Mianem zjawisk patologicznych określamy wszystkie zachowanie, które wykraczają poza ustalone wzorce zachowań i postaw, mieszczące się w kanonach norm danej zbiorowości. Zjawiska te występują z coraz większą częstotliwością cechując się destrukcyjnym wpływem na całe społeczeństwo.

Genezy zjawisk patologicznych należy upatrywać w kilku źródłach. Są to zarówno ogólnonarodowe procesy ewolucji społeczeństw jak i jednostkowe zjawiska prowadzące do zaburzeń osobowości poszczególnych jej członków. W Polsce taką zmianę mogliśmy obserwować po 1989 roku, gdzie nastąpiła zmiana ustroju z komunistycznego (nakazowo - rozdzielczego) na kapitalistyczny (z gospodarką rynkową). Zmiany gospodarcze związane ze zmianą ustroju spowodowały zamknięcie wielu nieefektywnych zakładów przemysłowych, które nie mogły się już utrzymać, ponieważ ich produkcja nie była już potrzebna. Spowodowało to wzrost bezrobocia i frustracji społecznej. Osoby pozostające bez pracy, szczególnie w rejonach o strukturalnym bezrobociu (np. na terenach popegeerowskich) zasilały grupę ubóstwa i sprzyjały różnym patologicznym zjawiskom. Do zmian gospodarczych doszły jeszcze zmiany w świadomości ludzi spowodowane przez zupełnie odmienną od zastanej rzeczywistość społeczną. Brak kontroli społecznej, osłabienie więzi między członkami rodziny, upadek wielu autorytetów lub pojawienie się w ich miejsce nowych, wykreowanych przez media, stanowił niezwykle sprzyjający klimat do tworzenia się patologii.

Jednym z najbardziej istotnych problemów dotykających społeczeństwo polskie wydaje się być bezrobocie. Jest ono bodźcem do wystąpienia innych patologii, gdyż powoduje społeczny niepokój i poczucie frustracji oraz agresji skierowanej na zewnątrz. Osoba bezrobotna z większym prawdopodobieństwem niż pracująca sięgnie po alkohol, chociażby z powodu nadmiaru wolnego czasu, a stąd już tylko krok do ujawnienia się innych negatywnych cech jej osobowości, w tym tendencji do zachowań agresywnych wobec członków własnej rodziny.

Przemoc w rodzinie można najkrócej zdefiniować jako celowe działanie wymierzone w członków własnej rodziny, które nie tylko naraża ich na cierpienie fizyczne, ale również psychiczne. Przemoc bowiem nie musi się wcale wiąże z agresją fizyczną, znacznie bardziej dotkliwy jest terror psychiczny objawiający się obrażaniem drugiego człowieka, obrzucaniem go inwektywami, zmniejszaniem poczucia jego wartości. Ofiarami takich działań są najczęściej najsłabsze osoby w rodzinie - dzieci. Rodzice wobec nich często nadużywają swoją władzę posuwając się wobec nich do aktów przemocy. Dzieci, które mają prawo oczekiwać, ze dom będzie dla nich schronieniem, muszą żyć w atmosferze stałego lęku i cierpienia.

Przemoc nie jest zjawiskiem, które ma charakter incydentalny choć większość rodziców właśnie w ten sposób tłumaczy swoje zachowanie. Jest ono związane ze współwystępowaniem wielu czynników, które mogą mieć zarówno przyczyny obiektywne jak i subiektywne, mogą dotyczyć zarówno trudnego dzieciństwa sprawcy, jego kompleksów jak i czynników środowiskowych, które potęgują stres oprawcy, który potrafi on tylko rozładować znęcając się nad inną osobą.

