"Nauczycielu, co dobrego mam czynić, aby osiągnąć żywot wieczny? A On mu odrzekł: czemu pytasz mnie o to, co dobre? Jeden jest tylko dobry, Bóg. A jeśli chcesz wejść do żywota, przestrzegaj przykazań. Mówi mu: których? A Jezus rzekł: Tych: Nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie mów fałszywego świadectwa, czcij ojca i matkę, i miłuj bliźniego swego, jak siebie samego. Mówi mu młodzieniec: Tego wszystkiego przestrzegałem od młodości mojej; czegóż mi jeszcze nie dostaje? Rzekł mu Jezus: jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie, potem przyjdź i naśladuj mnie. A gdy młodzieniec usłyszał to słowo, odszedł zasmucony, miał bowiem wiele majętności. Jezus zaś rzekł do uczniów swoich: Zaprawdę powiadam wam, że bogacz z trudnością wejdzie do Królestwa Niebios. A nadto powiadam wam: Łatwiej wielbłądowi przejść przez ucho igielne niż bogatemu wejść do Królestwa Bożego" (Mat 19, 16- 30)

Zanikanie urzędu sędziego oraz umacnianie się władzy urzędu monarchy miało istotny wpływ na rozwój profetyzmu. Prorocy pełniej rozumiejący społeczne problemy, pełnili niepowtarzalną funkcje wysłanników Boga Jahwe, mediatorów i nauczycieli narodu wybranego. Ich funkcja tym istotniejsza w skomplikowanej rzeczywistości, była szczególnie ważnym głosem moralnym poruszającym fundamentalne kwestie społeczne. W zsakralizowanej rzeczywistości społecznej Izraela, gdzie wpływ religii wiązał się nierozdzielnie z wszystkimi aspektami życia był charakterystycznym modelem relacji społecznych cywilizacji tamtej epoki.

Władza królewska legitymizująca się boskim namaszczeniem, a często także pochodzeniem od dysponujących nieomal boskimi atrybutami herosów, bądź nawet samych bogów miała szczególny immunitet religijny gwarantujący jej niepodważalny autorytet i autonomię. Zarówno w epoce helleńskiej, cesarstwie rzymskim czy starożytnym Egipcie ten typ sprawowania władzy był niezwykle skutecznym sposobem utrzymania monarchii. W narodzi wybranym panował nieco inny model władzy królewskiej. Genealogicznie władca nie pochodził bezpośrednio od Boga, lecz tytuł monarszy otrzymywał z namaszczenia boskiego, a co za tym idzie otrzymywał szczególny obowiązek troski o pomyślność i sprawiedliwe władanie narodem wybranym,

Idea ta żywa w większości monarchii, nabrała wyraźniejszych kształtów w teologii deuteronomistycznej. Wszystkie dziedziny życia narodu wybranego podporządkowane były sacrum sprawiając tym samym, że szczególny związek ludu i JHWH można opisać jako oddanie się na własność Bogu. Stąd prorok zyskiwał wyjątkową funkcje "głosu Boga" i prawo do wypowiadania się w każdej kwestii.

Problem ubóstwa u proroków przedklasycznych nie istnieje zbyt wyraźnie, zajmowali się oni bardziej istotnymi kwestiami np. obroną monoteizmu. Lecz wzmianki pojawiają się w 2 Sm 12, gdzie Natan opisuje króla Dawida, który zabiera biednemu jego jedną żonę, zaś samego biedaka wysyła na pewna śmierć. Opisywany epizod jest jednak pewną sytuacja na dworze królewskim i nie jest to nauczanie w ścisłym znaczeniu tego słowa. Dopiero u proroków przedwygnaniowych znajdujemy więcej wzmianek na temat ubogich, co świadczy zapewne o specyficznych warunkach w jakich działał prorok.

Analizując problem dotyczący ubogich w naukach proroków natrafimy na terminologie jak wówczas się posługiwano: dal- nędzny, ras - ubogi, anaw- wzgardzony.

