Zapotrzebowanie na naukę socjologię w Stanach Zjednoczonych.

Esej zaliczeniowy z przedmiotu: socjologia medycyny:

Komu to potrzebna jest taka dziedzina nauki jak socjologia medycyny? Pytanie to dotyczy funkcji socjologii medycyny, oraz odbiorców jej można powiedzieć "produktów" jak i sił społecznych, które to kreują zapotrzebowanie na precyzyjne diagnozy oraz ekspertyzy socjologii medycyny. Problem powyższy jest szczególnie, wyjątkowo interesujący w przypadku właśnie socjologii medycyny występującej w samych Stanach Zjednoczonych. W ani jednym innym kraju nie miało miejsca aż tak duże rozwinięcie się socjologii medycyny, tak wszechstronnie, nigdzie nie zaangażowała ona aż tyle autorytetów oraz nie przyczyniła się w tak dużym stopniu do inspirowania tak ogromnej ilości konkretnych rozwiązań, tak samo w medycynie klinicznej, jak również w zdrowiu publicznym. Przecież nie bez żadnego znaczenia jest również rola, jaką dokładnie odegrały badania socjomedyczne, w tym miejscu w rozwoju, rozkwicie socjologii akademickiej!

Aby trochę lepiej zobrazować socjologię medycyny która występuje w Stanach Zjednoczonych, zezwolę sobie aby dokonać porównania jej, do tej socjologii, z jaką to właśnie mamy do czynienia już od samego urodzenia, czyli jest tu mowa o socjologii medycyny występującej u nas w Polsce.

Na tę sytuacje polskiej socjologii medycyny wpływ posiadają czynniki, przede wszystkim, natury:

- ekonomicznej,

- systemowej,

- instytucjonalnej,

- indywidualne, osobiste preferencje danego sposobu stosowania socjologii medycyny przez samych jej twórców.

Bardzo dużym dorobkiem jest tutaj wkład polki Magdaleny Sokołowskiej. Przyczyniła się ona na duża skalę do rozwoju socjologii medycyny jako: części (ważnej) składowej socjologii, w dużym stopniu ubogacającej wiedzę ludzi o życiu społeczeństwa, o fakty, które zachodzą w sferze tradycyjnie należącej do medycyny.

To porównanie popytu na socjologię medycyny właśnie w Stanach Zjednoczonych a z drugiej strony w Polsce, jest z całą pewnością przedsięwzięciem trudnym aby je zrealizować. Zarazem ze względu na różnorodny rezerwuar obu krajów, jeżeli chodzi o wskazanie co raz to nowych dyscyplin naukowych, jak również nie zmienny społeczny kontekst, w jakim to funkcjonuje nauka.

Omawiana tutaj socjologia medycyny w samych Stanach Zjednoczonych jest w chwili obecnej uznawana za jedną z najszybciej oraz najdynamiczniej rozwijających się pod dyscyplin socjologii. Ta orientacyjnie można powiedzieć, że, co dziesiąty już socjolog będący mieszkańcem Stanów, Zjednoczonych jest już socjologiem medycyny. Jeszcze do czasów Parson'a, medycyna była całkowicie ignorowana przez wszystkich socjologów jako obszar badań socjologów, nie Durkheim, również nie Weber czy jeszcze inni prominentni teoretycy w ogóle nie zajmowali się tą rolą medycyny czy też rolą w samym społeczeństwie. Kiedy jednak pole to odkryto, bardzo wielu socjologów weszło na ten właśnie teren medycyny, ażeby weryfikować swoje własne koncepcje, które to dotyczą zachować ludzkich, jak i również funkcjonowania systemów oraz instytucji społecznych. Relacja pomiędzy pacjentem a lekarzem została opisana oraz zinterpretowana przez przedstawicieli niemalże wszystkich tych najważniejszych nurtów teoretycznych, w całej socjologii. Powstały tu więc także i prace ilustrujące:

- pomoc pacjenta tudzież lekarza;

- podejście teorii funkcjonalnej;

- teorii konfliktu;

- interakcjonizmu symbolicznego;

- fenomenologii;

- eutometodologii;

- społecznego konstruktywizmu.

Już począwszy od połowy lat pięćdziesiątych podejmowana była problematyka badawcza. Przyczynia się ona do budowy samego potencjału socjologii, uważanej jako nauki podstawowej, lecz posiada także ogromne znaczenie aplikacyjne. Już jedno z jej pierwszych oraz bardziej znane na świecie badań socjomedyczne naukowców Hollingsheada oraz Redlicha: "Social class and mental illness", nie tylko wykazało oraz wyjaśniło zależność pomiędzy zaburzeniami psychicznymi oraz klasą społeczną, lecz stało się poważną debatą publiczną, która poprowadziła do stworzenia: "National Institute of Mental Health", w Stanach Zjednoczonych oraz bardzo licznych poradni ludzkiego zdrowia psychicznego, działalność swą opierających o same społeczności lokalne.

