Pani Twardowska - charakterystyka postaci
Jan Twardowski – szlachcic
Jest to postać wzorowana na legendarnym czarnoksiężniku, który według podania, miał zaprzedać duszę diabłu, lecz dzięki swojemu sprytowi uniknął piekła, uciekając na księżyc.
Historycznym pierwowzorem tej postaci był szlachcic o nazwisku Twardowski, jeden z czarnoksiężników przebywających na dworze króla Zygmunta Augusta. Według niektórych źródeł pochodził z Niemiec. Napisał dwie księgi: pracę o magii i Encyklopedię nauk. Niestety, nie przetrwały one do dzisiaj. Istnieje natomiast zwierciadło magiczne, zwane Lustrem Twardowskiego, które znajduje się w kościele parafialnym w Węgrowie.
Twardowski jest szlachcicem i uosobieniem cech uznawanych za charakterystyczne dla polskiej szlachty: sprytu, buńczuczności, umiłowania zabawy przy stole - natomiast niekoniecznie dotrzymywania zobowiązań. Jego okrzyk hulaj dusza! jest fragmentem przysłowia Hulaj dusza, piekła nie ma! i świadczy on o braku troski o konsekwencje swoich zachowań.
Mefistofeles
Diabeł w balladzie Mickiewicza przedstawiony jest zgodnie z ludowym wyobrażeniem szatana, w którym ma on haczykowaty nos, kurze nogi i paznokcie niczym szpony drapieżnego ptaka oraz ubrany jest w niemieckim stylu. Poluje on na ludzkie dusze, podpisując umowy zwane cyrografami. W oparciu o nie ludzie przehandlowują swoje dusze w zamian za diabelskie przysługi. Mefistofeles jest sprytny, konsekwentny i nieubłagany; zawsze daje mniej, niż zabiera i w sporze z człowiekiem na ogół wygrywa. Wyjątkiem staje się układ z Twardowskim.
Pani Twardowska
Autor nie przedstawił w utworze jej opisu. Sądząc po zachowaniu diabła, spełnianie jej zachcianek oraz otaczanie ją mężowską miłością i szacunkiem, przerażało nawet Mefistofelesa.