Prekursorem zajmującym się w swych naukach większą skalą problemu ubóstwa jest działający na północy Amos.

Po pokonaniu przez Asyrię groźnego sąsiada królestwa Północnego Damaszku panuje stabilizacja polityczna w regionie. Ma to bezpośredni wpływ na rozwój działalności handlowej. Dzięki wymianie towarowej wzrasta zamożność społeczeństwa, lecz bezpośrednie korzyści z tego stanu czerpie tylko niewielka część ludności. Pogłębia się pauperyzacja pewnej części społeczeństwa zaś rośnie bogactwo nielicznych. Dysproporcja ta pociąga za sobą zmiany ekonomiczno - społeczne, Izrael kraj do tego czasu opierający swoja gospodarkę głównie na rolnictwie zmuszony jest do zmian. Nabiera znaczenia handel oraz rozbudowuje się biurokracja żydowska, nadzorująca ekonomi Izraela. Transformacja ta zaznacza się już w państwie Dawida i Salomona (wzrost roli dowódców wojskowych i handlu z Tyrem i Sydonem). Amos sam zajmujący się rolnictwem i pasterstwem (Am 7, 14), dlatego orientujący się w sprawach dotyczących przemian, nie pozostaje obojętny na te sytuację i komentuje ją (Am 2, 6). Problem niskiej moralności czynów, dotyczący niesprawiedliwych sądów, których działanie uderza bezpośrednio w niewinnych i ubogich. Biednego sprzedaje się za parę obuwia-"sandałów". Biorąc pod uwagę tę niewygórowaną zapewne cenę uprzedmiotowienie człowieka osiągało niebywały poziom i niewola groziła już za niewielkie należności.

(Am 2,7) Traktowanie biednych na równi z prochem ziemi. Z kontekstu wynika, że powszechna demoralizacja sprawia iż zanika poczucie winy, sprawiedliwości i wstydu.

(Am 4, 1) Wina za ten stan według Amos spada na żony zamożnych, podjudzające mających władzę mężów do jeszcze większego ucisku. Żony prowadzą hedonistyczny tryb życia. Według proroka nastanie kres takiego porządku.

(Am 5, 12) Wyzysk i bezprawie działa w majestacie obowiązującego prawa. Utrudnia się ubogim dostęp do tradycyjnego miejsca funkcjonowania władzy sądowniczej- bramy. Co przy nieskuteczności aparatu sądowniczego pozbawia wiernych możliwości dochodzenia sprawiedliwości i pogłębia stan nierówności społecznej, skazując tę część ludności na wyzysk i niesprawiedliwość.

(Am 8,4) Kupcy- co wynika z kontekstu- wskazani są jako główni prześladowcy ubogim. Słowa oskarżenia przeciw dręczycielom kieruje tu sam JHWH

(Am 8,4) Analogicznie jak wcześniej również oskarżenie wychodzi od samego Najwyższego Boga.

Drugi spośród proroków zwany Protoizajaszem (1- 39) również zajmuje się problemami ubogich. Działa on za panowania Jotama i Achaza (około 740- 701 p.n.e.) w Jerozolimie, a więc na południu inaczej niż działający nieco później Amos. Mimo różnic chronologicznych i geograficznych tematyka problemów społecznych pozostaje wciąż aktualna. W czasach Jotama jest jeszcze stabilnie, lecz rządy Achaza to agresja Asyryjczyków. Konflikt ten pociąga za sobą wiele ofiar, mężczyźni pozostawiają wdowy i sieroty bez środków do życia i możliwości utrzymania się. Grupa najuboższych powiększa się w ten sposób.

Następnie mamy opis sytuacji, jaka będzie udziałem ubogich po przejęciu rządów przez Mesjasza- wtedy będą oni pod jego ochroną ( Iz 11, 4 i Iz 5,4).

