mamy nadciśnienie dowiadujemy się najczęściej przypadkowo, w czasie okresowego badania lekarskiego. W tym okresie mogły pojawiać się takie objawy jak: nadmierna pobudliwość nerwowa, trudności z koncentracją, szybsze męczenie się, bezsenność, kłucie serca. Występują one także w innych chorobach i nie mogła być podstawą do rozpoznania nadciśnienia. Dopiero po wielu latach trwania choroby nadciśnieniowej, a to nie u wszystkich osób, pojawiają się bóle i zawroty głowy oraz widoczne w czasie badania dna oczu, a także różne powikłania sercowe lub nerkowe.

Aby do tych następstw nie dopuścić, należy już wcześniej podjąć działania np. ograniczenie ilości soli w codziennym pożywieniu, zmniejszenie masy ciała u osób otyłych, osiągane dzięki dodatkowemu ograniczeniu spożywania tłuszczów i cukru oraz umiarkowana aktywność fizyczna w postaci spacerów dostosowanych do wieku i stanu zdrowia.

Wykonywanie wysiłków ponad normę, ciężka praca, przemęczenie, jednostronne i męczące dyscypliny sportowe (szczególnie w wieku 13-18 lat) powodują osłabienie mięśnia sercowego, jego wiotczenie i w konsekwencji-rozszerzenie. Prowadzi to do nieodwracalnych zmian w układzie krążenia i obniża jego wydajność. Różne bakterie chorobotwórcze mogą spowodować uszkodzenia serca. Szczególnie niebezpieczne są choroby zakaźne: błonnica, płonica (szkarlatyna), dur brzuszny i plamisty, angina.

Jedna z przyczyn wad serca jest choroba reumatyczna, dość rozpowszechniona w młodym wieku. Wywołana jest ona m.in. przez ogniska zakaźne, np. migdałki ropne, ropnie na korzeniach zębowych, zapalenie zatok szczękowych. Ogniska choroby należy najszybciej usuwać. Do częstych chorób układu krwiotwórczego, tzn. zespołu narządów, w których powstają elementy krwi, należą różne typy niedokrwistości (anemii), powodowane głównie niedoborem żelaza, a także uszkodzeniem szpiku, np. przez nowotwór, benzen, promienie X i trudno poddające się leczeniu białaczki, charakteryzujące się wzmożoną produkcją białych krwinek.

Wady serca:

Wady serca najczęściej dotyczą zastawek, są niezbędne do prawidłowego ukierunkowania przepływu krwi w sercu. Przy nieprawidłowości zastawek pojawiają się problemy, ponieważ niektóre jamy serca są bardziej obciążone niż zazwyczaj i rozszerzają albo przerastają się. Wyróżnić można wady nabyte i wady wrodzone. Wady nabyte są częstsze i dotyczą przede wszystkim zastawki dwudzielnej (mitralnej), oddzielającej lewy przedsionek od lewej komory. Najczęściej powstają w wyniku nierozpoznanej lub niedostatecznie leczonej choroby reumatycznej. Wady sera można również podzielić na przebiegające chorób sinicą (siniacze) - przede wszystkim niektóre wady wrodzone - oraz niesiniacze.

Choroby zapalne serca:

Jednym chorób przykładów chorób zapalnych serca jest choroba reumatyczna. Inne choroby zapalne są wywołane wirusami, bakteriami czy chorobami autoimmunologicznymi. Dotyczą one mięśnia serc, wsierdzia lub osierdzi.

Te różne choroby układu krążenia często kończą się bardzo podobnie mianowicie w ich przebiegu może rozwinąć się niewydolność mięśnia serca. Pojawia się wtedy duszność, początkowo przy wysiłku, a potem nawet w spoczynku. Jeśli zajęte jest procesem chorobowym prawe serce, to pojawia się obrzęk kończyn dolnych i częste oddawanie moczu w nocy. Niewydolność świadczy chorób poważnym uszkodzeniu mięśnia sercowego.

