Bajki
„Bajki” Ignacego Krasickiego są krótkimi, ale bardzo wymownymi utworami, które w kilku wersach obnażają ludzkie przywary i pokazują prawa, jakimi rządzi się świat – nie zawsze sprawiedliwy. „Bajki” Ignacego Krasickiego wydają się na pozór prostymi, a czasem nawet zabawnymi historyjkami o zwierzętach, tymczasem poruszają głębokie i uniwersalne problemy ludzkiej egzystencji. Autor obnaża ludzkie słabości takie jak: pycha, zazdrość, chciwość, głupota, lenistwo czy hipokryzja.
W wielu bajkach Krasicki nawiązuje także do ówczesnej sytuacji politycznej Polski, ukazując trudną sytuację narodu i krytykując bierność wobec spraw narodowych. Autor analizuje relacje między ludźmi, zwracając uwagę na nierówności społeczne, niesprawiedliwość i bierność wobec próby odzyskania niepodległości. Ignacy Krasicki w „Bajkach” nie określał konkretnego czasu i miejsca akcji, aby nadać tym utworom uniwersalny charakter. Dzięki temu bajki są aktualne do dziś, przekazując ważne prawdy moralne i mogą być odczytywane na wielu poziomach. Ponadto alegoryczny charakter bajek nadaje im ponadczasowe przesłania, który łatwiej dostrzec, jeśli nie wiąże się ich z miejscem i czasem.
Autor często korzysta z takich środków stylistycznych jak alegoria, personifikacja, porównanie, metafora, epitety czy hiperbole, które umożliwiają zawarcie obszernej treści w niewielkiej formie. Bardzo istotne jest także wykorzystanie satyry i ironii, która pozwala autorowi nie mówić wprost, a przekazać daną myśl, jednocześnie zaskoczyć czytelnika.
Pierwszy zbiór bajek Krasickiego ukazał się jeszcze za życia autora. Wydany został w Warszawie w 1779 r. pod tytułem „Bajki i przypowieści na cztery części podzielone”. Jako drugie wydane zostały „Bajki nowe”, jednakże stało się to już po śmierci pisarza w roku 1802 za sprawą Franciszka Dmochowskiego.
Jednym z ważniejszych źródeł inspiracji były dla Krasickiego bajki Ezopa, greckiego bajkopisarza, żyjącego w VI w.p.n.e., który uważany jest za ojca tego gatunku literackiego. Bohaterami jego utworów były zwierzęta, które reprezentowały określone cechy osobowościowe i moralne. Podobnie dzieje się u Krasickiego. W jego bajkach spotkać można wilki, owce, ptaki, szczury, koty, jagnięta, pszczoły, pawie – innymi słowy całą plejadę zwierząt, dzięki którym potrafił nawet w krótkich formach zgrabnie zmieścić całą masę treści.
Drugą istotną inspiracją była twórczość europejskich bajkopisarzy oświeceniowych, takich jak La Fontaine. Jego wpływów należy szukać w dłuższych bajkach, których fabuła była rozbudowana i miała cechy epickie.
Gatunek – to oczywiście bajka. Bajka jest krótkim utworem literackim, pisanym wierszem lub prozą, który ma na celu przekazanie czytelnikowi ważnych prawd życiowych w formie morału. Charakteryzuje się prostotą języka, alegorycznością oraz obecnością bohaterów, którymi bardzo często są zwierzęta, choć mogą to być także przedmioty lub zjawiska. Pośród bajek można wyróżnić bajki ezopowe i bajki zwierzęce (wywodzące się z tradycji starożytnych utworów Ezopa, u którego bohaterami były właśnie zwierzęta, reprezentujące typowe cechy osobowości), bajki narracyjne (o zwięzłej fabule, zapoczątkowane w II w. n.e. w Grecji przez Babriosa) i bajki epigramatyczne (posiadającej zwięzłą formę bez elementów epickich).
Ignacy Krasicki w „Bajkach” używa języka zrozumiałego dla każdego, co czyni jego utwory dostępnymi dla szerokiego kręgu odbiorców. Każda bajka zawiera ukryte przesłanie, które ma nauczyć czytelnika jakiejś ważnej prawdy o życiu. Pomimo podejmowania przez niego poważnych tematów, bajki Krasickiego są pełne humoru i ironii.
