Religie świata. Jak świętują ich wyznawcy?

Wielkanoc to najważniejsze święto dla chrześcijan. A jak świętują wyznawcy innych religii? W jaki sposób wyznaczane są terminy świąt wyznawców islamu, hinduizmu, buddyzmu i judaizmu? Okazuje się, że ich daty nie zawsze się pokrywają i również bywają ruchome.

Artykuł został opublikowany pierwotnie 10.11.2022. Aktualizacja 28.03.2024.

Spis treści:

Religie świata – charakterystyka
Chrześcijaństwo – największa religia monoteistyczna
Islam. Jak świętują muzułmanie?
Hinduizm to wiele świąt o różnych porach roku
Buddyzm. Oświecenie Buddy czyli Wesak
Judaizm. Pesach - święto wolności

Naukowcy z waszyngtońskiego centrum badawczego Pew przeanalizowali 2500 badań dotyczących religii z 230 krajów świata. Uzyskane przez nich wyniki są zbieżne z innymi raportami tego typu. Wykazują one, że najliczniejszymi i najpopularniejszymi religiami na świecie są kolejno:

chrześcijaństwo z 2,2 mld wyznawców (32 proc. światowej populacji);
islam z 1,6 mld wiernych (23 proc.);
hinduizm z 1 mld wierzących (15 proc.);
buddyzm z 500 mln wyznających (7 proc.);
judaizm z 14 mln wiernych (0,2 proc.).

Religie świata – charakterystyka

Wśród najpopularniejszych religii świata wymienia się aż trzy religie monoteistyczne, a więc wyznające wiarę w jednego boga. Są to chrześcijaństwo, islam i judaizm. Hinduizm i buddyzm są natomiast religiami politeistycznymi. Ich wyznawcy oddają część wielu bóstwom. Czym jeszcze różnią się między sobą największe religie świata? I w co konkretnie wierzą osoby skupione wokół tych religii?

Przeczytaj również: Ziemia Ognista. Jak wygląda życie „na krańcu świata”?

Chrześcijaństwo – największa religia monoteistyczna

Pierwsi wyznawcy chrześcijaństwa pojawili się w I w. n.e. na terytorium obecnego Izraela. Współcześnie chrześcijanie stanowią nie tylko najliczniejszą, ale też najbardziej rozproszoną po świecie grupę wyznaniową. Wśród kościołów chrześcijańskich prym wiodą: katolicyzm, prawosławie i protestantyzm.

W co wierzą chrześcijanie? Najważniejszy jest dla nich Bóg, występujący w jednej osobie, ale w trzech postaciach – Ojca, Syna i Ducha Świętego. Niezwykle istotny jest Jezus Chrystus – syn boga, który przez swoją śmierć odkupił winy ludzi. Chrześcijanie wierzą, że zmartwychwstał, wniebowstąpił i w odpowiednim momencie wróci na ziemię. Najważniejsza księga chrześcijaństwa to Biblia z księgami Starego i Nowego Testamentu. Wyznawcy chrześcijaństwa powinni żyć według zasad dekalogu i tzw. przykazania miłości.

Dla katolików najważniejszym świętem w roku jest Niedziela Wielkanocna. Tego dnia wierni świętują zmartwychwstanie Chrystusa i zwycięstwo nad śmiercią i grzechem. Obchody rozpoczynają się już wieczorem w Wielką Sobotę, tuż po zmroku, a głównym nabożeństwem jest procesja rezurekcyjna i rezurekcja. Uczestnicy procesji trzykrotnie okrążają kościół, a na czele niesiony jest krzyż z figurą Jezusa Chrystusa i monstrancja z hostią.

Świętowanie Wielkanocy przez pierwsze trzy wieki było uważane za jedyne święto chrześcijan. Już od II wieku chrześcijanie zaczęli obchodzić Wielkanoc w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, czyli w okresie 22 marca a 25 kwietnia. Najważniejsze tradycje Wielkanocy to święcenie pokarmów w Wielką Sobotę i świąteczne, niedzielne śniadanie.

