Socjologia wychowania oraz edukacji zajmuje się badaniem rzeczywistości społeczno - wychowawczej w aspekcie teoretycznym i empirycznym oraz socjotechnicznym.
I) Przedmiotem badań socjologii edukacji obejmuje się następujące zagadnienia:
* zbiorowość społeczna, zjawisko, proces socjalizacyjny oraz wychowawczy decydujący o kształtowaniu się określonych jednostek, grup i klas, warstw oraz kategorii zbiorowości etnicznych oraz terytorialnych,
* instytucje wychowawcze, które regulują przebieg procesów resocjalizacyjnych oraz wychowawczych, wpływają na strukturę i treści oraz formy, a także organizację czynności wychowawczych oraz społeczno-kulturowych warunków wychowywania i działalnością edukacyjną pośrednią bądź bezpośrednią wielu innych instytucji,
*społeczno-kulturowy przebieg określonych procesów wychowania oraz zachowań, organizacji oraz dezorganizacji, która sprzyja lub nie realizowaniu określonych celów i zadań wychowania oraz edukacji, zmiany oraz przekształcenia na które wpływa edukacji oraz działalności społeczno- zawodowej jednostek.
* poziomy efektywności oraz jakości funkcjonowania wielu procesów wychowawczych, a także kulturowych mających miejsce w ramach mikro- i mezo- oraz makrosystemów wychowania w odniesieniu do form wychowania naturalnego i bezpośredniego, pośredniego oraz formalnego, a także nieformalnego.
Socjologia mikroedukacji bada głównie funkcjonowanie grup naturalnych, czyli rodzin, grup rówieśniczych i kręgów społecznych, a także klik, gangów oraz grup nieformalnych.
Socjologia mezoedukacji analizuje funkcjonowanie instytucji oraz systemów wychowawczych na osiedlach, w gminie, czy też społeczności wioskowej.
Socjologia makroedukacji bada systemy wychowania dotyczących państwa, narodu i klas oraz warstw społecznych, a także wychowania obywatelskiego w danym kraju.
Socjologia wychowania oraz edukacji zawiera w sobie następujące elementy:
A/ praktyczne ( to świadoma działalność osób, wykorzystująca umiejętności oraz nawyki zdobyte w różnych działaniach ),
B/ teoretyczne ( to wiedza wyjaśniająca daną dziedzinę zjawisk, pozostająca w dość silnym związku z praktyką, ponieważ na jej podstawach zwykle jest formułowana).
Socjologia wychowania - pełnione funkcje:
* poznawcza oraz teoretyczna,
* przekazywania społeczeństwu wiedzy - służy do poznawania życia społecznego ludzi,
* umożliwia poznawanie mechanizmów i procesów oraz praw strukturalnych, a także rozwojowych,
* wyjaśnia opisywane zjawiska oraz zależności,
* humanistyczna, czyli
wprowadzenie w system norm oraz wartości, określenie norm oraz zachowań grup a także jednostek, w rozwijaniu osobowości oraz kształtowaniu postaw oraz przekonań i stereotypów,
* wychowawcza, czyli
kształtowanie wzorów oraz różnorodnych modeli zachowań społecznych - umożliwia świadome i celowe wykonywanie celów oraz konkretnych zadań wychowawczych,
* diagnostyczna oraz prognostyczna,
DIAGNOZA polega na rozpoznaniu określonego stanu rzeczy by usunąć niepożądane formy struktur oraz na ocenie różnych zjawisk. To ona jest podstawą formułowania optymalnego rozwiązania.
* społeczno-pedagogiczna oraz socjotechniczna,
społeczno-pedagogiczna- wyjaśnia sytuacje społeczno - wychowawcze, wskazuje na skuteczne metody oraz techniki oddziaływania wychowawczego.
Funkcja socjotechniczna to organizowanie oraz kierowanie procesami wychowawczymi zarówno w szkole i klasie oraz w grupie koleżeńskiej jak i środowisku społecznym.
* apologetyczna oraz demaskatorska,
Apologetyka polega na wywyższaniu kogoś, obronie czyichś interesów, ukazywaniu wagi interesów określonych osób.
Zależy ona od orientacji, interesów, celów i zadań światopoglądowych i moralno-etyczne propagowanych i realizowanych w danym społeczeństwie.
Demaskatorska (funkcja) to ujawnianie szkodliwego i negatywnego oraz dyskusyjnego zła. Wszelkie kontrowersyjne, które są szkodliwe dla kształtowania zachowań ujawnia oraz uzasadnia sprzeczności. Wyszukuje ona pewne mankamenty, uchybienia i to, co jest szkodliwe dla prawidłowego rozwoju człowieka.
Funkcje: apologetyczna oraz demaskatorska mogą dotyczyć czegoś oraz kogoś, jednakże postawa apologetyczna występuje częściej .
Do aktualnych problemów socjologii wychowania oraz edukacji zaliczymy :
A/ Wychowanie jako konkretne zjawisko społeczne,
B/ Wychowanie a społeczeństwo,
C/ Wychowanie a tzw. problemy ludnościowe,
D/ Struktura społeczna szkoły,
E/ Ekologia wychowania,
F/ Stratyfikacja - czyli różnicowanie- społeczna a problem szkoły
G/ Wychowanie a różne procesy społeczne - jak współzawodnictwo, konflikty oraz akomodacja i asymilacja,
H/ Uspołecznianie traktowane jako proces wychowania,
I/ Dewiacyjne zachowania w szkołach,
J/ Dynamika grup w procesie wychowania,
K/ Warunki kształtujące dane programy nauczania,
L/ Społeczność lokalna a szkoły,
Ł/ Wychowanie w zakresie tzw. odpowiedzialności społecznej,
M/ Aktualne kontrowersje dotyczące wychowania,
N/ Wychowanie zdrowotne,
O/ Edukacja a demokracja oraz polityka,
P/.Wychowanie do zmian oraz rozwoju,
R/ Wychowanie do przyszłości.
