HIV (Human Immunodeficiency Virus) jest to wirus, atakujący układ immunologiczny i powodujący śmiertelną chorobę- AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrom), którą określa się jako zespół nabytego upośledzenia odporności. Wirus HIV występuje w dwóch postaciach: HIV-1i HIV-2.

Szacuje się, że do tej pory na tą chorobę zmarło ok. 28 milionów ludzi na świecie. Wirus HIV wyniszcza organizm, opanowuje układ immunologiczny, dlatego też nawet zwykła infekcja może być śmiertelna dla chorego na AIDS. Zwykłe przeziębienie może być przyczyną śmierci chorego ze względu na to, że organizm traci zdolność obrony przed wszelakiego rodzaju bakteriami i wirusami.

Wirus HIV został zidentyfikowany około 20 lat temu, jednakże do tej pory mimo usilnych starań wielu zespołów na świecie nie udało się opracować szczepionki przeciw temu wirusowi. Nie ma jeszcze na świecie leku, który pozwala zwalczyć tę chorobę stosowane farmaceutyki nowej generacji są w stanie wydłużyć (znacznie) życie osobie zarażonej.

HIV Wirus Niedoboru Immunologicznego niszczy układ immunologiczny, chroniący człowieka przed inwazjom chorobotwórczych zarazków, a co za tym idzie przed infekcjami.

Wirus ten atakuje określone komórki są to białe krwinki z rodzaju CD4. Po wtargnięciu do komórki HIV przejmuje wszystkie jej funkcje i lokuje w niej własne geny poprzez wprowadzenie ich do DNA komórki. Wirus w żywej komórce przeprowadza proces odwrotnej transkrypcji- dzięki posiadanym enzymom przepisuje informację genetyczną z RNA do DNA limfocytu, dochodzi do powielania wirusa. Zaatakowana komórka od tego momentu wykorzystana zostanie do wytwarzania wielu wirusowych cząsteczek, które dokonują dalszej inwazji na zdrowe komórki układu immunologicznego.

Komórki CD4 obumierają, nie udało się na razie naukowcom odpowiedzieć na pytanie, co steruje śmiercią tych zaatakowanych komórek, jak również, dlaczego komórki te nie umierają z chwilą wtargnięcia do nich wirusa.

Zdolność organizmu do obrony maleje wraz z liczbą zaatakowanych komórek CD4, gdy liczba tych komórek osiągnie tzw. punkt krytyczny wówczas dochodzi u zakażonego do rozwinięcia się pełno objawowego AIDS, czyli zespołu nabytego upośledzenia odporności.

Wirus HIV należy do grupy retrowirusów, są to wirusy o mniej złożonej budowie, jednakże na ogół są trudne do wyeliminowania. Geny tego typu wirusów wnikają do DNA zaatakowanej komórki zmieniają jej informacje genetyczną w wyniku, czego dochodzi do gwałtownego namnażania się komórek wirusa. Wirusy te wykorzystują zaatakowane komórki do zwiększenia swej liczby, a potem atakują ze zdwojoną siłą. Powielanie genów retrowirusa w komórce CD4 jest obciążone sporym błędem, dlatego też mutacje HIV przebiegają w równie szybkim tempie, co powielanie i replikacja. Dodatkowym problemem jest to, iż otoczka wirusa HIV skonstruowana jest z identycznego materiału, co niektóre komórki ludzkie, dlatego też układ odpornościowy ma problemy z odróżnieniem cząstek wirusa od zdrowych ludzkich komórek.

Białko występujące w otoczce wirusa ma zdolność łączenia się z receptorami komórek CD4, które atakowane są przez tego wirusa. Następnie dochodzi do kopiowania materiału genetycznego wirusa i masowego powielania jego cząstek. Wirus lokuje powielone geny w DNA komórki zarażonej, komórka dzieląc się produkuje składniki wirusa. Elementy wirusa gromadzone są tuż przy ścianie komórki tworząc, tzw. pąk. Pąk odseparowuje się tworząc nową cząsteczkę wirusa.

