W 1980 Światowa Organizacja Zdrowia dokonała klasyfikacji niepełnosprawności:
1. uszkodzenie organiczne są to nieprawidłowości w budowie ciała i funkcjach układów
2. upośledzenie sprawności powstają w wyniku organicznego uszkodzenia, wyrażają się mniejszą sprawnością i aktywnością człowieka.
3. upośledzanie w pełnieniu społecznych ról to dotyczy osób z ograniczoną umiejętnością nawiązywania relacji w grupie.
W Polsce za osobę niepełnosprawną uważa się taką, której psychiczny, fizyczny lub umysłowy stan w sposób trwały lub okresowy ogranicza, utrudnia bądź w pełni uniemożliwia wykonywanie ról społecznych, a przede wszystkim zdolności ułatwiające wykonywanie zawodowej pracy .
Główny Urząd Statystyczny mówi o kryterium subiektywnym i traktuje osoby niepełnosprawne za takie, które ze względów chorobowych bądź kalectwa tracą bądź mają ograniczoną całkowicie lub częściowo zdolność do wykonywania podstawowych życiowych czynności jest ograniczona całkowicie lub częściowo.
Obuchowska mówi, że dzieci niepełnosprawne są to te, których ogólny progres jest utrudniony do tego stopnia, że jednostka z pomocą własnych mechanizmów psychicznej regulacji, ani też rutynowych metod postępowania pedagogicznego niestety nie jest w stanie tych utrudnień wyeliminować.
- choroba przewlekła
a). to zaburzenie o charakteryzujące się przedłużonym trwaniem, które może mieć charakter postępujący lub może powodować zbyt wczesny zgon osoby, lub uniemożliwić przeciętne trwanie życia, pomimo nie w pełni sprawnych funkcji biologicznych bądź psychicznych.
b). z socjologicznego punktu widzenia można ją utożsamiać z zakłóceniami biograficznymi.
c). przewlekłe problemy ze zdrowiem to zaburzenia trwające około trzech miesięcy lub dłużej, które wpływają na funkcjonowanie osoby pod względem fizycznym, intelektualnym, psychologicznym i psychicznym dziecka lub osoby dorosłej w następstwie pojawiających się objawów, konieczności ich leczenia, a także ograniczeń ich aktywności codziennych zajęć takich jak: chodzenie do szkoły, praca, relacje w rodzinie.
- Dzieci ze charakteryzujące się specjalnymi Potrzebami pod względem opieki zdrowotnej to dzieci mające trudności wynikające z przewlekłych problemów fizycznych, rozwojowych, behawioralnych i emocjonalnych lub będące zagrożone zwiększonym ryzykiem występowania.
3. Odrębności rozwoju fizycznego
Zaburzenia z zakresu:
a). hormonalnego, metabolicznego, genetycznego, niedokrwistości, związane z długotrwałym niedotlenieniem tkanek,
b). ograniczenia aktywności fizycznej
c). zaburzeń łaknienia albo nadmierne łaknienie, albo utrata łaknienia
4. Ryzyko zaburzeń psychospołecznego rozwoju człowieka
Częste problemy:
Nadpobudliwość, spowolnienie psychoruchowe, nadpobudliwości emocjonalna, chwiejność emocjonalna, somatyczne objawy, zwiększone stresy, lęki przed potencjalną śmiercią, zmiana relacji w rodzinie
5. W życiu dojrzewającego człowieka dominują defekty fizyczne lub braki możliwości zaspokajania silnych w tym okresie potrzeb niezależności jednostki.
Mechanizmy obronne: to powrót do charakterystycznych dla wcześniejszego okresu form zachowania, odrzucanie choroby, może to być sposób na zmniejszenie lęku, brak zainteresowania sytuacją chorobową, tak zwane projekcyjne obwinianie wszystkich obok za istnienie choroby, przeniesienie lęku przed chorobą na jakieś, mało istotne problemy, lub odwrotnie obwinianie siebie, traktowanie choroby jako karę.
6. Czynniki warunkujące osobom przewlekle chorym pobyt w szkole
Czynniki utrudniające szkolne funkcjonowanie: częsta i długotrwała absencja, możliwości przesunięcia obowiązku szkolnego na następny rok, częste współistnienie zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Zmniejszona umysłowa sprawność, a także zmiany zachodzące w dyspozycji psychofizycznej do nauki, będące zależnymi w większym stopniu od dziecięcego samopoczucia, zaburzeń współistniejących o charakterze emocjonalnym, dolegliwości oraz stosowanie leków, upośledzenie manualnych sprawności, ograniczenia podczas zajęć wychowania fizycznego, a także przystosowania do zawodu.