Islam. Jak świętują muzułmanie?

Pierwsze wzmianki o wyznawcach islamu pochodzą z VII w. p.n.e., a za kolebkę tej religii uznaje się Półwysep Arabski. Islam jest religią monoteistyczną. Jej wyznawcy wierzą w jedynego boga, Allaha. Postacią nierozerwalnie związaną z islamem jest też prorok Mahomet, który jest według muzułmanów wysłannikiem boskim i twórcą religii. Świętą księgą islamu jest Koran, zawierający 114 sur (tj. rozdziałów) napisanych po arabsku. Główne nurty islamu to sunnicki, szyicki i charydżycki.

W co wierzą muzułmanie? Niezwykle ważne są dla nich filary islamu:

modlenie się pięciokrotnie w ciągu dnia;
pielgrzymowanie do Mekki;
post podczas ramadanu;
ofiarowywanie jałmużny;
wiara w objawienia Mahometa.

Najważniejsze święta muzułmańskie także nie mają stałej daty w kalendarzu. Powodem jest fakt, że rok muzułmański, czyli księżycowy jest o 10 lub 11 dni krótszy od słonecznego. Muzułmanie obchodzą dwa najważniejsze święta w roku. Są to Eid al-Fitr (Ramadan Bajram) oraz Eid al-Adha (Kurban Bajram). Eid al-Fitr rozpoczyna się pierwszego dnia miesiąca szałłal, na zakończenie postu w miesiącu ramadan i trwa ono trzy dni. Polega na uroczystych śpiewach, modlitwach oraz wysłuchaniu kazania. Eid al-Adha rozpoczyna się dziesiątego dnia miesiąca zul-hidżdża i trwa cztery dni. Po zakończeniu modlitwy świątecznej muzułmanie składają ofiarę ze zwierząt – kurbana. Mięso rozdawane jest wszystkim muzułmanom, w szczególności potrzebującym.

Przeczytaj również: 10 zjawisk na Ziemi, których nauka nie może pojąć

Hinduizm to wiele świąt o różnych porach roku

Hinduizm jest zbiorczym określeniem na przejawy religii naturalnej, które występują na subkontynencie indyjskim. Jest to zarazem jedyna z wielkich religii świata, nieposiadająca założyciela. Większość wyznawców tej religii mieszka w Indiach i Nepalu, mniej w Bangladeszu, na Sri Lance, w Pakistanie, Indonezji, Singapurze.

Hinduizm składa się z licznych, często z pozoru sprzecznych ze sobą odłamów. Miewają one cechy monoteizmu, politeizmu, monizmu, panteizmu, a nawet ateizmu. Tym, co je łączy, jest jednak wiara, że każda religia, dzięki której zmierza się do boga, jest dobra. Chociaż w odłamach hinduizmu jest wielu bogów i bóstw, najczęściej powtarzają się imiona trzech z nich: Brahma, Sziwa i Wisznu.

W każdym z nurtów hinduizmu obowiązuje też kilka wspólnych zasad. Dotyczą one:

szacunku dla świętych ksiąg Wed;
wiary w reinkarnację, a więc odradzanie się w dusz w nowych ciałach;
wiary w karmę, a więc prawo akcji i reakcji;
dążenia do wyzwolenia, zwyciężenia cierpienia.

Wyznawcy hinduizmu obchodzą wiele świąt, a różnią się one w zależności od regionu i przyjętego kalendarza. W Indiach nawet Nowy Rok nie przypada w tym samym czasie - w październiku lub w kwietniu. Do ustalania dat świąt używany jest kalendarz księżycowy, w którym każdy z dwunastu miesięcy ma swoją jasną i ciemną połowę, podobnie jak fazy księżyca.

Nie wszystkie święta są obchodzone przez wszystkich hindusów - niektóre tylko regionalnie, rodzinne, inne obchodzą jedynie wyznawcy danego bóstwa. Jednym z najważniejszych świąt dla hindusów jest Diwali (październik/listopad), czyli święto świateł. Święto trwa kilka dni i wiąże się je z bogami: Ramą i Kryszną oraz boginią Lakszmi. Podczas Diwali zapala się lampki i wymienia prezentami. Zdarzają się także pokazy sztucznych ogni.