Zakażenie:

HIV znajduje się we krwi osób zakażonych, jak również w wydzielinach narządów płciowych, mleku matek karmiących. Wirusem można się zarazić poprzez przekazanie zarażonej wydzieliny do organizmu drugiej osoby.

Zarazić można się:

  • przez stosunek płciowy z osobą zarażoną (bez zabezpieczenia- prezerwatywa);
  • używając wspólnych igieł lub sprzętu, który powoduje przerwanie powłok skórnych, czego rezultatem jest kontakt z krwią, (jeżeli sprzęt ten wcześniej był użytkowany przez osobę zarażoną);
  • poprzez transfuzję krwi;
  • kiedy wydzieliny osoby zarażonej dostaną się do otwartej rany;
  • kobiety seropozytywne mogą zarazić swoje potomstwo w czasie ciąży, porodu lub w czasie karmienia piersią.

HIV obecny jest w ślinie osób zarażonych, jednakże w tak małych ilościach, że nie jest on w stanie prowadzić do zakażenia. Wyschnięte wydzieliny nie zagrażają zdrowemu człowiekowi, zarażenie HIV jest bliskie zeru.

Należy pamiętać, że ustrzec się przed HIV możemy unikając kontaktów płciowych z osobą zarażoną, a także stosując prezerwatywy. Lateksowe prezerwatywy chronią przed wirusem, gdyż nie przepuszczają one cząsteczek wirusa, a ich stosowanie regularne i prawidłowe minimalizuje ryzyko zakażenia jednakże jedynym 100% zabezpieczeniem jest unikanie kontaktów płciowych z osobą zarażoną.

Do grupy ryzyka należą również narkomani ze względu na fakt, iż często korzystają oni z tych samych igieł, co inni narkotyzujący się.

Zakażenie partnera:

Wiemy, że kobieta jak również mężczyzna posiadają naturalne otwory w obrębie narządów płciowych takie jak: odbyt, ujście cewki moczowej, wejście do pochwy (u kobiet). W czasie stosunku płciowego często dochodzi do uszkodzenia śluzówki, co jest przyczyną przedostania się drobnoustrojów do krwiobiegu. U obydwu płci narządy płciowe łączą się z cewką moczową i z pęcherzem moczowym. U mężczyzn do tego całego systemu dochodzą również jądra i gruczoł krokowy, a u kobiet: jajniki i macica. Ze względu na takie połączenie narządów z naturalnymi otworami i cewką moczową w momencie zakażenia wirusowego lub bakteryjnego dochodzi do gwałtownego rozprzestrzenienia się zarazków różnymi drogami.

Zakażenie kobiety:

W czasie stosunku członek ociera się o wargi sromowe, ściany pochwy, co może prowadzić do uszkodzenia nabłonka. Uszkodzony nabłonek z łatwością przepuszcza bakterie i wirusy w wyniku, czego może dojść do zakażenia HIV lub chorobami wenerycznymi takimi jak np. kiła. Zarazki przenikają do krwiobiegu kobiety i razem z krwią przenoszone są do różnych części jej organizmu. Jeśli partner był zakażony HIV to wirus ten obecny jest również w spermie, dlatego podczas stosunku dochodzi do zainfekowania kobiety.

Wirus jak i bakterie np. rzeżączki mogą podczas stosunku płciowego przeniknąć z prącia mężczyzny do cewki moczowej kobiety. Choroba przez długi czas przebiega bez objawowo, dlatego też kobieta jest wielkim zagrożeniem dla innych partnerów, gdyż nie zdaje sobie ona sprawy o tym, iż została zakażona.

W przypadku zakażenia kobiety kiłą po pewnym czasie na wargach sromowych ( u mężczyzn na członku) obserwuje się powstanie małego wrzodu. U kobiet wrzód może być ukryty tak, że trudno jest go zaobserwować. Choroba rozwija się nadal, a kobieta jest nieświadoma tego, że została zakażona. Kobieta zakaża kolejnych partnerów, a na jej szyjce macicy zagnieżdżają się chlamydie, które prowadzą do dalszych infekcji partnera.