7. O społecznym przystosowaniu ucznia niepełnosprawnego decydują: sprzyjająca atmosfera w domu dziecka. Często zachodzi następujący proces: szok będący skutkiem choroby - chwilowy kryzys emocjonalny-próba przystosowania się , czyli pozorne przystosowanie się - oraz ostatecznie konstruktywne przystosowanie się. Decydują także warunki oraz organizacja nauczania i niezmiernie istotne przygotowanie nauczycieli.
8. Integracja a oświata
Integracja jest określana jako proces wspólnego uczenia i nauczania dzieci zdrowych wspólnie z tymi, które charakteryzują się różnymi stopniami niepełnosprawności w tak zwanych szkołach masowych. W tych szkołach mogą uczyć się dzieci i różnymi formami niepełnosprawności na przykład: niesprawnością ruchową, umysłową, uczą się dzieci niewidome oraz niedowidzące, głuche oraz niedosłyszące, dzieci przewlekle chore i te, z emocjonalnym zaburzeniami.
Integracja to proces, którego celem jest aktywne w społecznym i edukacyjnym życiu wszystkich uczniów w szkołach publicznych.
Szkoła integracyjna:
1. poszukuje jak najskuteczniejszych metod w nauczaniu, opieranych na kooperacji
2. koncentruje się przede wszystkim na bardzo dobrej organizacji podczas pracy na lekcji, a nie koncentruje się na deficytach ucznia
3. jest skoncentrowana się na tworzeniu zróżnicowanych programów do lepszego nauczania
4. doskonali modele wspierającego nauczania
5. rozwiązuje w sposób umiejętny problemy, które pojawiają się podczas pracy z dziećmi
6. jest zaangażowana w doskonalenie kadry nauczającej
Polskie i nauczanie integracyjne
Pierwsza grupa przedszkolna o charakterze integracyjnym powstała w Warszawie w roku 1989.
Ustawa z dnia 7 września 1991 o systemie oświatowym oraz ustawa z dnia 25 lipca 1998 roku mówiąca o zmianie ustawy dotyczącej systemu oświaty, a także zarządzenie nr 29 Ministra Eduk. Narodowej z dnia 4 października 1993 roku dotyczącej zasad tworzenia i organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w integracyjnych publicznych przedszkolach i szkołach oraz placówkach. Dotyczy także organizacji kształcenia specjalnego które umożliwiły dzieciom oraz młodzieży niepełnosprawnej możliwości nauki w różnego typu szkołach.
Konwencja Praw Dziecka w artykule nr 23, mówi o tym, ze rodzice powinni decydować o miejscu edukacji ich dzieci.
W latach od 1993 - 1994, odbyły się dwa sejmiki specjalnego szkolnictwa w Krakowie
W roku 1994 powołano Zespołu do spraw Integracji będącym przy Metodycznym Centrum Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
9. Zaspokajanie potrzeb specjalnych i edukacyjnych u uczniów niepełnosprawnych
Za dziecko które ma specjalne potrzeby edukacyjne uważa się takie, które:
a.. posiada kłopoty z uczeniem się, jest upośledzone psychicznie, fizycznie lub emocjonalnie, co w sposób znaczny utrudnia mu optymalne uczestnictwo w programie, poruszanie się po pomieszczeniach, korzystanie z pomocy edukacyjnych.
b.. jest potrzebne zindywidualizowanie programu.
c.. Potrzebne jest także uczestniczenie w zajęciach drugiego nauczyciela tak zwanego: wspomagającego.
zasady dotyczące klas integracyjnych:
a.. Zdecydowanie zmniejszona liczba uczniów w kasie od osiemnastu do dwudziestu, przy czym od trzech do pięciu powinno być dzieci niepełnosprawnych, lub w grupie przedszkolnej od piętnastu do osiemnastu.
b.. Konieczna jest obecność drugiego pedagoga wspomagającego podczas zajęć w klasie.
c.. Powinna być szeroka współpraca pomiędzy nauczycielami i rodzicami, cechująca się partnerstwem oraz wzajemnym zaufaniem.
d.. Współpraca z wieloma specjalistami.