Buddyzm. Oświecenie Buddy, czyli Wesak

Początki buddyzmu wiążą się z postacią Buddhy Siddhartha Gautama, który żył w północnych Indiach ok. 2500 lat temu. Buddyzm jest uznawany za religię doświadczenia, dostępną dla każdego. Celem praktyki buddyjskiej jest bowiem osiągnięcie całkowitego urzeczywistnienia potencjału umysłu oraz doświadczenie trwałego szczęścia, czyli oświecenia.

Buddyzm współcześnie reprezentowany jest przez wiele szkół, tradycji i stylów praktyki. Święte księgi buddyzmu to kanon palijski Tipitaka, który składa się z: Winaja Pitaka opisującego postępowanie buddyjskich mnichów, Sutta Pitaka z naukami i pouczeniami Buddy, Abhidharma Pitaka na temat filozofii buddyzmu.

Oświecenie Buddy jest najważniejszym świętem dla wyznawców buddyzmu. Obchody Oświecenia to Wesak, obchodzony bardzo hucznie. Obrzędy zaczynają się od wizyt buddystów w świątyniach, gdzie odbywają się nabożeństwa. Mnisi składają kwiaty, świece oraz kadzidła i spędzają cały dzień na modlitwach. Odbywa się także "Myciem Buddy" - woda jest rozlewana wokół ramion Buddy, aby oczyścić świętujących z żądzy, nienawiści oraz ignorancji. Tradycją jest także składanie podarunków przy ołtarzu Buddy oraz obdarowywanie potrzebujących.

Przeczytaj również: Czarci krąg. Co się wydarzy, gdy do niego wejdziesz?

Judaizm. Pesach - święto wolności

Początków tej religii, zależnie od źródeł, upatruje się w okresie ok. X-V w. p.n.e. Żydzi, a więc wyznawcy judaizmu, wierzą w jednego i osobowego boga Jahwe, który stworzył świat. Judaizm przekazuje, że bogu należy okazywać posłuszeństwo, ponieważ dzięki przymierzu Żydzi zostali narodem wybranym.

Postaciami związanymi z judaizmem są m.in. patriarcha żydowski Abraham – protoplasta narodu izraelskiego, a także Mojżesz, któremu bóg przedstawił dekalog. Najważniejszą księgą judaizmu jest Tora – Pięcioksiąg Mojżeszowy. Żydzi korzystają także z Talmudu, a więc księgi komentarzy biblijnych. Religia ta jest podzielona na liczne odłamy. Wśród nich są np. odłamy ortodoksyjny, konserwatywny czy postępowy.

Pesach to jedna z najważniejszych i najstarszych uroczystości religijnych w judaizmie. Dla Żydów Pesach jest świętem wolności, obchodzonym na pamiątkę wyjścia z niewoli egipskiej pod wodzą Mojżesza. Symbolizuje także odkupienie świata w chwili przyjścia Mesjasza. Obchody zaczynają się 15 dnia miesiąca nisan (marzec-kwiecień) i trwają w Izraelu siedem dni, a w diasporze osiem.

Przygotowania do Pesach trwają wiele dni. Oprócz zasad koszerności, podczas Pesach nie wolno ani jeść, ani nawet posiadać produktów kwaśnych i podlegających fermentacji, np. chleba wypieczonego na zakwasie lub na drożdżach. Jedynym pieczywem, jakie wolno jeść w tym czasie, jest maca, czyli cienkie podpłomyki z mąki pszennej i wody. Wieczerza, do której zasiadają wszyscy członkowie rodziny, nosi nazwę wieczerzy sederowej. Ojciec, głowa rodziny, zasiada w fotelu na honorowym miejscu przy stole i czyta Hagadę, która opowiada o wyjściu Izraelitów z Egiptu i plagach, jakie spadły na Egipcjan.