W przypadku zawału musimy mieć na uwadze konieczność dłuższego unieruchomienia chorego, związane z tym zaparcia, wzdęcia i inne dolegliwości ze strony jamy brzusznej-stosowanie właściwego żywienia w tych stanach ma szczególne znaczenie. W pierwszych dwóch lub trzech dniach można zastosować dietę płynna z soków owocowych ze stopniowym przejściem na dietę niskokaloryczna. Należy podkreślić konieczność stosowania w okresie zawału wyższych ilości białka,

Należą do nich:

  • niewydolność naczyń wieńcowych serca
  • zawał serca
  • porażenie połowicze
  • chromanie przestankowe
  • zmiany zwyrodnieniowe różnych narządów wewnętrznych itp.

Mając na uwadze niezwykle szeroki zakres powikłań miażdżycowych, należy stosować wszystkie możliwości profilaktyki lub próby zahamowania procesu chorobowego. Do najważniejszych poczynań w tym zakresie należy przede wszystkim właściwe żywienie, gdyż nie ma dotychczas skutecznego sposobu leczenia farmakologicznego. Nie bez znaczenia jest również walka z siedzącym trybem życia i paleniem tytoniu oraz unikaniem sytuacji konfliktowych. Chociaż przyczyna miażdżycy nie jest ostatecznie poznana, można jednak wskazać na wiele czynników, które maja zasadniczy współudział w powstaniu tej choroby społecznej o ciągle rosnącym zasięgu. Nie znając przyczyny choroby, należy rozważyć okoliczności prowadzące do charakterystycznych zmian w naczyniach. Już pierwsze zagadnienie, jakie się nasuwa - czyli proces miażdżycowy jest pierwotną zmianą ściany tętniczej, a właściwie jej błony wewnętrznej, czyli wtórną, na skutek wcześniejszych zmian w składzie krwi - nie jest dotychczas rozstrzygnięte w sposób ostateczny. Wobec tego należy ocenić czynniki "naczyniowe" i czynniki "krwi" , które mogą przyspieszać pojawienie się zmian miażdżycowych.

Do czynników bezpośrednich uszkadzających śródbłonek i błonę wewnętrzną, zalicza się choroby predysponujące, takie jak nadciśnienie tętnicze, zakażenia, toksyny, czynniki alergiczne oraz choroby przemiany materii- cukrzycę, dnę, zaburzenia przemiany tłuszczowej i inne.

Uważa się, że również pewne czynniki zewnątrz pochodne i tryb życia mogą uszkodzić ścianę tętnic. Należą do nich przewlekle działające toksyny, jak np. nikotyna, tlenek węgla, siedzący tryb życia oraz nadmierne obciążenie emocjami psychicznymi.

Do czynników "krwi" zalicza się zaburzenia krzepnięcia krwi. Na pierwszym miejscu w tej grupie przyczyn stawia się jednak czynniki żywieniowe w postaci przekarmienia oraz nie właściwego składu ilościowego i jakościowego poszczególnych składników pokarmowych. Rozpatrując mechanizmy powstawania miażdżycy należałoby zwrócić uwagę na gwałtowne skoki stężenia insuliny pod wpływem zbyt obfitego żywienia cukrami prostymi, jako przyczynę uszkodzenia się błonka naczyniowego.

Nie bez znaczenia jest wpływ hormonów, zwłaszcza płciowych i tarczycy, co wykazano w badaniach poszukując wczesnych kryteriów rozpoznawanie miażdżycy u chorych z nadczynnością i niedoczynnością tarczycy, jako przedstawicieli tzw. zespołów anty- i paramiażdżycowych. Poza - jak się wydaje zasadniczym - miażdżycorodnym, jakim jest przekarmianie, również wszystkie podstawowe składniki pokarmowe były lub są podejrzane o współudział w powstawaniu tej choroby. Liczne doniesienia z literatury wymieniają tu przede wszystkim tłuszcze, zarówno pod względem ich ilości, jak i jakości. Drugim składnikiem pokarmowym obecnie coraz częściej dyskutowanym jako czynnik miażdżycy ( atrogenny, wodny), są węglowodany. Na podstawie masowych badań stwierdzono współzależność częstości występowania zmian miażdżycowych od ilości spożywanych cukrów prostych. Uzasadnia się to zjawisko gwałtownymi zmianami stężenia insuliny we krwi. W ostatecznym wyniku zmiany te przyspieszają uszkodzenia ściany naczyniowej i dalsze konsekwencje chorobowe. Już dawno podejrzewano, że białko stanowi czynnik miażdżycorodny, ponieważ w nadciśnieniu tętniczym z niewydolnością nerek obfita podaż białka pogarszała stan ogólny, ciśnienie wzrastało, a tym samym dochodziło do nasilenia objawów miażdżycy.

