Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela - problematyka
Nowela Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela pisarza Henryka Sienkiewicza porusza problem niezawinionego cierpienia dzieci, które są poddani masowej germanizacji. Niewątpliwie na pierwszy plan wysuwa się motyw literacki dziecka. Bohater dziecięcy Michaś jest przedstawicielem wszystkich dzieci poddawanych uciskowi germanizacji. Chłopiec nie chce martwic swojej matki, która pragnie, żeby syn miał jak najlepsze oceny. Michaś, wiedząc o wysokim wyobrażeniu, jakie matka miała o jego zdolnościach, wysilał się na próżno. Nowela Henryka Sienkiewicza porusza także problem bezkrytycznego i wymagającego rodzicielstwa. Nacisk matki na wrażliwego chłopca obciąża go psychicznie młodzieńca.
Autor noweli za pomocą przedstawienia sylwetki chłopca porusza tematykę ogólnonarodową, społeczną. Henryk Sienkiewicz przedstawia tragiczny wątek losów młodego bohatera. Na sytuację Michasia składa się głęboka relacja z matką, która pragnie dobrych ocen dla swojego ukochanego syna. Wrażliwa i uczuciowa osobowość oraz szczupła i wątła budowa ciała, wszystkie te czynniki wpłynęły na tragiczny finał noweli Sienkiewicza. Chłopiec poddawany regularnej germanizacji ostatecznie umiera. Szkoła w zaborze pruskim jest więc bezwzględna. Nowela Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela to swoisty manifest Henryka Sienkiewicza przeciwko szeroko pojętej germanizacji i sposobu kształtowania młodych Polaków.
