Próby - znaczenie tytułu
Tytuł „Próby” (Essais) Michela de Montaigne’a ma szczególne znaczenie i dobrze oddaje zarówno formę, jak i cel jego dzieła. Słowo „próba” w języku francuskim (essai) pochodzi od czasownika essayer, oznaczającego „próbować” lub „testować”.
- Montaigne podkreśla, że jego pisanie nie jest ostatecznym traktatem ani próbą stworzenia spójnej doktryny filozoficznej. „Próby” są raczej luźnymi refleksjami, które autor testuje i bada. Nie ma tu jednoznacznych odpowiedzi, lecz proces myślowy, w którym Montaigne pozwala sobie na wątpliwości i sprzeczności. Dzieło jest eksperymentem intelektualnym – zapisem rozważań nad różnorodnymi aspektami życia.
- Tytuł nawiązuje również do próby zrozumienia samego siebie. Montaigne pisał: „Ja sam jestem materią mojej książki”. Eseje są więc próbą samopoznania i szczerej refleksji nad ludzką naturą, słabościami, emocjami czy myślami autora. Montaigne otwarcie przyznaje, że pisze o tym, co czuje i myśli w danym momencie, bez udawania obiektywności czy uniwersalności.
- Słowo „próba” odzwierciedla również sceptyczne podejście Montaigne’a do wiedzy i prawdy. Jego ulubione pytanie „Que sais-je?” („Co ja wiem?”) pokazuje, że dla niego myślenie jest ciągłym procesem testowania poglądów, a nie dogmatycznym ustalaniem prawd. Montaigne zachęca czytelnika do podobnej otwartości i doświadczania świata poprzez własne próby i błędy.
- Tytuł „Próby” oddaje również nowość formy literackiej, którą Montaigne stworzył. Esej, jako gatunek, miał być krótką, nieformalną, osobistą wypowiedzią, próbą zmierzenia się z określonym tematem, a nie wyczerpującym traktatem filozoficznym czy naukowym.
Tytuł Essais jest kluczem do zrozumienia filozofii Montaigne’a – dzieła jako procesu, a nie ukończonego projektu. Montaigne sugeruje, że życie i myśl są nieustającymi próbami, w których każdy człowiek może eksperymentować, uczyć się i rozwijać. Jego „Próby” to zapis tych procesów, które mają inspirować czytelnika do własnych refleksji i odkryć.