Coraz częstsze zainteresowanie badaczy budzą pozostałe nie kaloryczne składniki pożywienia. W zakresie witamin zwraca ssie uwagę w związku z patogenezą miażdżycy na niedobory zespołu wit. B, zwłaszcza B1.oraz witaminy E (tokoferol). Szczególną uwagę poświęcono niedoborom kwasu askorbinowego, czyli wit. C, jako ważnego czynnika oksydacyjno-redukcyjnego w procesach metabolicznych ściany naczyniowej. Udowodniono, że brak właściwego stężenia wit.C w surowicy krwi przyspiesz odkładanie się niektórych ciał tłuszczowatych w błonie wewnętrznej tętnic. Ze spożyciem warzyw wiąże się dość ściśle podaż składników mineralnych, niezbędnych do prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej, a zwłaszcza tzw. do pracy serca jonu potasowego. Wyrażono przypuszczenie, że twarda woda pitna zawierająca więcej magnezu AM wpływach na zmniejszenie się występowania zawałów.

Powstanie miażdżycy wydaje się w istotny sposób wiązać z nawykami żywieniowymi. Ożywianie się współdziała w większym lub mniejszym stopniu z innymi wspomnianymi przyczynami choroby.

Jedną z chorób układu krążenia są również bóle głowy. Bywają "ostre: i "tępe", ściskające i rozsadzające; charakteryzują się przebiegiem uporczywym, długotrwały, albo też występują tylko jako przemijające epizody; mające charakter napadowy lub ciągły, nieprzerwany; zjawiają się tylko w określonych porach dnia, miesiąca, lub nawet życia, bądź całkiem sporadycznie, dotyczące całej głowy lub tylko jej mniejszej lub większej części.

Lokalizują się w dokładnie określonym miejscu lub promieniują w różne strony.

Proces powstawanie bólów głowy jest szczególnie wyraźny w migrenie. Ból migrenowy ma pochodzenie wyraźnie naczyniowe.. Powstaje mianowicie w skutek zwiotczenia i nadmiernego rozciągania się ścian niektórych tętnic, przebiegających w obrębie głowy, inaczej mówiąc, skutek ich nadmiernego pulsowania.

Wiadomo na przykład. - a chorzy na migrenę wiedzą to na pewno z własnego doświadczenia - że w czasie napadu bólu można doświadczyć pewnej ulgi, ciskając ręką tętniące skronie ( przebiega tamtędy tętnica skroniowa, która - między innymi - ulega nadmiernemu rozszerzeniu właśnie podczas napadu migreny).

Niektórzy migrenowy radzą sobie nawet w ten sposób, że silnie obwiązują głowę ręcznikiem i kładą się w zaciemnionym pokoju. Ucisk ręcznika na skronie zmniejsza w pewnym stopniu pulsowanie tętnic i niekiedy przynosi ulgę.

Zaburzenie czynności tętnic, ich nadmierne tętnienie, ma zasadnicze znaczenie dla powstawania napadów migreny. Dlatego tez migrenę określa się często jako rodzaj nerwicy naczynioruchowej, a to aby podkreślić ścisły związek tego cierpienie z rozszerzeniem się - "ruchem "ścian naczyniowych.

Otóż, okazuje się, ze podobne, choć nie tak nasilone zaburzenia znajdujemy również u podłoża szeregu innych rodzajów bólu głowy, bynajmniej nieposiadających typowo migrenowych cech. Wykazano na przykład doświadczalnie, że ból głowy można wywołać przez wstrzyknięcie dożylne środka wywołującego rozszerzenie tętnic przebiegających w obrębie czaszki, mianowicie w tzw. oponie twardej mózgu.

Opona twarda jest to błona włóknista, sprężysta pokrywająca cały mózg, chroniąca go przed urazami. Znajduje się tuz pod kością czaszki i w ten sposób odgradza niejako mózg od bezpośredniego zetknięcia z kością.

Dzięki temu, na przykład przy uderzeniach w głowę, skutki gwałtownego przemieszczania mózgu w obrębie czaszki są do pewnego stopnia zamortyzowane prze oponę twarda.