Zakażenie u mężczyzn:

Bakteria powodująca tzw. syfilis przedostaje się poprzez drobne uszkodzenia napletka, żołędzi i trzonu prącia. Po przedostaniu się dwoinki rzeżączki lub chlamydii do cewki moczowej dochodzi do dalszej inwazji patogenu na narządy płciowe mężczyzny, które łączą się z cewką moczową. Jeżeli mężczyzna uprawia seks analny wówczas w odbycie obserwuje się powstanie licznych uszkodzeń nabłonka, poprzez te uszkodzenia bakterie i wirusy dostają się do krwiobiegu. Osoby uprawiające seks analny powinny również stosować zabezpieczenie w postaci prezerwatywy.

Na pewno nie zarazimy się wirusem HIV:

  • drogą powietrza;
  • wirus nie przenosi się drogą kropelkową, dlatego też do zakażenia nie dojdzie, jeżeli zakażona osoba kichnie lub zakaszle w naszym kierunku;
  • poprzez pocałunek;
  • poprzez dotyk, podanie dłoni;
  • poprzez używanie tych samych sztućców, naczyń;
  • poprzez korzystanie ze wspólnej deski klozetowej;
  • poprzez ugryzienie zwierząt lub owadów;
  • na basenie;
  • jedząc posiłki przygotowane przez zarażone osoby;

Wczesne stadium choroby:

Około połowa ludzi zainfekowanych HIV w ciągu 2-4 tygodni od zakażenia skarży się na objawy przypominające grypę: gorączkę, zmęczenie, wysypkę, bolesność stawów, ból głowy, powiększone węzły chłonne.

U zdrowego człowieka układ immunologiczny zawiera ok. 600 do 1200 komórek na milimetr sześcienny krwi. Jeżeli dojdzie do spadku tej liczby do 200 komórek na milimetr sześcienny krwi wówczas rozpoczyna się choroba AIDS.

W środowisku medycznym istnieje określenie tzw. ładunku wirusa jest to liczba cząsteczek wirusowych przypadająca na mililitr krwi. We wczesny stadium choroby jest on na wysokim poziomie na skutek tempa, w jaki dochodzi do powielania cząsteczek wirusa we krwi.

U niektórych zarażonych osób pełno objawowe AIDS może wystąpić dopiero po kilku latach, w czasie kilku pierwszych lat od zarażenia nie obserwują oni u siebie objawów choroby. Jednakże u grupy innych osób obserwuje się znaczną utratę wagi, gorączkę, wzmożoną potliwość, kandydoze, wysypkę, utratę pamięci krótkotrwałej.

Objawy występujące u osób zakażonych:

  • powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, pachowych, pachwinowych;
  • utrata apetytu, za czym idzie spadek wagi w ciągu w ciągu niespełna dwóch miesięcy;
  • osłabienie mięśni nóg, szczególnie odczuwane podczas wchodzenia po schodach;
  • wzmożona potliwość przez kilka nocy z rzędu;
  • podwyższona temperatura utrzymująca się dłużej niż tydzień;
  • długotrwała biegunka;
  • suchy kaszel, nie powodowany przeziębieniem, grypą czy też paleniem papierosów;
  • stany grzybicze jamy ustnej charakteryzujące się białym nalotem lub nadżerką;
  • obrzmienie śluzówki jamy ustnej, języka, a także pochwy;
  • wysypka na całym ciele;
  • chłoniak, nowotwór układu limfatycznego;

AIDS najczęściej towarzyszą inne choroby takie jak:

    • zapalenie płuc;
    • gruźlica;
    • opryszczka;
    • półpasiec;
    • mięsak Kaposiego ( złośliwy nowotwór);
    • zespół otępienia;
    • zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze;