10. Upośledzenie umysłowe
Upośledzenie umysłowe, inaczej nazywane: niepełnosprawnością intelektualną dotyka osób charakteryzujących się trudnościami podczas uczenia się.
W definicji upośledzenia umysłowego bierze się pod uwagę dwa elementy:
a.) funkcjonowanie intelektualne poniżej przeciętnej
b.) wyraźnie trudności u dziecka w przystosowywaniu się do wymagań codziennych w życiu społecznym.
O osobie upośledzonej umysłowo mówi się, wówczas, gdy stwierdzono u niej występujące trudności w obu wymienionych wyżej sferach.
11. Rodzaje upośledzenia
stopnie
Światowa Organizacja Zdrowia wyróżniła:
a. upośledzenie głębsze, które dotyka trzech/czterech osób na tysiąc
b. upośledzenie lekkie, dwie/trzy osoby na sto
|
Grupy upośledzenia
|
Iloraz inteligencji
|
Proporcja wszystkich upośledzonych umysłowo w %
|
|
Głębsze 0-20
Znaczne
UMIARKOWANE
Lekkie
|
0-20
20-35
30-50
50-70 (lub 75)
|
5
20
75
|
a.. Przyczyny upośledzenia
genetyczne:
- strukturalne, monogeniczne, metaboliczne
- chromosomalne
- wieloczynnikowe
prenatalne
- zakażenia wirusowe, bakteryjne, inwazje pasożytnicze
- wady w żywieniu
- czynniki chemiczne, immunologiczne, fizyczne,
- hipoksja wewnątrzmaciczna
- zaburzenia łożyska
dotyczące porodu
- zamartwica
- wcześniactwo
- uraz porodowy
po porodzie
- urazy
- czynniki chemiczne
- zakażenia
- czynniki żywieniowe
- czynniki izolacji kulturalnej oraz zmysłowej
12. Cechy charakterystyczne
Umysłowe upośledzenie powstaje na skutek nieprawidłowości lub uszkodzenia budowy Ośrodkowego Układu Nerwowego ( OUN), które powoduje znaczne utrudnienia i zaburzenia w życiu jednostek nim dotkniętych.
Zaburzenia układu: ruchowego, nerwowego, sfery psychoruchowej, zmysłów, układu wydalniczego oraz pokarmowego, a także mowy czynnej i biernej.
Trudności w intelektualnej sferze:
zaburzenia występujące w sferze poznawczo - orientacyjnej, czyli w sferze rozumienia lub zdolności pojmowania
Uczenie się polega na:
a.. dostrzeganiu różnicy pomiędzy tym, co się widzi, słyszy, czuje,
b.. zdolności różnicowania
c.. manipulowaniu
d.. spostrzegania związków
e.. odkrywaniu znaczeń
f.. kojarzeniu
rozumienie w dużej mierze jest oparte na pojęciach, które na nie mają wpływ:
a.. sprawności narządów zmysłów
b.. zdolności spostrzegania oraz rozumienia, tak zwana funkcja poznawcza
c.. rodzaj doświadczeń
d.. możliwość uczenia się
e.. osobowość
f.. płeć
13. Spowolnienie oraz zaburzenia w rozwoju komunikowania się i mowy
a.) u osób charakteryzujących się głębokim upośledzeniem porozumiewanie werbalne może się nie wykształcić.
b.) porozumiewanie na zasadzie mowy niewerbalnej, miedzy innymi za pomocą mimiki, nieartykułowanych dźwięków, krzyków, gestów, zniekształconych pojedynczych słów, bardzo prostych piktogramów. Umiejętność w porozumiewaniu się realizuje się w mowie biernej (jest to tak zwane rozumienie słów) i mowie czynnej
spowolnienie tempa uczenia i słabsza trwałość tych efektów
Osoby z upośledzeniem umysłowym, mniej oraz wolniej spostrzegają, znacznie trudniej skupiają swoją uwagę na danym przedmiocie lub czynności, wymagają nauki która jest połączona z ciągłą aktywnością oraz wielokrotnym cofaniem się etapów o dużo mniejszym zaawansowaniu, jest to nauka z ciągłymi powtórzeniami, a także z łączeniem działania i słów.