Tak, więc wstrzyknięcie środka powodującego rozszerzenie tętnic oponowych powoduje wystąpienie bólów głowy, który przypomina ból powstający, kiedy indziej samoistnie. Istotne rozszerzenie się tętnic w obrębie głowy, a w obrębie opony twardej w szczególności jest bezpośrednią przyczyna bólu. Wiadomo, że tkanki w obrębię czaszki odznaczają się wrażliwością bólową, reagują bólem na niedokrwienie i związane z tym niedotlenienie. Typowy mechanizm bólu głowy składa się z niejako z elementu zaburzenia tzw. gry naczynioruchowej, związanego z nieprawidłowym napięciem i pulsowaniem tętnic i z elementu niedokrwienia niedotlenienia tkanek reagujących na to bólem.

Przy zwiększonym ciśnieniu napór krwi na ściany naczyń krwionośnych bywa większy niż przy ciśnieniu normalnym, że prowadzi do rozciągania ścian tętnic oponowych. Jednocześnie zmienione chorobowo, w skutek przewlekłego nadciśnienia lub miażdżycy tętnic nie pozwala na normalny przepływ krwi, szczególnie w obrębie drobnych tętniczek, bezpośrednio zaopatrujących tkanki w tlen. Stad objawy bólu spowodowane niedotlenieniem opon. W przypadku choroby zakaźnej czy zatrucia sprawa nie jest już taka prosta. Owe rozszerzone i nadmierne pulsowanie tętnic oponowych jest tylko pośrednim wynikiem działania procesu chorobowego. Czynnik chorobotwórczy mianowicie działa szkodliwie na funkcję ośrodka naczyniowego, mieszczącego się w tzw. pniu mózgowym i niejako kierującego prawidłową czynnością naczyń krwionośnych. Gdy funkcja tego ośrodka zostaje zakłócona - zakłóceniu ulega również czynność mięśni, będących składnikiem ścian tętnic, a więc czynność, którą nazywamy właśnie grą naczynioruchową. Z kolei zakłócenie prawidłowej gry naczynioruchowej może zakończyć się rozszerzeniem i nadmiernym pulsowaniem tętnic oponowych, oraz takimi zaburzeniami obiegu krwi w obrębie głowy, które pogarszają warunki ukrwienia i utlenienia tkanek.

Objawy guza mózgu;

Ponieważ ból głowy mówi niewiele o szczegółach choroby. Lecz jedynie sygnalizuje jej obecność - nazywamy go ogólnym objawem guza mózgu. Po pierwsze - szczególne zmiany w zakresie nerwu wzrokowego, dostrzegalne zmiany przy zaglądaniu przez specjalny wziernik do dna oczu (chodzi o to, że przy ucisku i rozroście guza mózgu wzrasta ciśnienie wewnątrzczaszkowe i - utrzymuje się tak w ciągu dłuższego czasu - prowadzi do obrzęku nerwów wzrokowych, co widoczne jest przez wziernik na dnie oka).

Kolejna choroba układu krążenia to udar mózgu. Jest to ogniskowa lub ogólna nieprawidłowość w funkcjonowaniu mózgu o podłożu naczyniowym. Mogą one utrzymywać się ponad jedną dobę, co jest bardzo niebezpieczne dla organizmu, takie długotrwałe zaburzenia prowadzić nawet do śmierci.

Przyczynami udaru mózgu są: zaburzenia krzepliwości krwi, poważne zniszczenie ścianek tętniczych (rozwarstwienie) pourazowe lub samoistne, powstanie dużych zakrzepów w naczyniach krwionośnych (zatoki żył) mózgu oraz żył mózgowych.

Typy udarów:

-krwotoczny udar mózgu (wywołany wylewem krwi z pękniętych naczynek mózgowych w wyniku nadciśnienia tętniczego),

- niedokrwienne (około 80%) (jego przyczyną jest powstanie zmian spowodowanych zakrzepami tworzącymi się w naczyniach szyjnych i mózgowych o dużym świetle (ok.32%), zmiany tętnicach mózgowych o małym świetle (ok.18%), spowodowane zatorem (ok.30%), krwotoczne (ok. 18%), krwotoki wśródmózgowe (ok. 17%).

