Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest schron?
- Czy w Polsce są schrony?
- Inwentaryzacja schronów
- Jak powinien być wyposażony schron?
- Gdzie znajdują się schrony?
- Gdzie można ukryć się w czasie wojny?
Czym jest schron?
Schron (potocznie bunkier) to budowla ochronna lub obronna dla wojska albo cywili. Schrony wojskowe mogą być przeznaczone do ukrywania żołnierzy, prowadzenia walki, przechowywania amunicji lub udzielania pomocy medycznej. Natomiast schrony dla cywili mają przede wszystkim chronić ich przed działaniem broni konwencjonalnej, broni masowego rażenia i działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych.
Bunkry najczęściej zbudowane są z żelbetu, jednak w razie braku materiałów do ich budowy mogą posłużyć także inne rzeczy np. cegła, kamienie, ziemia itp.
Przeczytaj również: Przerażające legendy z polskich szlaków. Co zwiastuje nieszczęście?
Typy schronów
Zależnie od tego, do czego schron ma służyć lub przed czym chronić, może wyglądać inaczej i być wyposażony w inne zabezpieczenia.
Bunkry chroniące przed pośrednim działaniem bomb burzących i dalekimi wybuchami broni jądrowej (tzw. schrony I stopnia lub ukrycia schronowe) najczęściej zlokalizowane są pod budynkami – w piwnicach lub podziemiach, a ich stropy znajdują się pod powierzchnią ziemi. Tego typu bunkry chronią przed bombami jądrowymi, jeśli wybuch nastąpi w odpowiednio dalekiej odległości od schronu, oraz przed lżejszymi bombami burzącymi. Mają one zabezpieczać ludzi również przed odłamkami pocisków, pożarem, substancjami trującymi czy konsekwencjami zawalenia się budynku nad nimi.
Schrony chroniące przed bezpośrednim działaniem bomb burzących i bliskimi wybuchami broni jądrowej (tzw. schrony II stopnia) są bardziej wytrzymałe, mają grubsze ściany i stropy oraz są jeszcze głębiej wbudowane w ziemię. Nad ich stropami, a czasem i ścianami, znajduje się płyta detonacyjna wykonana z bardzo odpornego materiału, która ma zatrzymać na sobie uderzenie bomby. Takie schrony są zatem odporne na bomby burzące, które będą spadać bezpośrednio na nie i na blisko spadające bomby jądrowe.
Schrony przeciwatomowe mają chronić przed bezpośrednimi czynnikami działania broni jądrowej, takimi jak promieniowanie cieplne i jonizujące, fala uderzeniowa oraz opad radioaktywny. Od innych schronów różnią się tym, że są one dużo głębiej wbudowane w ziemię oraz posiadają różnego rodzaju filtry powietrza, oczyszczające je z odpadu promieniotwórczego, i potrzebne do przeżycia przez wiele dni zapasy.
Czy w Polsce są schrony?
W Polsce schrony były budowane przed II wojną światową i w czasach zimnej wojny, gdy spodziewano się zagrożenia. Wiele bunkrów powstało pod szkołami tzw. tysiąclatkami, które w razie wojny miały być przerabiane na szpitale. Inne pod budynkami rządowymi, szpitalami, zakładami pracy, prywatnymi willami oraz budynkami użyteczności publicznej. Również część pierwszej warszawskiej linii metra została wybudowana w taki sposób, by móc służyć za schron w czasie zagrożenia (stacje od Kabat do Racławickiej) - posiada szczelne drzwi oraz systemy filtracyjne powietrza.
Po zimnej wojnie przestano jednak odczuwać obawy przed zagrożeniem militarnym i bunkry przestały być budowane, a większość istniejących nie była już konserwowana.
Od 2004 roku nie ma w polskim prawie budowlanym definicji schronu, więc żaden organ przez blisko 20 lat nie zajmował się więc ich inwentaryzacją, kontrolowaniem czy utrzymaniem. Kilka lat temu niemożliwe było nawet uzyskanie od władz informacji, ile dokładnie bunkrów mamy w Polsce, gdzie się one znajdują i w jakim są stanie.
