Spis treści:

Wprowadzenie i teza

Wprowadzenie: Zmaganie się z losem i jego przeciwnościami to naturalna część życia człowieka. Trudy są nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji, o czym przekonujemy się niemal codziennie. Życie nie musi być jednak udręką – wiele zależy od tego, jaką postawę przyjmiemy wobec tych trudności. Można podchodzić do nich ze stoickim spokojem, czyli zrozumieniem, że problemy mają w sobie jakąś celowość. Przy takim podejściu łatwiej jest żyć w harmonii z naturą i czuć, że żadna przeciwność losu nie wpływa negatywnie na nasze życie. Drugą postawą, którą można przyjąć w zmaganiu się z losem, jest heroizm, czyli bohaterstwo. To nastawienie niezwykle szlachetne, ale trudne, niejednokrotnie wymagające poświęcenia. 

Teza: Homer ukazał w „Iliadzie” dwa przykłady wyraźnej heroicznej postawy: Achillesa oraz Hektora.

Rozwinięcie - „Iliada” Homera

Rozwinięcie: W literaturze możemy spotkać jednostki, które cechują się heroizmem i stawiają czoła trudnościom w imię honoru i chwały. Przykładem może być Achilles i Hektor z utworu „Iliada”

Homerowska „Iliada” opowiada o około 49 ostatnich dniach trwającej 10 lat wojny trojańskiej. Heroizmem wykazało się w tym czasie z pewnością wielu wojowników, lecz Homer szczególną uwagę zwraca na dwóch bohaterów: Achillesa oraz Hektora. 

Achilles to największy grecki wojownik i heros, który miał być nieśmiertelny. Matka zanurzyła go zaraz po narodzeniu w Styksie, aby nie można było go zranić. Trzymała go jednak za piętę, która stała się jedynym słabym punktem herosa (stąd związek frazeologiczny „pięta Achillesa”). Jak przejawiał się heroizm Achillesa? Był to wojownik, dla którego nie istniało pojęcie strachu – był nieustraszony, dzielny i odważny. Jego heroiczne czyny – między innymi pokonanie Hektora czy pomszczenie śmierci Patroklosa – przynoszą mu wielką sławę. Trzeba jednak pamiętać, że Achilles sam wybrał sobie taką drogę – przepowiedziano mu bowiem, że albo będzie żył długo i umrze zapomniany, albo jego życie będzie krótkie, lecz czeka go potem wieczna chwała. 

Drugim bohaterem „Iliady”, który zasługuje na miano heroicznego wojownika, jest Hektor – główny dowódca wojsk trojańskich. Jego umiejętności walki są niekwestionowane, natomiast na szczególne uznanie zasługuje jego podejście do bycia przywódcą i przymus zachowania honoru nawet kosztem utraty życia. Hektor zdaje sobie sprawę z przewagi Greków, wie także, że pojedynek z Achillesem prawdopodobnie przyniesie mu śmierć. Mimo tego decyduje się stanąć do walki z przeciwnikiem. Wie, że jego tchórzostwo i poddanie się wpłynie negatywnie na morale wojska i całego miasta. Jest lojalny wobec swoich żołnierzy, a obronę Troi uznaje za swój obowiązek. Hektor poświęca się krajowi i oddaje za niego życie, choć pełni nie tylko rolę przywódcy, ale także ojca i męża. Homer nie przedstawia go jednak jako postaci tragicznej, lecz jako wzór do naśladowania – wspaniałego, odważnego, niepokonanego wojownika.

„Iliada” Homera to opowieść o niezwykłych, godnych naśladowania bohaterach. Bardzo ważnym wątkiem jest ukazanie ich ludzkiej strony – choć to odważni, nieustraszeni wojownicy, mają wątpliwości i dylematy moralne. Achilles początkowo odmawia walki z Agamemnonem, który rozzłościł go odebraniem mu Bryzeidy. Po śmierci Patroklosa, swojego przyjaciela, postanawia jednak ruszyć do boju i pomścić jego śmierć. Hektor z kolei jest ukazany jako dobry mąż i ojciec, który – choć jest pewny tego, że chce iść i walczyć – emocjonalnie podchodzi do rozstania z żoną i synem. Można powiedzieć, te dwie postacie wykazują się odwagą i wytrwałością własnym wartościom. Hektor jest doskonałym przykładem postaci, która dokonuje czynów heroicznych w imię obowiązków i miłości do rodziny. Achilles z kolei podejmuje się heroicznych czynów, jednak jego działania są motywowane osobistymi ambicjami.

Kontekst - „Siłaczka” Stefana Żeromskiego

Kontekst: Przykładów heroicznej postawy możemy szukać w literaturze każdej epoki. Odwaga i bohaterstwo nie są bowiem przypisane tylko czasom wojny. Można być bohaterem toczącym heroiczną walkę w metaforycznym znaczeniu tego słowa – przeciwstawiać się systemowi, walczyć o dobro najsłabszych, najbiedniejszych czy pokrzywdzonych przez los w inny sposób. Taką bohaterką jest na przykład Stasia Bozowska, tytułowa „Siłaczka” z noweli Stefana Żeromskiego. Kobieta jest młodą, wykształconą nauczycielką, która zamiast robienia kariery wybiera pracę pośród wiejskiej ludności. Choć mogłaby pracować w mieście, zarabiać więcej i żyć wygodniej, za swoją misję obiera edukowanie tych najbiedniejszych i najbardziej wykluczonych. Los nie jest dla niej łaskawy – żyje w nędzy, a do tego spotyka się z niezrozumieniem ze strony otoczenia. Siłaczka płaci za swoją ciężką pracę najwyższą cenę – trudne warunki życia i przepracowanie sprawiają, że zapada na tyfus i umiera. Niestety po śmierci nie czeka jej chwała i sława. Jej poświęcenie i trud nie zostają docenione. Stasia Bozowska z „Siłaczki” symbolizuje w głębszym kontekście upadek pozytywistycznych ideałów. Można powiedzieć, że stanowi przykład bohaterki cechującej się heroizmem, bo w obliczu trudności, mogła porzucić pracę, została wierna swoim ideałom. Była gotowa dokonać wielkich czynów w imię wyznawanych wartości czy też swojej misji. Jej postawa jest godna podziwu. 

Podsumowanie

Podsumowanie: Zachowanie heroicznej postawy w obliczu życiowych trudności nie jest łatwe. Czasem wydaje nam się, że łatwiej jest się ukryć, schować, przeczekać. Z reguły jednak problemy same nie mijają, a ucieczka od nich nie sprawia, że czujemy się lepiej. Stawiania czoła trudnościom i odważnej wędrówki przez życie możemy uczyć się od bohaterów „Iliady” i mitów greckich. Postaciami, które zasługują na miano bohaterów, można nazwać także Prometeusza czy Herkulesa, a także Antygonę – bohaterkę dramatu Sofoklesa.

Zobacz pełną listę pytań jawnych na maturę ustną z języka polskiego 2026.