Aby efektywniej uczyć potrzebne są: odpowiedni tok czynności, ciągłe wzmacnianie, odpowiednio długi czas systematycznych ćwiczeń i wielokrotnych ich powtórzeń, a także skupianie uwagi przede wszystkim na upośledzonym umysłowo dziecku w znacznym stopniu zależy też od motywacji.
Zaburzenia sfery emocjonalnej i sfery społecznej
Charakterystyczna żywa uczuciowość, otwartość na kontakty z innymi, silna potrzeba akceptacji i gotowość do obdarzenia uczuciem są pewną podstawą do pozytywnego przystosowania w społeczeństwie i dobrych relacji interpersonalnych.
Występujące sprzężone niepełnosprawności, zaburzenia oraz choroby.
Osoby które charakteryzują się niepełnosprawnością w stopniu lekkim rzadziej cierpią na poważniejsze kalectwa sprzężone oraz choroby
u większości osób upośledzonych umysłowo w stopniu głębszym występują znaczne problemy zdrowotne takie jak: ruchowa niepełnosprawność, zaburzenia zmysłów słuchu i wzroku, padaczka, nadpobudliwość psychoruchowa lub nadmierne spowolnienie nerwowych procesów, występują również wady serca oraz nieprawidłowa praca układów, pojawiają się nieprawidłowości w zachowaniu oraz tak zwane zachowania trudne, poczucie związku z talizmanami, masturbacja, stereotypie ruchowe oraz agresja.
14. Lekarz i pielęgniarka w szkole integracyjnej
Zasady funkcjonowania:
a.) Czuwanie nad ciągłym zmniejszaniem utrudnień w czasie nauki
b.) czuwanie nad stanem zdrowia i zapewnienie opieki specjalistycznej
c.) zadbanie o korzystne i prawidłowe warunki podczas nauki oraz opieki
d.) zadbanie aby szkoła wykorzystywała wszystkie możliwości dotyczące rehabilitacji
e.) zadbanie o zapewnienie wyjazdów mających sprzyjać poprawie fory zdrowia podczas wakacji
f.) wykonywanie wszystkich zadań obowiązujących pielęgniarkę i lekarza w stosunku do uczniów sprawnych
g.) współpraca z zespołami pedagogicznymi
h.)stymulowanie rozwoju dzięki integracyjnym formom nauczania oraz rekreacji mającej na celu wspieranie rehabilitacji społecznej.
15. Epilepsja
Inaczej nazwana padaczką, jest chorobą przewlekłą. To zaburzenie czynności pracy mózgu mające różną etiologię, cechujące się powracającymi napadami zarówno ruchowymi jak i czuciowymi czy też psychosensorycznymi, które są następstwami nadmiernego napadowego wyładowania czynności bioelektrycznej neuronów.
Epilepsja to choroba posiadająca duże znaczenie społeczne ze względu na dużą częstotliwość występowania, przewlekłość oraz wpływy, które wywiera na osobę oraz całą jej rodzinę.
Przyczyny:
- Objawowa: związana z uszkodzeniem mózgu, o znanej przyczynie na przykład: pourazowa, spowodowana wadą w rozwoju mózgu lub niedotlenieniem mózgu w czasie życia płodowego
- Samoistna w jej skład wchodzą czynniki genetyczne
- Skrytopochodna - nie dająca się ustalić przyczyna związana z uszkodzeniem mózgu
Objawy epilepsji:
Uogólnione napady pierwotne: drgawkowe, bezdrgawkowe
Napady o początku umiejscowionym:
Proste ( zachowana świadomość, drgawki dotyczą tylko jednej części ciała lub połowy)
Złożone: świadomość zaburzona, występują drgawki lub automatyzm ruchowy.
16. Dziecięce porażenie mózgowe
Jest to termin zbiorczy, stosowany do oznaczania grupy postępującej, choć ulegajacy zmianom z wiekiem dziecka, różnorodnych zaburzeń motorycznych będących następstwami uszkodzeń rozwijającego się mózgu.
Przyczyny:
W dziesięciu procentach to następstwa niedotlenienia mózgu podczas porodu, wiek kobiety będącej w ciąży, rozwój w łonie matki na określonym etapie, szybkość oraz prawidłowość warunków adaptacyjnych. Grupą w szczególności zagrożoną są wcześniaki oraz dzieci z niewielką masą ciała.
