Spis treści:
- Polonez – charakterystyka tańca
- Polonez – historia
- Dlaczego na studniówkach tańczy się poloneza?
- Polonez na studniówkach kiedyś i dziś
- Najsłynniejsze „wygonienie poloneza”
Polonez – charakterystyka tańca
Polonez to taniec korowodowy. Bywa nazywany chodzonym, co dobrze opisuje, w jaki sposób pary poruszają się na parkiecie. Ma uroczysty charakter, choć jego opanowanie nie wymaga wielkiego talentu tanecznego.
W polonezie partnerzy stoją bokiem do siebie, mężczyzna podtrzymuje lewą rękę partnerki, dłonie pary są wyciągnięte do przodu. Panowie często układają drugą rękę za plecami, co jeszcze mocniej podkreśla ich wyprostowaną sylwetkę. Krok podstawowy nie jest skomplikowany. Polonez jest wykonywany w takcie trójmiarowym. Pierwszy krok jest najmocniejszy i najdłuższy, dwa kolejne są znacznie krótsze. Ta sekwencja ruchów powtarza się przez cały taniec. Wykonywanie kolejnych figur i przejść nie może zachwiać płynności kroku podstawowego.
Obowiązujące obecnie figury poloneza zostały zatwierdzone pod koniec lat 80. XX w. przez Radę Ekspertów ds. Folkloru Ministerstwa Kultury i Sztuki. Najbardziej popularne to: tunel, mijanka, taniec w kole i ustawienie czwórkami.
Przeczytaj również: Łokno, zerka, chodzo… Czy mówimy po polsku, jeśli posługujemy się gwarą?
Polonez – historia
Skąd się wzięła nazwa tańca polonez? Taniec otrzymał nazwę od francuskiego wyrazu polonaise, co tłumaczymy, jako polski. Nazwa taniec polski była używana dopiero od 1730 roku. W literaturze można znaleźć określenia, które stosowano wcześniej – taniec pieszy i taniec wielki.
Polonez jest jednym z pięciu – obok mazura, kujawiaka, oberka i krakowiaka – tańców narodowych. Zawiera stałe elementy, ale zmieniał się przez wieki.
Rytm tego tańca był urozmaicany, wiele zależało od regionu oraz odbiorcy. Polonezy ludowe różniły się od dworskich. Były raczej chodzone niż gonione. Teksty utworów ludowych były różnorodne. Dworskie polonezy nawiązywały do kwestii patriotycznych.
Okres największej popularności poloneza przypada na XIX stulecie. Był wówczas tańcem różnych środowisk społecznych: dworskiego i mieszczańskiego. Uczono go w szkołach i pokazywano na scenie.
Dlaczego na studniówkach tańczy się poloneza?
Polonez był elementem królewskiego ceremoniału dworskiego. Rozpoczynał ważne uroczystości. Tańczono go na początku balu, a w pierwszej parze zawsze szła najważniejsza osoba, np. gospodarz. Obecnie polonez ma podkreślić uroczysty charakter balu maturalnego, dlatego uczniowie tańczą go na studniówkach.
Polonez na studniówkach kiedyś i dziś
W latach 30. XX w. w Polsce wprowadzono jednolity system oświaty, w którym matura była uznawana za najważniejszy egzamin u progu dorosłości, a bal maturalny wpisał się do kalendarza imprez szkolnych.
Czy studniówka i bal maturalny to ta sama impreza? Obecnie tak, choć do lat 70. XX wieku istniało rozróżnienie. Studniówka odbywała się 100 dni przed maturą, a na właściwym balu maturalnym można się było bawić dopiero po zdaniu egzaminu dojrzałości. Miał on też inną nazwę – komers, która np. obecnym trzydziestolatkom może kojarzyć się z imprezą organizowaną po ukończeniu gimnazjum.
W PRL-u na studniówce obowiązywał strój galowy, a nie tak jak obecnie balowy. Dziewczęta zakładały skromne ciemne sukienki lub komplet podobny jak na szkolny apel (spódnice i białe bluzki), a chłopcy garnitury. Młodzi ludzie tańczyli w szkolnej sali gimnastycznej, którą wcześniej przystroili. Choć nie ograniczali się tylko do tego. Tworzyli i prezentowali też skecze nawiązujące do życia szkoły. Dziś mało szkół organizuje studniówkę we własnych murach. Uczniowie bawią się do białego rana w restauracjach, klubach i innych salach bankietowych, nie dekorują pomieszczeń i rzadko przygotowują dodatkowy program artystyczny poza tradycyjnym już polonezem.
Najsłynniejsze „wygonienie poloneza”
Jednym z najbardziej znanych polonezów jest „Pożegnanie ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego. Został wydany w roku powstania kościuszkowskiego (1794). Autor utworu wziął zresztą udział w insurekcji. Kompozycja wywarła wpływ na wielu kolejnych twórców. Fryderyk Chopin skomponował aż 16 polonezów, mimo to utwór Ogińskiego jest nadal popularny. Można go było podziwiać w wielu znanych filmach, np. „Popiół i diament” w reżyserii Andrzeja Wajdy, „Sala samobójców” w reżyserii Jana Komasy.
Do słynnej już adaptacji filmowej „Pana Tadeusza” w reżyserii Andrzeja Wajdy muzykę skomponował Wojciech Kilar. W produkcji nie wybrzmiał już najsłynniejszy przedchopinowski polonez fortepianowy w tonacji a-moll. Kilar pytany, ile razy czytał dzieło Mickiewicza przed skomponowaniem muzyki, odpowiadał, że pisał nie na potrzeby poematu, a na potrzeby filmu. Podkreślił jednak, że sceny z „Pana Tadeusza” tkwią w nim, bo zapoznawał się z nimi wielokrotnie. Podkreślał, że to część jego polskości.
Wiele osób zna fragmenty utworu, nawet jeżeli nie do końca zdaje sobie z tego sprawę. Słowa „Poloneza czas zacząć”, które padają w XII księdze epopei narodowej, kojarzy chyba każdy. Podobnie jak opis tańca, któremu przewodził Podkomorzy z Zosią. W literaturze było to chyba najsłynniejsze „wygonienie poloneza” …
Oprac. Monika Wąs
Rozwiąż nasze quizy:
QUIZ: O co Polacy pytają Google? Sprawdź, czy znasz odpowiedzi
Czy popełniasz te typowe błędy ortograficzne? Rozwiąż QUIZ z języka polskiego
Środowy QUIZ geograficzny z pułapkami. Prawda czy fałsz?