Najczęściej chorzy skarżą się na:

    • duszności;
    • gorączkę;
    • ciężkie, przewlekłe biegunki;
    • nudności;
    • ból głowy;
    • zaburzenia pamięci i uwagi;
    • wahania nastroju;
    • ból gardła, któremu towarzyszy utrudnione przełykanie;
    • zamazane widzenie;
    • utrata wzroku;
    • spadek ciężaru ciała;
    • ogólne wyniszczenie organizmu;

Nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie jak długo osoba chora na AIDS jest w stanie żyć, gdyż u niektórych osób choroba rozwija się wolniej, objawy występują po kilku latach, natomiast u innych osób dochodzi do gwałtownego rozwoju choroby i szybkiej śmierci.

Testy na HIV:

Stosowane testy wykrywają określony rodzaj przeciwciał bądź białko zwalczające choroby. Organizm produkuje przeciwciała przeciw cząsteczką wirusa HIV po 6- 12 tygodniach od momentu zarażenia, jednakże przeciwciała te nie są zdolne zwalczyć wirusa, ale są dowodem na to, że wirus ten jest obecny we krwi. Osoba, która zostanie zarażona wirusem HIV od razu jest w stanie zarażać kolejne osoby, chociaż testy nie potwierdzają tego, że jest seropozytywna.

Terapia AIDS oparta została na stosowaniu farmaceutyków, które odnajdują i atakują słabe punkty wirusa. Jak już wspomniałam wirus HIV jest retrowirusem, którego informacja genetyczna zakodowana jest w kwasie rybonukleinowym (RNA), do produkcji nowych cząstek wirusa wykorzystany zostaje kwas DNA czyli kwas dezoksyrybonukleinowy, aby do tego doszło musi dojść do przekształcenia RNA-HIV w DNA-HIV. W przekształceniu uczestniczy enzym wirusowy tzw. odwrotna traskryptaza, i to właśnie poprzez działanie leków na ten enzym możemy doprowadzić do jego zniszczenia i w ten sposób zapobiegniemy przejściu RNA-HIV do DNA-HIV.

Jakie preparaty są stosowane:

Od chwili rozpoznania wirusa pracowano nad lekami, które byłyby w stanie przedłużyć życie osób chorych. Farmaceutyki, które są w stanie zahamować replikację wirusa są w stanie opóźnić AIDS, ze względu na to, że spowalniają one tępo rozmnażania się cząstek wirusowych, a także ubytek komórek CD4. Jednakże stosowane do tej pory leki nie są w stanie doprowadzić chorego do wyzdrowienia.

Używa się cztery typy preparatów:

    • inhibitory wnikania: powodują one wiązanie białka otoczkowego wirusa, a także nie pozwalają one na przyczepienie się wirusa do komórki, jak również na jego wejście do wnętrza CD4. Tego typu preparatem jest Fuezon.
    • nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy: powodują one hamowanie replikacji genów wirusa. Nukleozydy przypominają klocki genów. Preparaty tego typu powodują produkcję wadliwych klocków, przez co wprowadzają zakłócenia w procesie replikacji.
    • Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej traskryptazy: odpowiedzialne są również za hamowanie procesu replikacji, poprzez zakłócenia, jakie wprowadzają w proces powielania genów wirusa. Mają one zdolność przyłączania się do enzymu kontrolującego proces replikacji- odwrotnej transkryptazy.
    • Inhibitory proteazy: preparaty te są w stanie związać się z innym enzymem- proteazą. Enzym ten jest istotny dla procesu gromadzenia się nowych cząsteczek wirusa.

Stosowanie jednego typu leku nie przynosi dobrego skutku ze względu na to, że wirus uruchamia mechanizm obronny na skutek, którego dochodzi do zmiany budowy enzymów wirusa. Po miesiącu, a czasami nawet tygodniu wirus HIV posiada nowy enzym-mutant, mający całkowicie zmienioną budowę chemiczną tak, więc zastosowanie tego samego preparatu nie działa na nowe enzymy.

