Św. Franciszek urodził się w roku 1181 lub 1182 w mieście Asyż w środkowych Włoszech jako dziecko Joanny Pica i Piotra Bernandone, bogatego kupca trudniącego się handlem suknem. Na chrzcie nadano mu imię Jan, jednak ojciec mający kontakty handlowe we Francji nazywał go Franciszkiem, które to imię szybko przylgnęło do przyszłego świętego.
Jako młody człowiek Franciszek odznaczał się dużo wrażliwością; lubił poezję, muzykę, żył beztrosko otoczony miłością rodziny i sympatią rówieśników. Początkowo pomagał ojcu w prowadzeniu kupieckiego interesu. W 1202 roku zamarzył o sławie rycerskiej i wziął udział w lokalnej wojnie miasta Asyż z Perugią. Rzemiosło wojenne okazuje się jednak nie być jego powołaniem. Około 1205 roku zaczyna się duchowa przemiana Franciszka. Doświadcza wizji w czasie której ogląda Boga. Odpowiadając na religijne wezwanie postanawia zmienić swoje życie i poświęcić się służbie Chrystusowi i ludziom. Jeszcze w tym samym roku miewa kolejna wizję- w czasie modlitwy w zrujnowanym kościele św. Damiana w Asyżu słyszy głos Chrystusa przemawiającego z krzyża, który nakazuje mu iść i naprawiać Kościół. Franciszek odpowiada na to wezwanie, rozumiejąc je dosłownie, zbiera fundusze i własnoręcznie zabiera się do pracy nad odbudową zniszczonej świątyni. W następnych dwóch latach odbudowuje kolejne kościoły i kaplice w okolicach Asyża, wydając na ten cel cały swój majątek. Wiele czasu poświęca też chorym na trąd opiekując się nimi w miejscowym szpitalu. Wszędzie gdzie się pojawia nawołuje do pokuty i nawrócenia.
Jego sposób życia nie podoba się rodzicom, szczególnie ojcu, który widział w nim następcę w kupieckim rzemiośle, zaprowadza syna do miejscowego biskupa gdzie oficjalnie wydziedzicza go z majątku.
W roku 1208 do Franciszka przyłącza się kilku towarzyszy, razem zaczynają tworzyć wspólnotę. Nazywają siebie "pokutnikami" a później "braćmi mniejszymi". Ich celem jest naśladowanie Chrystusa i jego uczniów - wyrzekłszy się wszelkich dóbr, wędrują po okolicznych miastach i wsiach głosząc Ewangelię, utrzymują się tylko z jałmużny,
Chcąc uniknąć posądzenia o herezję Franciszek zgłasza istnienie swojej wspólnoty ówczesnemu papieżowi, ten ustnie zatwierdza zasady ich życia, dając w ten sposób podstawy formowania się nowej grupy zakonnej. Centrum zakonu staje się Porcjunkula pod Asyżem, gdzie Franciszek i jego ludzie skupiając się wokół kapliczki Matki Bożej Anielskiej budują kilka szałasów z gałęzi i błota.
Działalność przyszłego świętego zyskuje coraz większy rozgłos. W następnych latach Franciszek znajduje kolejnych naśladowców, w 1212 roku przyłącza się do jego wspólnoty Klara Ofreduccio - młoda szlachcianka z Asyżu, dając w ten sposób początek żeńskiemu zakonowi sióstr klarysek (Drugi Zakon). Wokół Franciszka powstaje też grupa świeckich naśladowców stwarzając Trzeci Zakon zwany tercjarzami.
Franciszek kontynuuje swoją pracę ubogiego głosiciela słowa bożego. Lata 1219-1220 spędza na wyprawie misyjnej na Bliskim Wschodzie odwiedza Ziemię Świętą, Syrię i Egipt.
Rok 1223 przynosi oficjalne zatwierdzenie przez papieża Honoriusza III reguły Zakonu Braci Mniejszych.
W tym samym roku, w nocy z 24 na 25 grudnia w mieście Greccio, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Rzymu Franciszek organizuje specyficzne widowisko, które ma na celu ożywienie wśród ludzi miłości do Jezusa, a które staje się początkiem jednej z najpiękniejszych tradycji katolickich: do oświetlonej pochodniami groty sprowadza zwierzęta - woła i osła, a do wyłożonego sianem żłobu kładzie małe dziecko. W takiej scenerii odprawia Mszę Św. dając w ten sposób początek zwyczajowi organizowania szopki bożonarodzeniowej.
W 1224 roku Franciszek poddaje się 40-dniowemu postowi. W trakcie pokuty doświadcza wizji, w której ukazuje mu się Chrystus, doznaje także stygmatów, czyli krwawiących ran na dłoniach, stopach i w boku, a więc w miejscach gdzie miał je umierający na krzyżu Chrystus.
Ciężki tryb życia i choroby dają o sobie znać. Wycieńczony, umiera w Asyżu 3 października 1226. W chwili śmierci na własne życzenie zostaje położony na nagiej ziemi.
Franciszek zostaje ogłoszony świętym w 1228 roku, czyli już w dwa lata po swojej śmierci. Znaczenie i liczebność zakonów, które stworzył szybko rośnie, a sam Franciszek staje się jednym z po dziś dzień najpopularniejszych świętych katolickich. Jest patronem między innymi: Włoch, miasta Asyża, wielu zakonów, robotników, ubogich, niewidomych, wszystkich tych, którzy troszczą się o ochronę środowiska. Jego postawa życiowa jest inspiracją dla pisarzy, poetów i filozofów.