Niebawem jednak ma się to zmienić, ponieważ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zarządziło inwentaryzację polskich schronów oraz ich wyposażenia. Definicje schronu i ukrycia mają natomiast zostać dodane do ustawy o obronie cywilnej, a ich status prawny uporządkowany, m.in. poprzez ustalenie wytycznych, jak utrzymywać tego typu budynki oraz kto ma być za nie odpowiedzialny.
Przeczytaj również: Gigant z Cardiff. Jedno z największych oszustw w nauce
Inwentaryzacja schronów
Na zlecenie MSWiA Państwowa Straż Pożarna rozpoczęła właśnie inwentaryzację schronów, która ma potrwać około dwóch miesięcy. Z aktualnych danych resortu wynika, że w Polsce mamy 62 tys. miejsc (schronów i ukryć), które mogłyby służyć za schronienie dla 1,3 mln osób, czyli około 3,38 proc. polskiego społeczeństwa (dla porównania w Szwajcarii czy Szwecji jest to 85-90 proc.).
Niestety niewiele polskich bunkrów mogłoby spełniać dziś funkcje, do których zostały one przeznaczone, ponieważ część z nich znalazła się w prywatnych rękach i została zagospodarowana do innych funkcji (np. rozrywkowych, jak kluby), kolejne stały się atrakcjami turystycznymi, a wiele z tych niewykorzystanych inaczej, bez jakiejkolwiek konserwacji, po prostu zniszczało. O słabym stanie warszawskich schronów, które zostały już skontrolowane, mówił także wiceminister Maciej Wąsik.
Obecnie inwentaryzowane są bunkry, a także pomieszczenia, które mogłyby zostać na takie schrony przerobione. Według gen. brygadiera Andrzeja Bartkowiaka mamy w Polsce jedno z najbardziej restrykcyjnych praw dotyczących zabezpieczeń budynków, dlatego piwnice i garaże podziemne o konstrukcji żelbetowej, również mogłyby służyć celom ochrony ludności, jeśli byłyby odpowiednio przekształcone i wyposażone.
Po obecnie prowadzonej inwentaryzacji schrony i inne miejsca ukrycia mają zostać przystosowane i odpowiednio doposażone, by w razie ataku mogły spełniać swoją rolę. Jak zapowiedział wiceminister Maciej Wąsik, będą na to przeznaczane odpowiednie środki.
Jak powinien być wyposażony schron?
Wyposażenie schronu zależy od jego rodzaju. Podstawowe zadanie, jakie musi spełniać bunkier, to zapewnienie ludziom ochrony przed skutkami użycia różnego rodzaju broni. Musi więc zabezpieczać przed ogniem, odłamkami, falą uderzeniową, skażeniem biologicznym i chemicznym, a w przypadku schronów przeciwatomowych - także nuklearnym. Prócz odpowiedniej budowy i usytuowania pod ziemią, schrony powinny być wyposażone w taki sposób, by umożliwić ludziom przeżycie w ich wnętrzu przez dłuższy czas, w którym z powodu występowania zagrożenia, wyjście na zewnętrze nie będzie bezpieczne.
To właśnie dlatego powinny znajdować się w nich przede wszystkim zbiorniki na wodę oraz pożywienie o długim terminie zdatności do spożycia. Komory schronu, w których mają przebywać ludzie, powinny być wyposażone w prycze lub ławki. Muszą znajdować się tam również odpowiednio oddzielone pomieszczenia klozetowe. W bunkrze powinna być możliwość korzystania z awaryjnych źródeł prądu np. agregatów prądotwórczych czy paneli słonecznych, a także z narzędzi do komunikacji (np. radio) oraz urządzeń sprawdzających poziom promieniowana (tj. dozymetr).
By do środka nie dostawały się szkodliwe substancje schron powinien mieć odpowiednią wentylację i specjalne filtry powietrza, a także ognioodporne, gazoszczelne drzwi. Wejście do schronu powinno być wyposażone w przedsionek lub śluzę. Bunkier musi mieć także wyjście awaryjne, którym będzie się można wydostać w przypadku zawalenia się stropu. Niektóre schrony są wyposażone także w komorę dekontaminacyjną, w której można pod natryskiem zmyć z siebie szkodliwe substancje po wejściu do budowli.
Przeczytaj również: Oto najwyżej położone miasto na świecie. Jak się tam żyje?
Gdzie znajdują się schrony?