Prorok Jeremiasz w podobny sposób odnosi się do kwestii ubogich (Jr 5, 28). Wskazuje tez na fakt, że ubogich tak jak resztę narodu dosięgnął los wygnańców. (JR 52, 15-16).

Kolejni prorocy działali już w diasporze. Jednym z nich był Ezechiel, który także podejmował temat uwarunkowań społecznych i sytuacji ubogich. Szczególnie zajmowały go ich losy w kontekście trudnej sytuacji wygnania. Prorok posługuje się tu śmiałym porównaniem Izraela do niewiernej narzeczonej i do Sodomy, jako miejsca, w którym los ubogich był wszystkim obojętny. (Ez 16,49) Wini za taki stan rzeczy całe społeczeństwo, jak też i jego poszczególnych członków.

Okres impasu w sprawach religijnych jaki nastąpił po Manassesie to czas działalności Sofoniasza. W jego pismach także odnajdujemy odniesienia do ubogich- stają się tu oni grupą mająca specjalne znaczenie na tle narodu- ich także dotyczy obietnica mającego nadejść wybawienia.

Marginalne odniesienia do omawianego przez nas tematu pojawiają się także u proroków: Daniela, Zachariasza i Habakuka.

Zmierzając do ogólnych wniosków można powiedzieć, że stosunek proroków do ubogich i znaczenie jakie nadawali tej grupie był nieco inny niż zakładał to ówczesny światopogląd.

U Żydów, tak jak u innym tradycyjnych społeczności, bycie bogatym oznaczało Boże błogosławieństwo- wszyscy wymienieni w Starym Testamencie patriarchowie Izraela byli ludźmi majętnymi. Nawet Hiob, który ciężko doświadczony przez Boga stracił rodzinę i cały swój majątek, na powrót staje się bogaczem- jego dobra, ziemie i stada są mu zwrócone.

Tak więc bogactwo jako błogosławieństwo pociąga za sobą wniosek, ze ubóstwo to wynik boskiej kary zesłanej przez Najwyższego nieposłusznym. Prorocy jednak widzą ten problem inaczej. U nich ludzie staja się nędzarzami zazwyczaj w wyniku prześladowań ze strony bogatych, często ich sytuacja jest wynikiem działań niesprawiedliwego i przekupnego sądu. Mając badawcze podejście do zjawisk społecznych prorocy problem ubóstwa zdają się widzieć w szerszym kontekście. Jest to dla nich jeden z problemów jakie drążą społeczeństwo. Według proroków ubóstwo powstaje jako efekt przemian społecznych, wojen, prześladowań ze strony innych ludów. Do wytworzenia się grupy ubogich ogromnie przyczyniają się elity majątkowe. Najważniejszą jednak przyczyną jest znieczulica panująca między ludźmi, chęć wzbogacenia się kosztem innych i egoizmu.

Z kolei ten upadek moralny jest naturalną koleją rzeczy wynikłą z faktu odejścia od wiary w Jedynego, Prawdziwego Boga. Jego miejsce wypełniają pogańskie wielobóstwo i przewartościowanie etyczne.

Gdyby naród Izraela ściśle trzymał się Bożych wytycznych sytuacja wyzysku nie mogłaby mieć miejsca- każdy Żyd jako wierzący w JHWH i członek narodu wybranego jest równy wobec swoich współplemieńców. Logicznie więc rzecz ujmując gdy jeden z obywateli Izraela wykorzystuje drugiego, łamie tym samym prawa Boże. Wszystkich jednak dosięgnie sprawiedliwość Boża- opływających w dobrobyt i zbytki, spotka kara za to, że wykorzystywali do ich zdobycia cierpienie ubogich, także brak opieki nad biednymi będzie im poczytany jako grzech. Problem zależności między sytuacja ubogich a stopniem posłuszeństwa Bogu jest więc nierozerwalny- święta rzeczywistość narodu wybranego, nie dopuszczała możliwości odstępstwa od praw JHWH.