Artykuły

Najstarsi ludzie na świecie. Co decyduje o długowieczności?

Kiedy zaczyna się długowieczność i jak ją osiągnąć? Żeby przybliżyć się do odpowiedzi, warto przyjrzeć się mieszkańcom tzw. niebieskich stref, czyli miejsc na świecie, w których żyje się najdłużej. Należy do nich między innymi Okinawa, wyspa należąca w Japonii. Jej mieszkańcy twierdzą, że kluczem do osiągnięcia długowieczności jest właściwa dieta i odpowiednie relacje z ludźmi.

Odpowiednie dieta i dobre relacje z bliskimi to sposoby na długowieczność/123RF/PICSEL

Spis treści:

Kiedy mówimy o długowieczności?
Długowieczność – badania naukowe
Najstarsi ludzie na świecie – co jedzą, jak żyją?
Co łączy niebieskie strefy?
Średnia długość życia – statystyki w Polsce i na świecie

Kiedy mówimy o długowieczności?

Długowieczność jest konceptem umownym. Definicja mówi, że stanowi ona długość życia człowieka (albo zwierzęcia) dłuższa od oczekiwanej. W Polsce i USA za osoby długowieczne uznaje się tych, którzy przeżyli więcej niż 100 lat. W krajach o krótszym trwaniu życia długowieczność zaczyna się już po przekroczeniu 90 roku życia. Osoby po 110 roku życia nazywa się skrajnie długowiecznymi, a nawet superstulatkami. Krajem przodującym w długowieczności jest Japonia – obecnie żyje tam około 70 tysięcy stulatków.

A jak wyglądają rekordy w zakresie długowieczności?

Najdłużej żyjącą kobietą była Francuzka Jeanne Calment, która przeżyła 122 lata i 164 dni, a zmarła w 1997 roku.
Najdłużej żyjącym mężczyzną był zaś Japończyk Jiroemon Kimura, który przeżył 116 lat i 54 dni, a zmarł w 2013 roku.

Obecnie najdłużej żyjącą osobą na świecie jest Maria Branyas Morena. Urodzona w 1907 roku, ma obecnie 116 lat. Według legend najdłużej żyjącą Polką była Łucja Uczcikowa (urodzona w 1709 roku), która rzekomo miała przeżyć ponad 166 lat!

Maria Branyas Morena z rodziną — Maria Branyas Morena (trzecia z lewej, najmłodsza z rodzeństwa) z rodziną w Nowym Orleanie w Luizjanie w 1911 r./autor nieznany/CC0 1.0

Długowieczność – badania naukowe

Nie dziwi fakt, że nad fenomenem długowieczności głowią się naukowcy. Chyba każdy chciałby poznać sekret długiego, dobrego życia. Według badań psycholożki Susan Pinker, na długie życie wcale nie wpływają geny, dieta i sport, ale… relacje z ludźmi. W swojej książce „Efekt wioski” badaczka wysnuwa wniosek, że osoby, które utrzymują bliskie relacje z przyjaciółmi, żyją średnio 15 lat dłużej niż samotnicy. Rozbudowana sieć kontaktów wpływa również na mniejsze ryzyko demencji – to kolejny wniosek Pinker. Więzi społeczne, które „przedłużają” życie psycholożka nazwała „efektem wioski”. Chodzi w nim o to, że niezależnie od miejsca zamieszkania, człowiek jest w stanie utworzyć bliskie więzi, podobne do tych, które łączą mieszkańców wsi.

Badania Pinker to nie tylko rozważania oparte na obserwacjach, ale również na analizie ludzkiego organizmu. Zbadała ona jego fizjologię i dowiodła, że oksytocyna i wazopresyna – wydzielane przez organizm w czasie wartościowych kontaktów międzyludzkich – pozytywnie wpływają na obniżenie poziomu stresu. Te nowe badania mają pokrycie w rozważaniach epidemiologów z lat 70. XX wieku. Według nich nieistotne jest, z kim nawiązuje się więź – nie trzeba mieć męża albo żony, wystarczy mieć bliskich przyjaciół, aby wydłużyć życie.

Przeczytaj również: Ig Noble, czyli badania naukowe z przymrużeniem oka

Najstarsi ludzie na świecie – co jedzą, jak żyją?

Czy z teorią Susan Pinker zgodziliby się mieszkańcy Okinawy – japońskiej wyspy, na której żyje się najdłużej? Połowicznie! Do utrzymywania dobrych relacji dodają oni bowiem jeszcze jeden element – odpowiednią dietę. Jak wygląda ich jadłospis? W dużym skrócie polega na:

ograniczeniu jedzenia mięsa i nabiału – mięso spożywa się 1-2 razy w tygodniu,
spożywaniu dużej ilości warzyw i owoców, szczególnie strączków,
wprowadzeniu do menu sporej ilości tofu,
ograniczeniu stosowania cukru oraz soli,
piciu dużej ilości herbaty – na Okinawie jest to głównie zielona herbata senpin z jaśminem.

Oprócz składników potraw ważną zasadą okinawskiej diety jest także nieprzejadanie się. Według Japończyków z tej wyspy posiłek należy skończyć, gdy jest się najedzonym w 80%.

Dieta jest ważna, ale mieszkańcy Okinawy żyją długo (jak sami twierdzą) także ze względu na wyznawaną filozofię. Do jej filarów należą:

bycie zajętym i aktywnym – nawet w podeszłym wieku,
utrzymywanie dobrych relacji z rodziną i przyjaciółmi,
powitanie z radością każdego poranka,
optymizm i radość z życia niezależnie od wieku,
gotowość do pomocy ludziom z bliskiego otoczenia,
podejście do życia jak do ciekawej przygody.

Co łączy niebieskie strefy?

Jeśli marzysz o długim życiu w świetnej kondycji fizycznej i psychicznej – poznaj historie mieszkańców „niebieskich stref”. Oprócz Okinawy w Japonii na świecie jest ich więcej – Nicoya w Kostaryce, Sardynia we Włoszech, Ikaria w Grecji oraz Loma Linda w Stanach Zjednoczonych.

Wszystkie niebieskie strefy długowieczności łączy odpowiednia dieta mieszkańców – spożywają oni znacznie więcej produktów pochodzenia roślinnego niż zwierzęcego. Kolejnymi wspólnymi dla wszystkich praktykami są aktywność fizyczna, życiowy optymizm i utrzymywanie dobrych relacji z bliskimi.

Przeczytaj również: Co nam daje aktywność fizyczna?

Średnia długość życia – statystyki w Polsce i na świecie

Do państw, w których według statystyk żyje się najdłużej, należą między innymi:

Monako (89 lat),
San Marino (85 lat),
Islandia (83 lata),
Japonia (85 lat).

Natomiast w samej Europie średnia oczekiwana długość życia według danych Statista wynosiła 80 lat. Jeśli chodzi wyłącznie o Stary Kontynent, najdłużej żyjących mężczyzn odnotowano w Szwajcarii (81,8 roku), Islandii (81,8 roku) oraz Norwegii (81,7 roku), zaś kobiety – w Hiszpanii (86,2 roku). W Polsce, według Głównego Urzędu Statystycznego, średnia długość życia mężczyzn w 2022 roku wynosiła 73,4 roku, zaś kobiet 81,1. To wzrost o odpowiednio o 1,7 i 1,4 roku w stosunku do 2021 roku.

Oprac. Redakcja