Budowa wirionu

Wirion to pojedyncza, kompletna jednostka wirusa składająca się z otoczki białkowej (kapsydu) i materiału genetycznego. Materiał genetyczny zawsze jest jednorodny i jest nim DNA bądź RNA, ale nigdy oba jednocześnie. Kapsydy niektórych wirusów są dodatkowo okryte osłonką białkowo-lipidową. Tworzą ją elementy błony komórkowej komórki gospodarza oraz glikoproteiny wirusa. Taką otoczkę ma np. wirus HIV. Kapsyd przybierać może różne formy. Najczęściej spotykane są formy pałeczkowate lub wielościenne. Często też zdarza się, że kształt wirusa jest kombinacją obu podstawowych form.

Wirusy poza komórką gospodarza nie wykazują żadnych przejawów życia. Są one znacznie prościej zbudowane niż komórki żywych organizmów i nie mają wyspecjalizowanych organelli czy enzymów, dzięki którym możliwe jest przeprowadzanie złożone reakcji biochemicznych. Mają za to zdolność do kierowania metabolizmem zainfekowanej komórki, że zamiast własnych białek zaczyna ona syntetyzować jego składowe.

Etapy infekcji:

1. etap adsorpcji, w którym wirus przylega do powierzchni atakowanej komórki;

2. etap wnikania, kiedy cały wirus przenika do cytoplazmy komórki; w przypadku bakteriofagów przenika jedynie kwas nukleinowy;

3. etap replikacji, w którym dochodzi do uwolnienia kwasu nukleinowego z płaszcza (kapsydu); wirus namnaża się i wbudowywuje się w komórkę gospodarza, przechodzi w fazę utajenia;

4. etap składania, następujący gdy w zaatakowanej komórce nagromadzi się wystarczająca ilość zareplikowanych części wirusa, które łączą się tworząc dojrzałe, zdolne do działania wirusy;

5. etap uwolnienia, podczas którego następuje zniszczenie komórki gospodarza (cykl lityczny) lub zainfekowana komórka nie ulega zniszczeniu (cykl lizogenny); uwolnione wirusy mogą zakażać kolejne komórki.

Systematyka wirusów

Jest ona sztuczna; w klasyfikacji brany jest pod uwagę rodzaj mat. genetycznego, wymiary i kształt wiriona, a także typ zakażanych komórek. Wirusy najczęściej są dzielone na:

1. wirusy roślinne - mają zwykle kształt pałeczkowaty, ich mat. genetycznym jest najczęściej RNA; aby przedostać się do wnętrza komórki roślinnej potrzebują znaleźć uszkodzenie mechaniczne w jej ścianie komórkowej;

2. wirusy zwierzęce - mają bardzo zróżnicowaną wielkość i kształty; zazwyczaj są wielościenne, ich materiał genetyczny to DNA lub RNA; czasem są niezwykle wyspecjalizowane, aż do konkretnego infekowanego organu; wnikają do komórki zwierzęcej w całości;

3. bakteriofagi (fagi) - przybierają różnorodne skomplikowane kształty; mogą być pałeczkowate lub wielościenne; najczęściej są wyspecjalizowane - dany typ faga atakuje tylko jeden gat. bakterii.