Informacja dotycząca tego, gdzie znajdują się schrony, jeszcze niedawno była niemożliwa do uzyskania, ponieważ ze względu na wspomnianą lukę w prawie, ewidencja tego typu obiektów nie wszędzie była prowadzona. Obecnie ma się to jednak zmienić, ponieważ jak przekazał wiceminister Maciej Wąsik, trwają prace nad projektem prostego, dostępnego dla obywateli narzędzia, które będzie wskazywało lokalizacje wszystkich schronów w Polsce. Lubelscy urzędnicy już udostępnili mieszkańcom stronę internetową z umiejscowieniem bunkrów w mieście, jednak w przypadku innych regionów i miejscowości ich umiejscowienie nie jest tak łatwo dostępne.
Wiele informacji z różnych źródeł, dotyczących tego, gdzie zlokalizowane są schrony i ile z nich jest bunkrami przeciwatomowymi, nie daje jednoznacznych odpowiedzi. MSWiA w 2015 roku przekazało, że schronów przeciwatomowych jest w Polsce 91, z czego jeden w województwie opolskim (w Zdzieszowicach), a reszta w podkarpackim. Z innych źródeł wynika jednak, że takie budowle znajdują się także w innych regionach Polski, np. w Szczecinie, Poznaniu, Bydgoszczy, Grudziądzu, Będzinie, Borach Dolnośląskich czy Dobrowie.
Choć są w Polsce miasta czy tereny, które obfitują w schrony, jak chociażby krakowska Nowa Huta, w której niemal każde osiedle jest wyposażone w oddzielny bunkier, to jednak najczęściej nie są to schrony przeciwatomowe.
W niektórych miejscach kraju schronów jest ich więcej, w innych mniej, w tym przypadku jednak również nie odnajdziemy jednoznacznych informacji dotyczących ich liczby i lokalizacji. W czerwcu wiceminister Maciej Wąsik przekazał, że w województwie wielkopolskim w ogóle nie ma schronów. Trzy miesiące wcześniej zastępca dyrektora Wydziału Zarządzania Kryzysowego i Bezpieczeństwa UMP - Michał Lemański, mówił jednak, że na terenie samego Poznania znajduje się 436 budowli ochronnych oraz 34 ukrycia przeciwlotnicze. Ich lista została zresztą udostępniona na Portalu Systemu Informacji Przestrzennej Miasta Poznania.
Na ten moment ustalenie dokładnych lokalizacji oraz rodzajów wszystkich schronów w Polsce jest zatem niemożliwe.
Gdzie można się schronić podczas wojny lub ataku?
Chociaż niektóre schrony przeciwlotnicze i przeciwatomowe nadal są sprawne, to nawet te, które nie są zachowane w dobrej kondycji lub inne ukrycia, mogą w razie potrzeby być lepszym schronieniem niż jakiekolwiek inne.
Jeśli w pobliżu naszego miejsca zamieszkania nie ma schronów lub nie wiemy, gdzie się znajdują, warto poszukać innych miejsc, w których byłoby stosunkowo bezpiecznie w razie zagrożenia. Mieszkańcy Warszawy mogą np. chować się na stacjach metra. Najbezpieczniejsze będą zresztą wszystkie miejsca, które znajdują się pod ziemią, czyli np. przejścia i parkingi podziemne, głębokie piwnice z przynajmniej dwoma wyjściami, kanały czy rury spustowe. W domu natomiast trzeba schować się jak najdalej okien i jak najbliżej drzwi.
Jeśli podczas bombardowania znajdziemy się w samochodzie, autobusie czy tramwaju trzeba niezwłocznie z niego wysiąść i absolutnie nie chować się pod nim, ponieważ może nastąpić wybuch benzyny. Będąc w mieście najlepiej oddalić się od budynków, szczególnie wielopiętrowych. Trzeba też zakryć rękami głowę i położyć się na ziemi, a najlepiej w rowie, przy fundamencie ogrodzenia lub przy wysokim krawężniku.
oprac. Joanna Cwynar
Rozwiąż nasze quizy:
QUIZ ortograficzny. Czy wiesz, jak zapisać te rzadko używane wyrazy?
Bardzo trudny QUIZ z wiedzy ogólnej. Nieliczni zdobywają 100 proc.
QUIZ: Byłeś uczniem w PRL? Z łatwością odpowiesz na te pytania, choć przy 9. może być różnie
Komentarze (0)