Spis treści:
Historia chleba w Polsce i na świecie
Według badań archeobotanicznych, prowadzonych w północnowschodniej Jordanii, najstarsza żywność przypominająca chleb (coś na kształt podpłomyka) pochodzi sprzed 14 400 lat. Wzmianki o chlebie sięgają 4 tysiąclecia przed Chrystusem, a najstarszy znaleziony bochen pochodzi z Krety i ma około 6 tysięcy lat.
Około 2600 r. p.n.e. Egipcjanie jako pierwsi wpadli na pomysł pieczenia chleba na zakwasie. Rozpulchniali placki poprzez proces fermentacji, polegający na dodaniu do świeżego ciasta kawałka ciasta z poprzedniego zaczynu. Ich zasługą jest także wynalezienie pieca do chleba. Co ciekawe, urządzenia te były tak drogocenne, że wkładano je nawet do grobowców faraonów.
W Polsce historia chleba sięga panowania Bolesława Chrobrego. Według jednej z legend król ten, jadąc na spotkanie z Ottonem III, przejeżdżał przez miejscowość, której mieszkańcy wypiekali chleb. Zachęcony zapachem wstąpił do jednego z domostw, gdzie poczęstowano go świeżym pieczywem. Na pamiątkę tego wydarzenia, ową miejscowość nazwał Piekarami.
W średniowieczu Polska była zbożową potęgą – z rozcieranych w żarnach ziaren najwyższej jakości wypiekano wówczas chleb. W XII wieku zaczęły pojawiać się pierwsze cechy piekarskie. Najstarszy założono w 1260 roku, na mocy przywileju księcia Bolesława Wstydliwego.
Przeczytaj również: Najdziwniejsze owoce świata. Czy znasz je wszystkie?
Wierzenia i przesądy związane z chlebem
W Polsce chleb pełni szczególną rolę. Jest nie tylko pokarmem, ale także elementem kultury i tożsamości. Pojawia się w niezliczonej liczbie utworów literackich. Wystarczy wspomnieć chociażby „Moją piosnkę” Norwida: „Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba/Podnoszą z ziemi przez uszanowanie/dla darów Nieba…/Tęskno mi, Panie”.
Z chlebem wiąże się także wiele przesądów i wierzeń. Niektóre praktykowane są do dziś.
- W dawnej tradycji pierwszego wyjętego z pieca bochenka nie wolno było kroić – należało go łamać. W przeciwnym razie chleb mógł się nie udać przez kolejne 7 razy.
- Przed wiekami chleb pomagał w podjęciu decyzji co do postawienia łóżka – w każdym kącie pokoju gospodarz rozkładał chleb. Tam, gdzie do następnego dnia nie spleśniał, można było postawić łoże.
- Chleb miał chronić przed głodem i nieszczęściem – matki wkładały go niegdyś w ubranko niemowląt, a matki chrzestne wręczały noworodkom „kukiełki chlebowe”.
- Chleb pojawia się również w koszykach niesionych w Wielką Sobotę do święcenia – poświęcenie chleba ma przynieść pomyślność i dobrobyt.
- Wigilijny zwyczaj dzielenia się opłatkiem pochodzi od chleba – kiedyś dzielono się właśnie nim. Łamanie się chlebem to znak pojednania, wybaczenia sobie i życzliwości.
- Witanie gości chlebem i solą, czyli staropolski zwyczaj to oznacza gościnności i otwartości. Chleb, którym wita się młodych po ślubie, niegdyś nazywano kołaczem. Wypiekano go w ostatni wieczór przed ślubem i mogły w tym uczestniczyć wyłącznie kobiety. Podczas wesela częstowano nim gości – dzisiaj zwyczaj ten zastąpiony został podawaniem tortu.
- Chleb był (i wciąż jest) nieodwracalnie związany z wiarą chrześcijańską. Jest symbolem dóbr doczesnych, o czym mówi fragment Modlitwy Pańskiej: „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”, pochodzący z ewangelii według świętego Mateusza. Chleb przez wieki traktowano z czcią i nabożnością. Niedopuszczalne było jego wyrzucanie, a kawałki, które spadły na ziemię podnoszono i całowano.
Chleb, jako symbol zapłaty za ciężką pracę, pojawia się również w języku. Znane i wciąż używane są powiedzenia: „wyjechać za chlebem”, „mieć na chleb”, „ciężko pracować na kawałek chleba”.
Przeczytaj również: Skąd pochodzą wigilijne zwyczaje? Tego mogłeś nie wiedzieć
Światowy Dzień Chleba
Chleb jest na tyle ważnym elementem kultury i kuchni wielu narodów, że w 2006 roku ustanowiono nawet jego święto – Światowy Dzień Chleba. Obchodzi się go 16 października. Data ta jest nieprzypadkowa, gdyż w 1945 roku właśnie 16 października powstała Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), która tego dnia obchodzi Światowy Dzień Żywności. W Polsce, choć tradycja pieczenia chleba stanowi ważny element kultury, święto nie jest bardzo znane i hucznie obchodzone.
Pomysłodawcą Światowego Dnia Chleba był wiceprezes International Union of Bakers and Confectioners (Międzynarodowego Związku Piekarzy i Cukierników), Hiszpan Andreu Llargués.
Indyjski naan, bliskowschodnia pita, żydowska maca, francuska bagietka i włoska focaccia – w większości krajów i regionów piecze się jakiś rodzaj pieczywa. Stanowi ono podstawę diety, jest elementem tradycji i tożsamości narodowej. Chleb jest również nośnikiem historii – zmieniające się sposoby wypiekania i składniki, z których powstawał doskonale prowadzą przez historię regionu, a nawet całego kraju.
Oprac. Redakcja
Źródła: polskiepieczywo.pl, magazyn-kuchnia.pl, mhmr.muzeum.rzeszow.pl, dzieje.pl, bryk.pl
Odpowiedzi do zadań z podręczników do historii znajdziesz tutaj:
Rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń do historii
Historia – rozwiązania zadań z podręcznika
Rozwiązania zadań z podręcznika do historii
