Spis treści:
- Sahara nie zawsze była totalną pustynią
- Imperium Garamantów na Saharze
- Jak żyli i czym się wyróżniali Garamantowie?
- Jak Garamantowie pozyskiwali wodę?
- Dlaczego upadło imperium Garamantów?
Sahara nie zawsze była totalną pustynią
Sahara jest uznawana za jeden z najbardziej nieprzystępnych i najtrudniejszych do życia terenów na Ziemi. Jest największą pustynią świata, z rekordowo wysokimi temperaturami i bardzo niskimi sumami opadów. Jak więc zbudować w takich warunkach imperium? Żeby to zrozumieć, trzeba pamiętać, że Sahara nie zawsze była sucha i piaszczysta. W przeszłości istniały na niej miejsca pokryte roślinnością i dzięki temu nadające się do zamieszkania. Ostatni „zielony” okres Sahary mógł mieć miejsce między 11 a 5 tysiącami lat temu. Cykliczne deszcze monsunowe sprawiły wówczas, że Sahara stała się obszarem stosunkowo zdatnym do życia, umożliwiającym rozwój licznych społeczności.
Imperium Garamantów na Saharze
Gdy Sahara zaczęła pustynnieć, społeczności zaczęły szukać sobie innego miejsca do życia – z lepszymi warunkami. Niemal wszyscy mieszkańcy pustyni ją opuścili – poza jednym wyjątkiem.
Około 2 500 tysięcy lat temu swoją cywilizację stworzyła na Saharze społeczność Garamantów. Wykorzystali oni fakt, że w czasach, gdy pustynia była zielona, w głębokich warstwach piachu nagromadziły się wody podziemne. Opracowali więc techniki wydobywania wody, dzięki czemu byli w stanie normalnie żyć, pracować i budować siedziby.
Przeczytaj również: Gdzie była kręcona „Diuna”? Niezwykłe miejsca z planu filmowego
Jak żyli i czym się wyróżniali Garamantowie?
Pierwsze wzmianki o Garamantach znajdują się w „Dziejach” Herodota, który zanotował, że był to „...lud bardzo wielki, którzy na sól nawożą ziemię i potem ją obsiewają”. Według ustaleń historyków, Garamantowie żyli na północnozachodniej Pustyni Libijskiej (wschodnia część Sahary) między 400 rokiem p.n.e. a 400 rokiem n.e. Sahara była wtedy już bardzo sucha i gorąca – w zasadzie taka sama, jak współcześnie. Jednak Garamantom to nie przeszkadzało, ponieważ wiedzieli, że w głębokich warstwach piachu kryją się podziemne źródła wody.
Znakiem rozpoznawczym Garamantów były lekkie rydwany zaprzężone w konie, na których przemierzali pustynię, by napadać na czarnoskórych Troglodytów (czyli ludy zamieszkujące wówczas wybrzeże północno-wschodniej Afryki). Wygląd rydwanów potwierdzają liczne malowidła naskalne.
Jak Garamantowie pozyskiwali wodę?
Technologię, której używali do wydobywania wody, wynaleziono w Persji, ale szybko rozprzestrzeniła się ona na inne części świata. Metoda ta polegała na wykopaniu tunelu o niewielkim nachyleniu, rozpoczynającym się tuż pod poziomem wody. Dzięki temu wody gruntowe spływały nim do systemów nawadniających. Garamantowie wykopali w sumie 750 kilometrów takich tuneli i pionowych szybów umożliwiających pobór wody. Co ciekawe, nie wszyscy historycy są zgodni co do tej wersji – niektórzy twierdzą, że nomadzi nie byliby w stanie opracować tak zaawansowanego systemu nawadniającego i musieli korzystać z pomocy Rzymian. Jest to możliwe, ponieważ nomadzi mocno inspirowali się rzymską kulturą i utrzymywali z Rzymianami stosunki handlowe.
Przeczytaj również: Jak sobie radzą z upałami w najgorętszych krajach? Te triki naprawdę działają
Dlaczego upadło imperium Garamantów?
Wbrew niesprzyjającemu klimatowi Garamantowie wiedli całkiem normalne i – jak można podejrzewać – bezpieczne życie. Do pracy zaprzęgano niewolników, natomiast potencjalne zagrożenia militarne praktycznie nie istniały – główne miasto Garamantów, Garama, było oddzielone pustyniami od innych ludów.
Nietrudno się jednak domyślić, że podziemnych zasobów wody w pewnym momencie zaczęło brakować, a niedobór deszczu uniemożliwiał powstawanie nowych źródeł. Na Saharze nie można było więc dłużej pozostać w miejscu, w którym brakuje wody. Większość badaczy uważa, że to właśnie wyczerpanie się podziemnych źródeł było powodem upadku cywilizacji Garamantów.
Jest jednak również inna teoria, mówiąca o upadku imperium Garamantów. Niektórzy badacze twierdzą, że ich państwo przestało istnieć w 2 połowie VII wieku n.e. w wyniku zbrojnego najazdu wojsk arabskich.
Garamantów uznaje się za przodków Tuaregów, czyli nomadów, którzy obecnie zamieszkują Saharę. O samych Garamantach wciąż wiadomo obecnie niewiele, choć naukowcy odkrywają coraz więcej interesujących faktów na temat ludzi, którym niestraszne były ekstremalne warunki Sahary. Historia tej społeczności jest w pewnym sensie przestrogą dla współczesnego świata – a szczególnie dla mieszkańców żyjących w suchych regionach świata i już w tej chwili korzystających z podziemnych zasobów wody.
Przeczytaj również: Pustynia Atakama – jak to możliwe, że pokrywa się kwiatami?
Źródła: przystaneknauka.us.edu.pl
Rozwiąż nasze quizy:
Bardzo trudny QUIZ z wiedzy ogólnej. Nieliczni zdobywają 100 proc.
Prawda czy fałsz. Ten geograficzny quiz to pestka nawet dla dzieci
Trudny QUIZ geograficzny. Dasz sobie radę?