Wyróżniamy kilka rodzajów przemocy. Najłatwiejsza do zdiagnozowania jest przemoc fizyczna, która pozostawia trwale ślady na ciele ofiary wynikające z pobicia. Inną formą jest przemoc seksualna, która jest szczególnie odrażająca ponieważ polega na zmuszaniu dzieci do współżycia płciowego, oglądaniu z nim filmów pornograficznych czy dostarczaniu sobie wzajemnych podniet seksualnych. Najtrudniejszą do wykrycia jest jednakże przemoc psychiczna, która najdotkliwiej upośledza ofiarę czyniąc ogromne zmiany w jej psychice, które potem mogą spowodować jej niedostosowanie społeczne. Często zdarza się, że osoba sama poniżana w dzieciństwie, kiedy tylko założy rodzinę powiela schemat zachowania rodziców i zachowuje się agresywnie w stosunku do członków swojej familii.

Do rodzajów przemocy zaliczmy również zaniedbanie. Kiedy rodzice nie interesują się dzieckiem, pozostawiają go bez opieki narażając tym samym na rozmaite niebezpieczeństwa faktycznie stosują wobec niego przemoc psychiczną, gdyż dają mu do zrozumienia, ze nic dla nich nie znaczy.

Coraz powszechniejszym zjawiskiem w Polsce są akty agresji fizycznej lub werbalnej wobec dzieci. Przypuszcza się, że skala zjawiska jest nawet wyższa niż to wynika z oficjalnych statystyk ponieważ wiele ofiar przemocy nie zgłasza się na policję lub nawet nie jest świadoma tego, jak w przypadku terroru psychicznego, ze czyni się im krzywdę. Bycie ofiarą wciąż jest skrywaną tajemnicą domową, a odpowiednie służby, nawet wiedząc o przypadkach bicia domowników przez pijanego mężczyznę, nie są w stanie podjąć skutecznej interwencji bez oficjalnego zgłoszenia. Oprawcom sprzyja również fakt, że sąsiedzi domu, w którym odbywają się sceny znęcania się nad członkiem rodziny są wyjątkowo bierni i nieczuli na cudze nieszczęście. Tymczasem problem wcale nie jest marginalny bowiem jak wynika z badań przeprowadzonych w środowisku studenckim 23% studentów przyznało się do tego, że w dzieciństwie byli ofiarami przemocy fizycznej, natomiast 34% doświadczyło psychicznego znęcania się. Około 15% dwunastolatków było dotkliwie bitych przez własnych rodziców, natomiast pacjenci leczenia odwykowego przyznawali się, ze w czasie upojenia alkoholowego znęcali się fizycznie nad swoimi dzieci

Przemoc w środowisku rodzinnym upośledza dziecko fizycznie i psychicznie, z tym, ze zaburzenia psychiczne mogą okazać się znacznie bardziej trwale, a nawet ostatecznie zaważyć na losie dziecka. Skutki przemocy objawiają się w wieloraki sposób, w zależności od wieku, rozwoju dziecka i czynników zewnętrznych. Krótkoterminowe to zaburzenia psychosomatyczne mające swoje źródło w naruszonej konstrukcji psychicznej dziecka. Są to rozmaite lęki, zaburzenia snu, depresja, apatia, samoizolacja bądź też zachowania agresywne, problemy w nauce, niepokój. Ofiara przemocy domowej może również na skutek swoich doświadczeń cierpieć na zaburzenie relacji międzyludzkich, a także nieświadomie wchodzić w inne związki, których nieodmienną częścią jest przemoc. Na przykład, dziewczyna bita przez ojca nieświadomie może wybierać na partnerów życiowych osoby o takim samym lub zbliżonym typie charakteru jak jej ojciec.

Zjawiska przemocy wobec dzieci, wbrew obiegowym poglądom, nie zależą od statusu materialnego oraz społecznego rodziny. Zdarzają się zarówno w rodzinach robotniczych, jak i inteligenckich choć z różnym natężeniem, zarówno na wsi jak i w mieście. Wobec przyzwolenia społecznego na takie sytuacje, walka z nimi nie jest łatwa. Trzeba jednak ją podjąć bo sytuacja nie rozwiąże się sama.