Sprawdź opracowania najpopularniejszych bajek Ignacego Krasickiego:
Biografia autora
Ignacy Krasicki urodził się 3 lutego 1735 roku w Dubiecku nad Sanem. Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia, zaangażowanych w sprawę polską u boku króla Józefa Poniatowskiego. Krasicki nazywany jest „księciem poetów polskich”.
Krasicki urodził się w szlacheckiej rodzinie herbu Rogala jako syn Jana Bożego Krasickiego i Anny z d. Starzechowskiej. Wywodził się z rodziny należącej do zubożałej magnaterii. Już jako dziecko wykazywał zainteresowanie nauką i literaturą. Pierwsze kroki w edukacji stawiał w kolegium jezuickim we Lwowie, a następnie kontynuował naukę w seminarium duchownym w Warszawie. W 1759 roku przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo swoją posługę kapłańską wykonywał w Kijowie.
W latach 1759–1761 studiował w Rzymie, co pozwoliło mu poznać nowoczesne prądy intelektualne i estetyczne, które wywarły wpływ na jego późniejszą twórczość. Po powrocie do Polski został jednym z najbliższych współpracowników króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Dzięki swoim talentom i kontaktom szybko zdobywał uznanie. W 1762 r. objął probostwo w Przemyślu, a rok później został kustoszem w katedrze lwowskiej. W końcu w 1766 został biskupem warmińskim, otrzymał tytuł książęcy i został Senatorem.
Ignacy Krasicki odegrał również istotną rolę w rozwoju polskiej prasy, będąc jednym z prekursorów publicystyki oświeceniowej. W 1765 r. na prośbę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego podjął wraz z Adamem Czartoryskim współpracę przy redagowaniu „Monitora”, czasopisma wzorowanego na angielskim „Spectatorze”. „Monitor” był jednym z pierwszych polskich periodyków propagujących idee oświeceniowe, takie jak racjonalizm, edukacja, reformy społeczne i polityczne, a także krytykę wad szlachty i duchowieństwa.
Krasicki w swoich tekstach publikowanych na łamach „Monitora” koncentrował się na problematyce społecznej i moralnej. Jego artykuły i felietony miały charakter satyryczny, edukacyjny i krytyczny, a ich celem było piętnowanie przywar Polaków oraz wskazywanie drogi do moralnego i społecznego doskonalenia. Dzięki lekkiemu, ale jednocześnie trafnemu stylowi, potrafił skutecznie docierać do szerszego grona odbiorców.
Był aktywnym organizatorem i uczestnikiem obiadów czwartkowych – spotkań literackich organizowanych przez króla, gdzie prezentowano nowe dzieła literackie i prowadzono ożywione dyskusje o kulturze i polityce. Tu również prezentował swoją twórczość.
Jego pozycja kościelna nie przeszkadzała mu w aktywnym udziale w życiu politycznym i kulturalnym. Zawsze kierował się dobrem ojczyzny, zabierając głos w sprawach reform oświaty, gospodarki i ustroju politycznego. W swoich dziełach literackich często krytykował słabości ówczesnej szlachty i upadek moralności, dążąc do budowania nowoczesnego, opartego na racjonalizmie społeczeństwa. U schyłku życia został arcybiskupem gnieźnieńskim.
Ignacy Krasicki zapisał się w historii jako znakomity poeta, prozaik, satyryk i bajkopisarz. Jego twórczość odznaczała się wyjątkową elegancją stylu, a także trafnością obserwacji społecznych. W swoich utworach łączył humor i ironię z głęboką refleksją nad ludzkim życiem i polskim społeczeństwem.
Ignacy Krasicki zmarł 14 marca 1801 roku w Berlinie, gdzie przebywał na zaproszenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III. Został pochowany w katedrze we Fromborku, na terenie diecezji, którą przez wiele lat zarządzał.
Ważniejsze utwory Ignacego Krasickiego:
- „Myszeida” (1775)
- „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” (1776)
- „Monachomachia” (1778)
- „Bajki i przypowieści” (1779)
- „Satyry” (1779)
- „Antymonachomachia” (1780)
- „Wojna chocimska” (1780)
- „Pan Podstoli” (t. 1 – 1778, t. 2 – 1784, t. 3 – 1803)