Podział:
Postacie spastyczne -
1. porażenia połowiczne
2. porażenia czterokończynowe
3. porażenia kurczowe obustronne
Ad 1. to zaburzenia ruchów dotyczące jednej połowy ludzkiego ciała, przy tym częściej dotknięte są kończyny górne; rozwój umysłowy nie jest zazwyczaj zaburzony; może występować padaczka.
Ad 2. to zaburzenia ruchów dotyczą całego ciała, przy czym kończyny i górne i dolne zajęte są w jednakowym stopniu albo z dominacją kończyn górnych, w tym typie prawie zawsze pojawia się upośledzenie umysłowe, także zaburzenia w funkcjach artykulacyjnych; oraz często padaczka.
Ad 3. to zaburzenia ruchów przeważającym stopniu dotyczą kończyn dolnych; w tym przypadku rozwój dzieci nie w większości przypadków zaburzony.
Postać piramidowa - jej istotą jest występowanie mimowolnych ruchów
Postać móżdżkowa - zaburzona koordynacja ruchów górnych kończyn oraz tułowia
Leczenie oraz opieka zdrowotna
Usprawnianie leczenia
Optymalnym celem jest wykształcanie możliwie właściwego wzorca ruchowego u dziecka poprzez stopniowy oraz zgodny z fizjologicznymi normami jego rozwój.
Usprawnienie koordynacji wzrokowej i ruchowej oraz mowy.
Farmakologiczne leczenie ma znaczenie ograniczone.
Nauka wiąże się z dużymi trudnościami
Naukę w szkole masowej lub w integracyjnych klasach podejmować mogą dzieci, pośród których można stwierdzić porażenie obustronne lub połowiczne lub porażenie kurczowe
Wiele spośród dzieci potrzebuje dodatkowych pomocy szkolnych, między innymi maszyny do pisania lub komputera.
Możliwości dzieci z postacią czterokończynową mózgowego porażenia dziecięcego, o typie obustronnym niedowładu połowicznego są małe.
17. Alergie
Typy alergii:
a. Astma jest to choroba przewlekła, która powoduje największą absencję pośród uczniów na lekcjach w szkole; charakteryzuje ją napadowy kaszel, duszność oraz świsty; istnieje około dwóch milionów chorujących na astmę dzieci
b. Gorączka sienna
c. Alergiczny nieżyt nosa
d. Atopowe zapalenia skóry
Czynniki mogące uczulać w szkole
Roztocze kurzu, pył kredowy, stresy i emocje, zapach farb, zeschnięte rośliny, zagrożenia infekcjami mogące nasilać chorobę.
18. Cukrzyca
Jest to kliniczny zespół chorób metabolicznych mających różną etiologię, charakteryzujący się zwiększeniem stężenia cukrów we krwi, i w konsekwencji do rozwoju późniejszych powikłań
Najczęstszym rodzajem cukrzycy jest cukrzyca II typu ( czyli tak zwana insulinoniezależna).
U dzieci oraz młodzieży najczęściej występuje cukrzyca I typu (czyli insulinozależna) - zwana też cukrzycą młodzieńczą.
Statystyki podają, że w Polsce około 10 tysięcy dzieci choruje na tę chorobę.
Zbyt mało insuliny w cukrzycy I typu spowodowany jest zniszczeniem komórek tzw. beta - trzustki i powstają w wyniku autoimmunologicznego procesu.
Brak insuliny w konsekwencji powoduje stan przecukrzenia - czyli hiperglikemię. Insulina rozkłada cukier w organizmie.
Objawy hiperglikemii: wzmożone pragnienie, bardzo częste wydalanie moczu, duża utrata wagi, senność, uczucie zmęczenia, apatia, brak chęci do wysiłku.
Leczenie
Aby skutecznie leczyć cukrzycę potrzeba: Harmonijnej insulinoterapi, prawidłowego odżywiania, aktywności fizycznej, częsty pomiar stężenia cukru we krwi, oznaczenie substancji ketonowych oraz glukozy w moczu, a także rozpoznawanie oznak poważnych powikłań cukrzycowych.
19. Niedocukrzenie - inaczej hipoglikemia, charakterystyczne cechy:
uczucie słabości oraz brak sił fizycznych, pocenie się, bladnięcia, drżenie kończyn górnych, silne uczucia głodu, bóle głowy, duże trudności w pisaniu, koncentracji uwagi, wypowiadaniu się, występują także zaburzenia w widzeniu, pamięci oraz koordynacji ruchowej.