Do innych rzadkich przyczyn udaru mózgu można zaliczyć:

  • Zaburzenia krzepnięcia
  • Choroby krwi

Chorobami układu krążenia są też:

  • Żylaki kończyn dolnych
  • Zapalenia żył
  • Zespół zakrzepowy

Żylaki, to nierównomierne rozszerzenie żył, często widoczne pod skórą. Powodują nieprzyjemne uczucie ciężkości nóg, a czasem również bolesności łydek. Leczenie (chirurgiczne i farmakologiczne) uzależnione jest od powikłań (zapaleń i zatorów) i od względów kosmetycznych

Zapalenia żył: oznacza, że na jakimś odcinku ściany żyły rozwija się stan zapalny wraz z wytworzeniem się zakrzepu. Powstanie takiego stanu sprzyjają m.in.:

  • Długotrwałe unieruchomienie
  • Zabiegi operacyjne
  • Poród
  • Urazy oraz żylaki

Rodzaj tych objawów zależy od tego, czy proces zapalny dotyczy żył powierzchniowych czy głębokich. W przypadku tych pierwszych, żyła jest wrażliwa na ucisk i twarda jak postronek, dlatego nazywamy "bolesnego powrózka". Skóra nad nią jest zaczerwieniona i cieplejsza niż inne okolice, często towarzyszy jej obrzęk okolicznych tkanek. Zapalenie żył głębokich jest trudniejsze do wykrycia, pojawia się uczucie ciężkości łydek i ich kurcze. Ból występuje samoistnie lub przy ucisku. Chora kończyna jest obrzęknięta i cieplejsza niż po przeciwnej stronie. W zapaleniu żył najgorsze są zatory, czyli zatkanie przez skrzep światła jakiegoś dużego bądź małego naczynia. Zatory wraz z krwią wędrują do serca i dalej do płuc.

Leczenie jest najczęściej farmakologiczne i polega na podaniu leków przeciwzapalnych oraz przeciwzakrzepowych lub leków rozpuszczających zakrzep (trombolitycznych).

Zespół zakrzepowy jest następstwem zapalenia żył głębokich tzw. zespół pozakrzepowy, w którym uszkodzeniu ulęgają zastawki - w warunkach prawidłowych niepozwalające na cofnięcie się krwi żylnej na obwód. Towarzyszy temu obrzęk, ból oraz stwardnienia skóry i tkanki podskórnej, pojawia się również duże, trudno gojące owrzodzenie. Leczenie zachowawcze jest trudne i długotrwałe. Dlatego lepsze wyniki dają zabiegi chirurgiczne.

Dolegliwości układu krwionośnego dotykają wiele osób w różnym wieku i narodowości aby im zapobiec, sięgamy więc do rozmaitych sposobów leczenia, po których nie widać od razu rezultatów, lecz nasza cierpliwość zostanie wynagrodzona lepszym samopoczuciem i stanem zdrowia. Stosujmy, więc sprawdzone metody leczenia.

Polacy żyją o około 8 lat krócej niż mieszkańcy Europy Zachodniej. Najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce są choroby układu krążenia (ponad 48% wszystkich zgonów). Ogromny wpływ na ten alarmujący stan rzeczy ma niewłaściwy styl życia i bardzo niska wykrywalność czynników ryzyka takich jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. Niezauważony rozwój nadciśnienia, wysoki poziom cholesterolu, cukrzyca prowadzą do nieodwracalnych zmian w naczyniach krwionośnych, prowadzących do zawału serca, udaru mózgu czy niewydolności nerek. Dlatego prewencja powinna być prowadzona przede wszystkim wśród ludzi młodych - aby zdążyć wykryć nieprawidłowości, zanim rozwiną się grożące życiu powikłania. Wiemy jak bronić się przed chorobami układu krążenia. Rozwiązanie pozornie proste w praktyce okazuje się najtrudniejsze - podstawą jest modyfikacja stylu życia:

  • regularny wysiłek fizyczny;
  • unikanie używek (alkohol, papierosy);
  • przestrzeganie właściwej diety (spożywanie większej ilości warzyw i owoców, zamiast mięsa i tłuszczów zwierzęcych);
  • ograniczenie ilości spożywanej soli kuchennej.

