Lilla Weneda - charakterystyka bohaterów
Lilla Weneda – młodsza córka Derwida, siostra Rozy, Leluma i Poleluma, neofitka (tj. osoba, która właśnie przyjęła chrześcijaństwo). Kocha swego ojca i jest gotowa oddać za niego życie; to skromna i łagodna dziewica, która na początku lęka się przepowiedni siostry; okazuje się jednak, że ma „rozum i waleczne serce”, o które tak prosiła. Cechuje ją spryt. To ona wpada na pomysł, by brat rzucił toporem, a później przemyca lilie wodne, by nakarmić uwięzionego ojca. Pomimo swej pokory jest dumna jak Derwid. Przez cały dramat próbuje odwołać się do szlachetnych uczuć Lecha (nazywa go szlachetnym rycerzem) i Gwinony (o jej dobroci ma świadczyć zachwyt nad jaskółczym gniazdem). Potrafi wybaczać. Pozostaje wierna raz danemu słowu. Jej ofiara wydaje się jednak daremna, wobec fatalizmu losu; jej imię symbolizuje czystość i niewinną ofiarę.
Roza (Róża) Weneda – siostra Lilli Wenedy, Leluma i Poleluma, starsza córka Derwida, „wróżka ludu nieszczęśliwa”. Widzi nadchodzący upadek swojego narodu. Wie, że z fatum nie da się wygrać. Wieszczącą Rozę wciąż widzimy wśród zgliszczy i popiołów. Słowacki mówi jej ustami, że naród może się odrodzić tylko wtedy, kiedy pokolenie pamiętające klęskę przeminie. Wróżka jest opętana religią zemsty: „Kto konając, we mnie uwierzy/ Skona spokojny/ Ja go zemszczę lepiej od ognia i wody/ Lepiej niż sto tysięcy wroga/ Lepiej od wroga”. W sposób symboliczny popioły zmarłych stają się więc nasieniem, z którego zrodzi się mściciel.
Derwid – król Wenedów, ojciec Rozy, Lilli, Leluma i Poleluma; dumny i inteligentny; czuje wyższość moralną nad Gwinoną; swoją siłę i nadzieję upatruje w zaczarowanej harfie.
Lelum i Polelum – bracia Lilli i Rozy, synowie Derwida; połączeni łańcuchem w oczach Lechitów, stają się dwugłowym wodzem Wenedów. Ta dwoistość może symbolizować rozłam między szlachtą a chłopstwem lub różne postawy narodu wobec powstania listopadowego.
Lech – władca Lechitów; cieszy się, że ma władzę nad Derwidem i jego synami; jest dumny, że choć jest mały jak komar, pokonał potężnych Wenedów; żona zarzuca mu słabość i tchórzostwo, kiedy rozczulają go łzy Lilli; bywa naiwny i słaby; jest pod dużym wpływem żony; nie ma posłuchu nawet u własnych synów.
Gwinona – żona Lecha, matka Lechona, Kraka i Afrona; uczy synów okrucieństwa; utożsamia litość że słabością; pochodzi z Islandii; jest okrutna, uważa męża za tchórza; okazuje łaskę, tylko dlatego, że liczy na to, że Wenedowie uwolnią jej syna; jest zafascynowana czarodziejską harfą, ale instrument zwiastuje jej rychłą śmierć; ginie przygnieciona urnami, które chronią żałobny stos Derwida i jego córki; w jej postaci dostrzegalne są wyraźne inspiracje Lady Makbet.
Ślaz – sługa świętego Gwalberta, który podpala jego celę; podszywa się pod zmarłego rycerza; wciela w życie dewizę swojej matki, która mówiła, że dzięki kłamstwu wyjdzie na pana; podszywa się pod Salomona, poległego rycerza Lechitów; za sprawą swojej intrygi nie trafia do lochu; okłamuje Wenedów, co do śmierci Derwida i jego córki; można go uznać za tchórza, błazna, czarny charakter, narzędzie w rękach fatum, bo jego intrygi i kłamstwa zmieniają bieg historii i plączą ludzkie losy. Ślaz utonąłby w bagnie, gdyby nie pomoc i wybaczenie Gwalberta.
Święty Gwalbert – duchowny, nawraca pogan; uznaje, Wenedów za dobry, choć niechrześcijański lud; ma wyrzuty sumienia, że nie zdążył nawrócić Wenedów i nie zapobiegł rozlewowi krwi; wstawia się za Lillą; prosi Lecha i jego żonę o uwolnienie jeńców; namawia Lillę do ślubów czystości i szukania pomocy u Matki Boskiej; mimo ogromnej wiary nie potrafi pokonać przeznaczenia; wybacza swojemu słudze, który podpalił jego pustelnię – czaszkę olbrzyma.