Była już wtedy taka możliwość aby mówić tak samo o funkcji poznawczej samej socjologii medycyny, a z drugiej strony również funkcji aplikacyjnej. 1957 to rok, w którym to Robert Straus, zaaplikował podział w socjologii:

- socjology in medycine;

- socjology of medicine.

Ten właśnie podział pokazał odmienne motywacje badaczy oraz odmiennych odbiorców tak zwanych "produktów" socjologii medycznej. Socjologii medycyny potrzebowali zwłaszcza Ci, których to interesowały:

- organizacje;

- role społeczne;

- normy;

- wartości;

- zachowanie otaczające chorobę przede wszystkim jako forma zachowań ludzi w ogóle. Natomiast socjologii w medycynie potrzebowali przede wszystkim Ci, którzy to chcieli współpracować z lekarzami, aby rozwiązywać konkretne problemy zdrowotne pacjentów. Socjologowie, tak samo "in" oraz "of", analizowali również samą instytucję medycyny tudzież cały system ówczesnej opieki zdrowotnej. Nurty te podlegały charakterystycznym, można powiedzieć "modom" oraz fascynacjom, a to przejawiało się tak samo w treściach publikacji, czy także w zagadnieniach kongresów lekcji: socjologii medycyny w publikacjach: "American Socjolgical Association". Mogę tu również wymienić chociażby następujące zagadnienia: rola stresu oraz traumetyzujących wydarzeń życiowych w etiologii wszystkich chorób, samoleczenie się czy też ostatnio przemieniana chorobą, socjologia ciała. Jak widać, mamy tutaj do czynienia z taką sytuacją, gdzie właśnie socjologii medycyny bardzo potrzebuje nauka, praktyka kliniczna oraz polityka społeczna.

Teraz podsumowując powyższe rozważania, będzie warto wyodrębnić parę funkcji pełnionych właśnie przez socjologię medycyny, w Stanach Zjednoczonych:

  1. Weryfikacja oraz kontrola teoretycznych pomysłów socjologicznych, jak również badania podstawowe.
  2. Badania stosowane.
  3. Kreowanie zupełnie nowego charakteru zdrowia publicznego, czyli promocja zdrowia.
  4. Nurt nazywany krytyczno - demaskatorskim.
  5. Kształcenie , przede wszystkim w skutek medycyny.

Widoczny powiązanie socjologii, z polityką: społeczno - demokracyjną każdego państwa, znalazło także swoje własne odbicie w machinie kształcenia, a możliwe, że jeszcze bardziej wyraźnie zatrudnieniu tych socjologów medycyny. Oprócz dwóch typowych kierunków badań, na przedmiot sociology of oraz socjology in, zamieszczających socjologów medycyny, czy też w socjologicznych albo medycznych instytutach badawczych, ogromne ilości z nich odnajduje miejsca pracy w konstrukcjach społeczeństwa obywatelskiego, wszelkiego pokroju organizacjach, czy stowarzyszeniach, albo fundacjach i tym podobnych miejscach. Reprezentując różnego rodzaju grupy chorych czy na przykład użytkowników systemu powszechnej opieki zdrowotnej oraz zabezpieczenie społeczeństwa.

Ani jeden ze znaczniejszych teoretyków naszych, polskich, nie interesował się w ogóle zdrowiem oraz medycyną, jako obszarem służącym do budowania bądź rozwijania teorii socjologicznej, w każdym na pewno razie, nie odnalazło to oddźwięku w właściwych publikacjach naukowych. Uważać, zatem możemy, iż pierwsza z wymienionych wcześniej funkcji, w Polsce, niestety w ogóle nie zaistniała.

Rozwój badań naukowych należy głownie wiązać z dokonaniami socjologów zebranych w Instytucie Filozofii oraz Socjologii PAN, dookoła Magdaleny Sokołowskiej. Właśnie te badania tudzież opracowania wykonywane tu, streszczały się, w nurtach problematyki konstrukcji społecznej a także jej dynamiki, czy stylów życia, oraz kultury społeczeństwa, bądź samej socjologii organizacji jak również socjologii wiedzy. Właśnie taki sposób stosowania socjologii medycyny, istniał oczywiście również w innych, kolejnych ośrodkach. Dzisiaj socjologia medycyny zlokalizowana jest w dużo szerszym kontekście nauki socjologicznej, jest ona uprawiana tylko i wyłącznie przez samych socjologów medycyny, z UMCS mieszczący się w Lublinie. Ci naukowcy, co naprawdę warto też tutaj wskazać, posiadają największe oraz najbardziej konsekwentnie pielęgnowany dobytek w zakresie tej dydaktyki.