Odpowiednio wczesne zastosowanie powyższych zaleceń wystarcza, aby u większości osób podwyższone ciśnienie wróciło do normy! Badania wykazały, że dzięki zmianie stylu życia i poprawie kontroli głównych czynników ryzyka możliwy jest spadek umieralności z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego aż o 50% 

Miażdżyca tętnic

Dolegliwości:

Miażdżyca jest właściwie naturalnym procesem starzenia się, który w wielu przypadkach nie powoduje, żadnych dolegliwości. Miażdżyca staje się zauważalna dopiero przez jej skutki narządowe.

Przyczyny:

Zdrowe tętnice są elastyczne i umięśnione, dostosowują się do zróżnicowanych wielkości ciśnienia, rozszerzając się bądź zwężają Przy zbyt wysokim ciśnieniu krwi, wysokim poziomie cholesterolu we krwi i uszkodzonych ścianach tętnic mogą się odkładać tłuszczowce (lipidy) w ścianie wewnętrznej tętnic. Przez powiększenie się tych nawarstwień powstają w tętnicach zmiany określane jako kaszaki. Ostatecznie odkładają się w tych miejscach także inne substancje na przykład wapń. Ściany tętnic staja się sztywniejsze i utrudniają przepływ krwi. Proces ten stale postępuje aż pewnego dnia tkanki narządów nie są dostatecznie zaopatrywane w krew. Lekarze określają to postępujące "zwapnieni" naczyń jako miażdżycę tętnic. (skleroza tętnic).

Ryzyko zachorowania wzrasta :

  • u osób z wysokim poziomem cholesterolu we krwi
  • u mężczyzn
  • u palaczy
  • u chorych na cukrzycę, niewydolność nerek lub nadciśnienie krwi

Możliwe następstwa i powikłania:

  • zaburzenia ukrwienia kończyn
  • niewydolność nerek
  • dusznica bolesna
  • zawał mięśnia sercowego i jego skutki dla serca pod postacią niewydolności serca i zaburzeń rytmu serca
  • udar mózgu

Zapobieganie:

Najważniejsze jest zaniechanie palenia tytoniu. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko zawału serca. Zaprzestanie palenia jest celowe w każdym wieku.

Leczenia:

Zależy od rodzaju powstałej choroby.

Wzrost stężenia lipidów we krwi:

Dolegliwości:

Jeżeli poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi jest wyższy niż prawidłowy, nie powoduje to żadnych odczuwalnych dolegliwości. O kształtowaniu asie poziomu lipidów można uzyskać informację po wykonaniu odpowiednich badań. Większość naukowców zajmuje asie problematyka żywieniową, prezentuje pogląd, że podwyższony poziom cholesterolu przyczynia się do powstawanie miażdżycy tętnic, co prowadzi do zawału serca i ujawnia się niewydolnością mięśnia sercowego. Trójglicerydy - wydaje się - odgrywają mniejszą rolę w powstawaniu miażdżycy. Wiadomo jednak, że bardzo wysokie poziomy trójglicerydów we krwi mogą uszkadzać trzustkę.

Przyczyny:

Cholesterol w organizmie pochodzi z dwóch źródeł;

1.Organizm sam wytwarza go (głównie w wątrobie).

2.Drugie źródło to cholesterol zawarty w pokarmach pochodzenia zwierzęcego.

Pokarm obfituje w tłuszcze, nadmierne spożycie alkoholu, niektóre choroby wątroby, tarczycy i nerek, a także cukrzyca mogą przyczyniać się do wzrostu poziomu cholesterolu. Podwyższony poziom cholesterolu może być także uwarunkowany genetycznie. To, co jest w wyniku laboratoryjnym podawane jako poziom cholesterolu, jest sumą stężenia różnych tłuszczy. (lipidów)

Ryzyko zachorowania:

Prawie, co czwarty dorosły człowiek ma podwyższony poziom cholesterolu we krwi. Szczególnie zarażeni są odżywiający się głównie mięsem i tłuszczami. Wegetarianie mają znacznie rzadziej podwyższony poziom cholesterolu aniżeli spoczywający mięso.

Możliwości następstwa i powikłania

Długotrwale utrzymujący się podwyższony poziom cholesterolu przyspiesz rozwój miażdżycy i skraca czas przeżycia.