W tej chwili stosuje się wielolekową terapię tzw. terapię skojarzoną albo też kombinowaną, która umożliwia hamowanie namnażania się wirusa na wszystkich szczeblach jego wrażliwości na dane specyfiki. Terapia ta prowadzi do hamowania działanie obydwu enzymów (odwrotnej transkryptazy i proteazy).

Terapia kombinowana niesie ze sobą duże prawdopodobieństwo tego, że wirus zostanie unieszkodliwiony poprzez podawane leki i nie wytworzy mechanizmów obronnych, które zablokują ich działanie. Terapia ta pozwala na kontrolowanie wirusa, bo jeżeli nawet uda się wirusowi uciec spod kontroli jednego z leków poprzez zmianę chemiczną swoich enzymów, to następny farmaceutyk na niego zadziała. Ten sposób leczenia chroni organizm przed bardzo szybkim i niekontrolowanym rozwojem wirusa, trzeba pamiętać, że w przypadku, kiedy nie zostanie zahamowane gwałtowne namnażanie się wirusa wówczas choroba staje się trudna do opanowania i często prowadzi do zgonu. Obecnie terapia prowadzona jest przy zastosowaniu czterech specyfików, co gwarantuje lepszą ochronę pacjenta przed lawinowym namnażaniem się wirusa. W terapii stosuje się zazwyczaj: dwa analogi nukleozydów (NRTI), jeden nienukleozydowy inhibitor odwrotnej transkryptazy (NNRTI), a także inhibitor proteazy (PI) lub dwa NRTI i dwa (PI).

AIDS po raz pierwszy zostało wykryte u homoseksualistów, dlatego też uważano, że choroba ta dotyka tylko i wyłącznie tą grupę osób. Niejednokrotnie ludzie, którzy potępiali homoseksualizm uważając go za grzeszny postępek tłumaczyli sobie, że choroba ta została zesłana na homoseksualistów jako kara za grzechy. Środowisko homoseksualistów było ostro atakowane, cała opinia społeczna była podburzana, zagorzali przeciwnicy wynaturzonego seksu mobilizowały innych ludzi do atakowania homoseksualistów. Później nastąpił gwałtowny zwrot, gdyż odnotowano bardzo wiele przypadków zachorowań na tę chorobę w Afryce i na Haiti wśród ludzi, którzy miewali tylko i wyłącznie stosunki heteroseksualne. Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko zakażeniem się wirusem HIV, jednym z nich jest seks analny jest to jeden z niebezpieczniejszych czynników, ten rodzaj seksu jest uprawiany nie tylko przez homoseksualistów.

Inne czynniki ryzyka:

    • obecność innej choroby przenoszonej drogą płciową;
    • stosowanie narkotyków, odurzanie się środkami obniżającymi odporność organizmu;
    • używanie wspólnych igieł;
    • liczne kontakty seksualne;

Kiedy okazało się, że AIDS dotyczy nie tylko homoseksualistów, ludzie zaczęli się bać strach pchnął ludzi do błędnego interpretowania faktów. Doszło do dyskryminacji ludzi zarażonych HIV, ludzie nie chcieli mieć żadnych kontaktów z osobami zarażonymi, sprzeciwiali się budowaniu ośrodków skupiających osoby chore w sąsiedztwie swoich domów. Takie działanie nie tylko sprawiało wiele przykrości ludziom chorym, ale również utrudnił wdrażanie zasad skutecznej profilaktyki. Należy podkreślić, że jedynie rzetelna wiedza jest w stanie ustrzec nas przed zakażeniem się, należy mówić głośno o tym jak można się zarazić oraz jak można uniknąć zakażenia. HIV atakuje kobiety, mężczyzn, młodzież. Najczęściej chorują ludzie w wieku 25-40 lat, wyższy wskaźnik zachorowań odnotowuje się u kobiet, ale liczba zakażonych dziewcząt jest niższa niż liczba zakażonych chłopców