Aktywność socjologów w nurcie nazywanym: "in", nie obfitowała tak dużą liczbą wszechstronnych oraz dobrze zakorzenionych w socjologii badań, nie było podobno takiej dużej potrzeby. W dużej ilości placówkach medycznych, jak na przykład:

- Instytut Medycyny Pracy;

- Instytut Kardiologii;

- Instytut Reumatologii;

- Centrum Rehabilitacji,

powstawały opracowania bardzo często bazujące na własnościowym materiale leupirycznym, których to podstawowym celem było dużo lepsze zgłębienie problemów leczonych właśnie pacjentów oraz konkretne zalecenia wykonywane pod adresem programów: terapeutycznych oraz profilaktycznych. Przecież nie bez żadnego znaczenia jest tutaj wpływ, jaki posiadają na to różnice w nastawieniu do samej roli nauki w tych społeczeństwach posiadających różny system ekonomiczny, rozwój oraz identyfikacje socjologii medycyny, jako dyscypliny naukowej, u nas, w Polsce nastąpiło właściwie w okresie: realnego socjalizmu. Gospodarka spełniała przez system sponsorowania nauki, wymusza znacznie większy jej związek z użyciami praktycznymi. Możliwe, że w tej chwili w Polsce, będzie to również sprzyjać powstawaniu danego popytu na społeczne badania, które będą wykorzystywane na pożytek medycyny.

Porównanie popytu na socjologię medycyny, w krajach zachodnich a w Polsce, jest rzeczą trudną. Nie tylko z tego powodu, iż różny jest potencjał właśnie tych krajów, jeżeli chodzi o możliwość stwarzania, a przede wszystkim wdrażanie coraz to nowych dyscyplin naukowych ogólnie, jak na przykład:

-kadry,

- zasoby,

- ilość placówek uniwersyteckich, lecz również ze względu na różny kontekst społeczny, gdzie funkcjonuje nauka oraz w jakim stwarza się popyt na jej badanie, czy też ekspertyzy. Zupełnie inaczej, wreszcie, postrzegane są najbardziej ważne kwestie związane ze stanem zdrowia, czy funkcjonowanie służb medycznych oraz ich związane z właśnie tym priorytetem w podejmowaniu jakichkolwiek badań socjomedycznych. Możliwość przeprowadzenia skrupulatnej analizy wszystkich związanych z tym problemów, nie istnieje.

Położenie socjologii medycyny, w Polsce, przedstawia się zupełnie odmiennie. Wpływ miały na to tak samo czynniki natury:

- ekonomicznej,

- systemowej,

- instytucjonalnej, jak też indywidualne preferencje danej metody uprawiania socjologii przez samych jej twórców.

Przyrównanie zapotrzebowania na tę, że socjologię medycyny w: Stanach Zjednoczonych oraz w Polsce, jest bardzo trudne do realizacji, z tego powodu, że zupełnie inaczej postrzegane są najbardziej ważne kwestie dotyczące:

- stanu zdrowia,

- funkcjonowania służb medycznych oraz powiązane z nią przede wszystkim priorytety w podejmowaniu różnorakich socjomedycznych badań.

Przypisy:

1. M.Sokołowska "Poznawcza i społeczna tożsamość socjologii medycyny" - socjologia zdrowia i medycyny - IFiS PAN, Warszawa 1989r.

2. J.H. Turner, S. Turner "Socjologia amerykańska w poszukiwaniu tożsamości". IFiS PAN, Warszawa 1993r.

3. J.D. Stoeckle "Enconnters between patients and doctors" MIT Press, Combridge 1987r.

4. A.B. Hollingsheade, F.C. Readlich "Social class and menstal illness" John Wiley and Sons, New York 1958r.

5. R. Straus "The Natural and Status of Medical Sociology" Am Soe. Rev 1956r.

6. D. Leder "The Body in Medical Though and Practice" London 1992r.

7. M. Jefferys "The development of Medical Soiology in theory and practice in Western Europe 1950-1990". Public Health 1996r.

8. T. C. Keown "The role of medicine - dream, mirrage or nemesis?" Oxford 1973r.

9. M. Wszędyrówny "Kształcenie w zakresie socjologii zdrowia, choroby I medycyny w opiniach studentów Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie" NsiM 2001r.