Zapobieganie:

Nadal dyskutuje się wśród ekspertów, jak wysoki może być bezpieczny dla zdrowia poziom cholesterolu. Amerykańskie towarzystwo Kardiologiczne zaleca bardziej ostry i złożony schemat:

1. Dorośli powyżej dwudziestego roku życia powinni co najmniej raz na pięć lat poddać się badaniu poziomu cholesterolu.

2. Poziom cholesterolu do 200 mg//dl nie jest niebezpieczny

3. Przy poziomie powyżej 200 mg//dl należy w odstępie kilku tygodni ponownie zbadać poziom cholesterolu, aby wykluczyć pomyłkę laboratoryjną

4. Jeżeli badanie wykazało poziom pomiędzy 200 a 239 mg//dl i nie występują objawy choroby serca (jak np. dusznica bolesna), lub gdy występują mniej niż dwa czynniki ryzyka, jak: palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie, nadwaga, płeć męska, to wystarczy wykonać badanie kontrolne w odstępie jednego roku o odżywić asie bardziej zdrowo.

Kiedy udać się do lekarza?

Podwyższony poziom cholesterolu we krwi jest najczęściej "przypadkowo wykrywany". Dorośli powyżej dwudziestego roku życia powinni zlecić oznaczenie poziomu cholesterolu co najmniej raz na pięć lat.

Odżywianie przy za wysokim poziomie cholesterolu

Dobre lub dopuszczalne

  • Pokarm obfitujące w substancje resztkowe, mąka z pełnego ziarna, owoce, jarzyny (z wyłączeniem "złych")
  • Chude mleko, maślanka, chudy jogurt, chudy twaróg, chudy ser.
  • Chude mięso, chuda kiełbasa, kurczak, chuda ryba lub mięso; rybę i mięso należy raczej gotować niż smażyć lub piec.
  • Białko z jaj, najwyżej dwa żółtka na tydzień
  • Oleje roślinne z dużą zawartością jedno- i wielonasyconych kwasów tłuszczowych: olej słonecznikowy, olej kukurydziany, olej oliwkowy, olej sojowy, olej z pestek dyni, margaryna dietetyczna, lekkie majonezy.
  • Wszystkie gatunki chleba, mąka, ryż, ziemniaki, ciasta z małą zawartością jaj, kukurydza, kasza, pęcak, płatki owsiane.
  • Przyprawy korzenne i ziołowe, musztarda i keczup
  • Herbata, kawa, woda mineralna, soki owocowe i jarzynowe, małe ilości alkoholu

Złe

  • Owoce awokado, orzechy kokosowe i oliwki.
  • Mleko pełne, bita śmietana, kwaśna śmietana, jogurt owocowy, śmietana, twaróg z pełnego mleka i twaróg śmietanowy, tłusty ser; wszystkie potrawy na bazie twarogu, gotowe kakao, sos waniliowy.
  • Tłuste mięso, tłuste wędliny, tłusty drób, tłusta ryba (np. tuńczyk, karp, łosoś), podroby.
  • Więcej niż dwa żółtka na tydzień (uwaga: wiele potraw zawiera żółtka z jaj, np. omlet, kruche ciasto)
  • Tłuszcze zwierzęce: smalec, masło topione, masło w dużych ilościach, smalec gęsi, olej kokosowy, tłuszcz palmowy, masło kakaowe, olej z orzeszków ziemnych, majonezy z dużą zawartością tłuszczu i żółtek jaj.
  • Pieczywo i dodatki z dużą zawartością jaj i tłuszczu
  • Gotowe sosy korzenne i sałaty marynowane
  • Kawa ze śmietana (pełna) lub mleko kondensowane, alkohol w dużych ilościach

Leczenie bez leków

Jeżeli wzrost poziomu lipidów był uwarunkowany nadmiernym spożyciem alkoholu, niewyrównaną cukrzycą. Choroba wątroby lub nerek, stan ten normalizuje się przez samo leczenie wymienionych chorób.

Przy podwyższonym poziomie cholesterolu, który nie był spowodowany przez jakakolwiek chorobę, najważniejsze jest by zmienić zwyczaje żywieniowe. Cztery do sześciu tygodni po zasadniczej zmianie diety, jak również po dalszych trzech miesiącach należy zbadać poziom cholesterolu. Jeżeli wartości znajdują się w dozwolonym przedziale, badanie poziomu cholesterolu należy powtarzać w pierwszym roku co trzy miesiące, a następnie co sześć miesięcy.